CHP Genel Başkan Yardımcısı Veli Ağbaba, art arda gelen akaryakıt zamları sonrası özel halk otobüsleri, okul servisleri ve taşımalı eğitim hizmeti veren işletmelerin sorunlarını TBMM gündemine taşıdı. Ağbaba, hazırladığı araştırma önergesinde akaryakıt fiyatlarını sürekli artması nedeniyle okul servislerinin, özel halk otobüsü esnafının ve Millî Eğitim Bakanlığı’na bağlı taşımalı eğitim servis esnafının artık iş yapamaz hale geldiğini belirtti. Ağbaba, şu değerlendirmeleri yaptı:
“Türkiye daha önce hiç yaşamadığı bir krizi yaşıyor. Mazot ve benzin artık her gün 1 -1,5 lira artıyor. 22 lirayı aşan mazotun benzinin fiyatı bu ayın sonunda ne olur belirsiz. Kırsal bölgelerde eğitim taşımalı sistemle yapılıyor. Birçok ilde taşımacılık sektöründe yer alan esnafımız kontak kapatma noktasına geldi. Bunun sonucunda öğrencilerimiz ne yazık ki mağdur olacak. Millî Eğitim Bakanlığının da bu konuyla ilgili tedbir alması lazım ve okul servislerinin artan akaryakıt maliyetleri nedeniyle aradaki farkı servis esnafına ödemesi lazım. Aksi takdirde bu durum sürdürülebilir değildir. İktidarın taşımacılık sektöründeki servis esnafına destekte bulunması lazım. İktidar derhal bu konu ile ilgili adım atmalı ve taşımacılık eğitimi yapan servis esnafına destek olmalıdır.”
DEVLET, YOKSUL ESNAF ÜZERİNDEN İYİLİK YAPAMAZ
Şehir içi toplu taşımacılıkta hizmet veren özel halk otobüsü esnafının gelen zamlardan sonra artık gelirleri giderlerini karşılamamaktadır. Resmi verilerle bir özel halk otobüsünün aylık gideri; bir aylık mazot gideri 30 bin TL’yi aşmış durumda. Hal böyle olunca özel halk otobüsleri artık sefere çıkamayacak duruma geldi. Özel halk otobüsü işletmeleri birçok yerde artan akaryakıt fiyatlarına karşı kontak kapatmış vaziyette. İşletmeciler çalışmayıp, arabalarımızı evimi izin önüne bağlasak daha karlı duruma geleceklerini dile getiriyorlar. Ayrıca ücretsiz taşıma yapan özel halk otobüslerine verilen destekler yetersiz durumda. Sosyal devletin görevi kendi yoksuluna, engellisine, yaşlısına bakmaktır. Fakir, yoksul esnafının üzerinden devlet iyilik yapamaz.
Taşınan ücretsiz yolcular için her bir özel halk otobüsü esnafına 2018 yılından bu yana verilen destek Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından sadece 1000 TL. Dört yıldır artış yapılmadı. Bu otobüslere 65 yaş üzeri, engelli ve bazı kamu personeli ücretsiz biniyor. Bazı araçlar aylık 14-15 bin liralık ücretsiz yolcu taşıyor. Örneğin Malatya’da her 100 kişiden 32’si otobüslere ücretsiz biniyor. Devlet halk otobüsü esnafı üzerinden ağalık yapmayı bırakmalıdır. Bu kişilerin biniş ücretleri devlet tarafından karşılanmalıdır. Özel Halk Otobüsü esnafı her ay zararına çalışmaktadır. Devletin bu durumu göz önünde bulundurması ve Özel Halk Otobüsü işleten esnafımıza destek olması gerekmektedir. Sosyal devlet, esnaf üzerinden vatandaşa hizmet etmemeli, hizmet ve destekleri kendi bütçesinden yapmalıdır. Devletin benzinde ve mazotta ÖTV ve KDV‘den feragat ederek, esnafın yükünü bir nebzede olsa hafifletmesi gerekmektedir. Eğer böyle giderse, öğrencilerimiz okullarına gidemeyecek, şehir içi ulaşım ise sürekli aksayacak, vatandaşlarımız işine gidemez hale gelecek.”
Ağbaba, araştırma önergesinde ise şu ifadelere yer verdi:
“Türkiye’de akaryakıt fiyatlarına neredeyse hemen her gün zam gelmektedir. Öyle ki son bir yılda benzine yüzde 185 oranından fazla zam gelmiştir. Geçtiğimiz yıl 7,23 TL olan benzin ve mazot fiyatları, 2022 yılının ilk 3 ayında gelen art arda zamlar neticesinde 20 TL’yi aşmıştır. Sadece 2022 yılında akaryakıta toplamda 64 defa zam gelmiştir. Geçen yıl bir aracın deposu ortalama 397 TL’ye dolarken, Mart 2022 itibariyle bu fiyat 1025 TL’ye çıkmıştır. Akaryakıta gelen zamlar en çok eğitimde taşımacılık hizmeti yapan servis işletmelerini ve şehir içi taşımacılık hizmeti veren özel halk otobüs işletmelerini etkilemiştir. Bu durumda hem servis esnaflarımız artan akaryakıt maliyetleri nedeniyle adım adım iflasın eşiğine gelmekte bir diğer yandan da öğrencilerimiz okullarına gidememektedir. Geçtiğimiz yıl ihale aldıklarında 7,23 TL olan benzinin litresi Mart 2022 itibariyle 20 TL’yi aştığını düşündüğümüzde, servis işletmesinde hizmet veren esnafımızın kazançları akaryakıt masrafını dahi artık karşılamamaktadır.
Şehir içi taşımacılık yapan Özel Halk Otobüsü işletmeleri de sürekli artan akaryakıt fiyatları nedeniyle kontak kapatma noktasına gelmiştir. Sürekli artan akaryakıt fiyatları nedeniyle özel halk otobüslerinin gelirleri giderlerini karşılayamaz duruma getirmiştir. Ortalama aylık giderleri 50 bin TL’yi bulan özel halk otobüslerinin geçtiğimiz yıla göre ortalama aylık akaryakıt masrafları 30 bin TL’yi bulmuştur. Bunun yanı sıra özel halk otobüslerinin zorunlu giderlerini düşündüğümüzde her ay ortalama 6 ila 7 bin TL arası zararla çalıştığı gözlemlenmektedir. Engelliler, yaşlılar vb. dezavantajlı grupların ücretsiz olarak taşınmasının maliyetinin de özel halk otobüs işletmelerine aylık asgari 10.000 ila 14.000 TL arası değiştiği görülmektedir. Böylesine bir maliyete rağmen Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı tarafından ücretsiz taşımacılık desteği olarak sadece 1.000 TL ödeme yapılmaktadır. Bu bakımdan söz konusu gruplarda yer alan esnaflarımızın korunması ve sorunlarının çözülmesi noktasında Meclis’in kamu yararı temelinde görevini ifa etmesi açısından araştırması oldukça elzemdir.”
