Koranavirüs dünyayı etkisi altına almaya devam ederken Türkiye'de de şiddetini arttırıyor. Vaka sayısı hızla artarken yerel yönetimler, sanayi odaları, siyasi partiler sivil toplum örgütleri ve meslek odalar ekonomik önlemler devam ediyor. En hızlı önlemler Ankara ve İzmir'de alınmaya başlandı. İzmir Büyükşehir Belediyesi Başkanı Tunç Soyer başkanlığında oluşturulan 'Bilim Kurulu' koronavirüs kapsamında bir dizi tedbir aldı. Soyer başkanlığında toplanan kurul 12 yaş altı çocuğu olan anneler idari izin verdi. Diğer yandan İzmir Büyükşehir Belediyesi bünyesindeki tüm sosyal tesisler kapatılırken, temizlik, hijyen, sağlık ve benzeri malzemelerin fahiş fiyatla satılmasını önlemek için zabıta denetimleri il ve ilçe bazında arttırıldı. İzmir'de belediyenin oluşturduğu kurul halkın sağlıklı besin ve temizlik ürünlerine uygun ve gerçek fiyatlarla ulaşabilmesi esasına karşı iş ve işlemlere izin verilmeyecek. Ankara Büyükşehir Belediyesi (ABB) koronavirüs karşı alınan önlemler kapsamında, ödeme güçlüğü çeken kiracılarının borçlarını 2 ay süre ile ertelediğini duyurdu.
ABB Başkanı Mansur Yavaş, sosyal medya hesabından yaptığı açıklama ile 12 yaş altı çocuğu olan annelerin idari izinli sayılacağını açıkladı. Ayrıca Yavaş öğrencilerin talebi üzerine kullanılamayan ulaşım abonmanlıklarının biniş usulüne çevrildiğini aktardı. 60 TL'ye 200 biniş için öğrenci abonman kartlarına geri yükleme yapılacağını kaydetti. Öte yandan iş dünyası Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) primi ödemelerinin ertelenmesi, teşvik paketleri açıklanması çağrısında bulundu. Meslek örgütleri destek masaları ve online destek gibi çözümler üreterek üye iş yerlerine yardımcı olmak için seferber oldu. Pazartesi günü açıklama yapan Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak ekonomik paketin bugün açıklanacağını duyurmuştu.
SGK PRİMİ GİBİ ÖDEMELERE KOLAYLIK SAĞLANMALI
Kayseri Ticaret Odası (KTO) Yönetim Kurulu Başkanı Gülsoy, korona virüs salgının ekonomik üzerindeki etkilerine yönelik açıklama yaptı. Gülsoy turizm, ulaşım, otel ve lokanta başta olmak üzere etkilenen çok sayıda sektör olduğunu belirterek vergi, SGK Primi gibi ödemelere kolaylık getirilmesini talep etti. Gülsoy Türkiye'nin bu süreçten en az zararla çıkabilmesi için mevcut üretim ve ticari yapıyı korumaya yönelik tedbirlerin de erkenden alınması gerektiğine dikkat çekti. KTO Başkanı dünyada yaşanan ekonomik durgunluktan çıkış sürecinde ticari faaliyetlerin devam ederek istihdamın korunması açısından işletmelerin desteklenmesinin önemli olduğunun altını çizdi. Ticarette de üretimde de sınırların tüm dünya olduğuna dikkat çeken Gülsoy, "Tüm dünyada hammadde üreticilerinden, lojistik sağlayıcılarına kadar sektörleri etkileyen süreç odamızda üyelerimizin temsil edildiği aralarında motorlu kara taşıtları ticareti, sigorta acenteleri ve aracıları, otel, lokanta, eğlence yerleri ve benzer hizmet firmaları, yük ve yolcu taşımacılığı, güvenlik ve temizlik, mimarlık, mühendislik, unlu ve sütlü gıda ürünleri ve üretimi ve ticareti meslek komiteleri başka olmak üzere, 41 meslek komitemizin tamamını etkiledi" diye konuştu.
BEYAN VE BİLDİRİMLER ERTELENSİN
Konya Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası (SMMMO) Başkanı Abdil Erdal, korona virüsü salgını sebebiyle kamusal yükümlülükler başta olmak üzere beyan ve bildirimlerin belli bir süre ertelenmesi gerektiğini söyledi. Mali müşavirlerin ve müşterilerinin mağduriyet yaşamaması için bazı önlemler alınması gerektiğini belirten Erdal "Hazine ve Maliye Bakanlığı, Sosyal Güvenlik Kurumu başta olmak üzere diğer kurumlarca yapılan veya yapılacak vergi ve diğer incelemelerin durdurulması, Bu süreç de tahsilat sıkıntısı yaşayacak meslek mensuplarımızı vergi dairelerine ve SGK'ya olan takipteki borçların veya vadesi yaklaşan borçların ileri bir tarihe ertelenmesi, icra ve haciz işlemlerine bir müddet ara verilmesi, meslek camiamız ve mükellefleri için önem arz etmektedir" diye konuştu.
DESTEK VE ÖNLEM PAKETİ KRİTİK ÖNEME SAHİP
Bursa Ticaret ve Sanayi Odası (BTSO) Yönetim Kurulu Başkanı İbrahim Burkay, koronavirüs salgınının toplumsal sağlığı olduğu kadar ekonomiyi de etkilediğini belirterek, "Virüsün ekonomideki olumsuz etkilerini en aza indirmek amacıyla üyelerimizin görüş ve önerilerini alarak hazırladığımız raporumuzu TOBB ve ilgili bakanlıklarımıza ilettik" dedi. İçişleri Bakanlığınca hazırlanan Genelge ile tiyatro, sinema, lokanta, kahvehane, internet kafe, kapalı çocuk oyun alanlarının faaliyetlerinin durdurulduğunu kaydeden Burkay "Alınan bu tedbirlerle üretim ve ticarette oluşacak yavaşlama işletmelerimizi zor durumda bırakabilir. Bu süreçte firmalarımızın finansal darboğaza düşmesini engellemek amacıyla Hükümetimiz tarafından hazırlanacak destek ve önlem paketi kritik önem taşımaktadır" diye konuştu.
1 HAFTADA ÜCRETİN YARISI ÖDENİR
Faaliyetleri durulan mekanlardan sonra çalışanlar da zor duruma girdi. İçişleri Bakanlığı'nın genelgesi dolayısıyla faaliyetleri geçici olarak durdurulan mekânlarda çalışanların durumu İş Kanunu'nun 40'ıncı maddesine giriyor. Bu maddeye göre, zorlayıcı sebepler dolayısıyla çalışamayan veya çalıştırılamayan işçiye, bekleme süresi içinde bir haftaya kadar her gün için yarım ücret ödenir. Habertürk'ün aktardığına göre, söz konusu mekânlarda kapatma süresi bir hafta ile sınırlı kalırsa işveren bir haftalık ücretin yarısını ödeyecek. İşyerinin bir haftadan fazla kapalı kalması durumunda işverenin ücret ödeme yükümlülüğü bulunmuyor. Bu dönemde iş sözleşmesi askıya alınır. Sözleşmenin askıya alındığı bu dönemde işveren ücret ödemez, sosyal güvenlik primlerini yatırmaz. İş Kanunu'nun 24. maddesine göre, işçinin çalıştığı işyerinde bir haftadan fazla süre ile işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebepler ortaya çıkarsa işçi iş akdini feshedebilir. İşçi bu gerekçeyle iş akdini feshettiğinde kıdem tazminatını alabilir.
EVDEN ÇALIŞAN DA İŞ KAZASI YAŞAYABİLİR
Habertürk'ün haberine göre, işyerine gitmeden çalışma olanağı bulunan iş ve mesleklerde evden çalışma uygulaması fiilen başladı. Uluslararası bazı şirketlerin Türkiye bürolarının ardından teknoloji ağırlıklı sektörlerde personelin önemli bir kısmı evden çalışıyor. Ücretlerin ödeniyor olması dolayısıyla, evden çalışma, çalışanlar açısından en makul seçenek görünüyor. Evden çalışma sırasında evde yaşanan kazalar iş kazası sayılır. Bir kazanın iş kazası sayılması durumunda rapor kullanmak gerektiğinde geçici iş göremezlik geliri, sakatlanma durumunda sürekli iş göremezlik geliri ödenir. Ölüm halinde ise eş ve çocuklarına aylık bağlanır. Evdeki kazaların iş kazası sayılabilmesi için, işverenin belirlediği çalışma saati içinde olması gerekir. İş kazalarının 3 işgünü içinde Sosyal Güvenlik Kurumu'na (SGK) bildirilmesi gerekiyor.
İŞTEN ATMA VE ÜCRETSİZ İZİN DAYATILIYOR
İstanbul İşçi Sendikaları Şubeler Platformu (İİSŞP) işyerlerinin koronvirüsü kapsamında alınan önlemleri fırsata çevirdiğini açıkladı. İİSŞP işverenlerin işten atma, ücretsiz izin, esnek çalışma gibi dayatmalarda bulunduğunu aktardı. Özellikle sendikasız işyerlerinde büyük sorunlar yaşandığınıbelirten İİSŞP "İşçi ve emekçilere, işten atma, ücretsiz izin, esnek ve güvencesiz çalışma gibi dayatmalar yapılmaktadır. Yeterli tedbir alınmaması durumunda işyerlerinde tüm faaliyetler durdurulmalıdır. Aynı zamanda ciddi ve yakın bir tehlike olması sebebiyle işçilerin çalışmaktan kaçınma hakkı var. Koronavirüs salgını süresince işten çıkarmalar yasaklanmalıdır. Ücretli izin uygulaması yaygınlaştırılmalıdır. Koronavirüs kapsamında verilen ücretli izinler, yıllık ücretli izin hakkından mahsup edilmemelidir. Tüm işyerleri için risk değerlendirmesinin yenilenmesi ve ayrıca 'Acil Eylem Planı' hazırlanması gerekmektedir" ifadelerine yer verdi.
KİRA DESTEĞİ VERİLMELİ
Gelecek Partisi Genel Başkanı Ahmet Davutoğlu da hükümete virüs kapsamında öneriler de bulundu. Davutoğlu "Sağlık harcamalarıyla ilgili olarak gerekli aktarmalar yapılmalıdır. Kısa çalışma ödeneğinin ivedilikle devreye sokulması gerekmektedir. İstihdam kaybını veya zorunlu olarak ücretsiz izne çıkarılan çalışanların sosyal sorunların hafifletilebilmesini teminen işsizlik fonundan gerçekleştirilen ödeme şartlarının esnetilmesi ve ödeme sürelerinin arttırılması yönünde tedbirler alınmalıdır. Finansal sektöre likidite sağlanmalıdır. Hazine, Merkez Bankası ve BDDK tarafından hazırlanacak yeniden yapılandırma düzenlemesi çerçevesinde küçük ve orta ölçekli işletmelerimizin kredi faizlerinin silinmesi ana paranın enflasyona endekslenmesi suretiyle taksitlendirme getirilmelidir. Herhangi bir gelir sahibi olmayan kişiler için her türlü sosyal yardım yapılmalıdır. Süreçten etkilenen sektörlerde işverenlere kira desteği sağlanmalıdır. Maliye e-haciz işlemini en az 6 ay uygulamamalıdır. Doğalgaz ve elektrik faturaları için 6 ay erteleme ve taksitlendirme imkanı getirilmelidir" dedi.
'İŞSİZLİK FONU BUGÜNLER İÇİNDİR'
Demokrasi ve Atılım Partisi (DEVA), koronavirüs salgınına karşı alınması gereken önlemler kapsamında, istihdam teşvikinin devreye sokulması ve elektrik, su ve doğalgaz ödemelerinin belirli sürelerle ertelenmesi gerektiğini savundu. Bu çerçevede kısa çalışma ödeneğinin ve işsizlik fonunun devreye sokulmasının gerektiği kaydedilen çalışmada şu öneriler yer aldı: l Krizden yoğun olarak etkilenecek firmalarda çalışanların işlerini kaybetmelerinin önüne geçilmelidir. Kısa çalışma ödeneği devreye sokulmalıdır. İstihdamla ilgili vergi ve primlerde muafiyet, indirim veya erteleme uygulamasına gidilmelidir. l Her türlü istihdam teşviki acilen devreye sokulmalıdır. İşsizlik fonu bugünler içindir. l Uzaktan çalışmaya imkan sağlayacak iletişim altyapısı güçlendirilmeli ve ucuzlatılmalıdır. l Uzaktan çalışanlar için sosyal güvenlik uygulamaları geliştirilmelidir. l Krizin etkileri azalıncaya kadar vergi ve diğer kamusal mali yüklerde muafiyet, indirim ve ertleme gibi yöntemler uygulanmalıdır. l Kredi kartı kullanımında ve tüketici kredilerinde kolaylaştırıcı önlemler alınmalıdır. l Bankaların, geçici ödeme sıkıntısı yaşayan firma kredilerini geri çağırmaları önlenmelidir.
Krizden yoğun olarak etkilenen sektör ve firmalara yönelik özel kredi destek programları acilen geliştirilmeli, Bankalar Birliği bu programların geliştirilmesinde öncü rol oynamalıdır.
Ödeme sisteminde ve likiditeye erişimde herhangi bir tıkanma oluşmaması için Merkez Bankası ile bankalar arasında ve bankaların kendi aralarında likiditeye erişim kanalları açık tutulmalıdır. l Merkez Bankası, döviz likidite yönetimini etkin bir şekilde yapmalıdır.
30 NİSAN'A KADAR UZATILDI
Hazine ve Maliye Bakanlığı, yıllık gelir vergisi beyannamelerinin verilme ve ödeme sürelerini 30 Nisan gün sonuna kadar uzattı. Bakanlıktan konuya ilişkin yapılan duyuruda, 31 Mart'a kadar verilmesi gereken yıllık gelir vergisi beyannamelerinin verilme ve ödeme sürelerinin 30 Nisan gün sonuna kadar uzatıldığı aktarıldı. 2019 yılına ait yıllık gelir vergisi beyannamesinin 1-31 Mart tarihlerinde verilmesi gerekiyordu. Geçen yıla ilişkin kazançlara yönelik verilecek beyannameler üzerinden hesaplanan gelir vergisinin ise mart ve temmuz aylarında iki eşit taksitte ödenmesi öngörülüyordu.