Aydın?ın Söke ilçesini bağlı, eski adıyla Domatia olan Doğanbey, M.Ö. 7. yüzyıla uzanan tarihi köy, tarihiyle şimdilerde yurt içi ve yurt dışından tarihi mirası keşfetmeye gelen misafirlerine ev sahipliği yapıyor.
1924 yılındaki mübadeleye kadar Rum halkının yaşam alanı olan köye yerleşen Selanik Türkleri de tarım alanlarına uzaklığı nedeniyle burayı terk edip , 2 kilometre aşağıdaki bölgeye taşınmasıyla Doğanbey köyü, ?Eski? ve ?Yeni? olarak iki isimle anılmaya başladı. Uzun bir süre yalnızlığın hüküm sürdüğü Eski Doğanbey?i görenler gerek manzarası gerekse asırlık taş yapılara hayran oluyor. İstanbul ve Ankara?dan yaklaşık 20 yıl önce bölgeye Kuş gözlemek amacıyla gelen bazı yazar ve akademisyenlerce adeta yeniden keşfedilen Eski Doğanbey?in tarihi evleri restore edilmeye başlandı. Ankara, İstanbul ve çeşitli metrepollerin yanı sıra yurt dışından bile hafta sonu tatillerini geçirmek üzere çok sayıda yazar ve düşünüre ilham kaynağı olmaya başlayan eski köy yeniden kıymete bindi. Köydeki pek çok ev aslına uygun restore edilerek günlüğü 150-200 TL?ye kiraya verilirken köye gelenler karşılaştıkları manzaraya adeta bayılıyor.
Bir zaman önce kaderine terk edilen ancak yaklaşık 20 yıl önce kaderi yeniden değişen Eski Doğanbey Köyü?ndeki evlerin yıllar sonra yeniden kıymetlendiğini belirten köyde yeni kurulan restoranı işleten Gürkan Bingöl, 'Gerek evlerin mimarisi gerekse buradaki tabiatın durumu görenleri büyülüyor. Buraya gelip görenler durumları müsait ise ev alıp restore ettirmişler. Bir kaç kişi burada durmaya başlayınca köy yeniden cazibe merkezi oldu. Bu köyün tarihi M.Ö 7. yüzyıla dayandığı söylenir. Tüm evler taş yapı ve son yıllarda yapılan restorede evlerin eski özellikleri korundu. Tarihi, doğası ve havasıyla artık yurt içi ve yurt dışından çok sayıda yazar, düşünür buraya gelmeye başladı. 1924 yılına kadar burayı Rum halkı kullanmış. Mübadele sonrası buralara Selanik?ten gelen Türk halkı yerleşmiş. Ama zamanla büyüyen nüfus ve arazinin eğimi nedeniyle halk arazinin daha düz olduğu alana buraya 2 km mesafedeki Yeni Doğanbey?e yerleşmişler. Bir dönem kimsenin uğramadığı bir alan olan burası 1966 yılında milli park ilan edilen Dilek Yarımadası?nın içindeki tek yerleşim yeri olma özelliğine sahip. Evler restore edilince turistlik bir alan oldu. Her dönem ayrı bir güzelliği olan Eski Doğanbey turistlerin yanı sıra yerli halkın da uğrak noktası olmaya başladı? dedi.
ESKİ DOĞANBEY?İN TARİHÇESİ
Eski Doğanbey Köyü M.Ö. 7.yy?dan günümüze uzanan bir geçmişe sahiptir. Yakın çevresinde; eski gümrük binalarının olduğu Karina, antik yerleşim Tebai ve Lade Adası bulunmaktadır. Mykale (Samsun) Dağları?nın güney yamacına dayalı, milli parkın delta alanına yukarıdan bakan ve 1924?e kadar Rumların yaşadığı bir köydür. Bugün Aydın ilinin Söke ilçesine köyün ismi Domatia, Nmotia veya Yeni Nmotia?dan gelir. Eskiden evler büyük bir ormanın içerisinde birbirinden ayrı, her biri büyük avlulara sahip oda şeklinde inşaa edilmiş ve bu odalara Rumca da Domatia denmiştir. Yerleşim biraz daha gelişip köy meydana geldiğinde bu isim aynı zamanda köyün ismi olmuştur. Rum mimarisinin karakteristik özelliklerini taşıyan usta taş işçiliğinin ilk bakışta göze çarptığı, sivil mimari dediğimiz Doğanbey evleri, dükkanları, şapel dediğimiz yapı ve hastanesi ile Arnavut kaldırımı şeklinde döşenmiş dar taş sokakları gibi Türk mimarisinin güzel örneklerini bir arada sergiler. 1996?daki yangından sonra her ne kadar yeşilini kaybetmiş olsa da sırtını dayadığı dağın yamacında bugün köy yavaş yavaş yeşiline kavuşmaktadır. Domatialılar, Samos?tan (Sisam), Sakız Adası?ndan, Oniki Ada?dan ve Kıbrıs?tan gelmişlerdi. Genelde Rum Halkı?nın geçimi hayvancılık olmakla beraber bağcılık ve zeytincilik de yapılırdı. 1800?lü yıllarda padişah fermanıyla adalardan bölgeye getirilip yerleştirilen Rumlar; 1924 yılından itibaren gerçekleştirilen mübadele ile kendi vatanlarına giderken, onların yerine Balkan Ülkeleri?nden Türkler getirilip yerleştirilmiştir. Bölgeye, yerleştirilen göçmenlerin yaşamına uygun olmayışı gibi nedenlerle 1985 yılında köy tamamen boşaltılmış ve Yeni Doğanbey adıyla köyün hemen aşağısında yol kenarında yeni bir yerleşim yeri kurulmuştur. Bu tarihten itibaren köyün kaderi yine değişmiştir.
Büyük Menderes Deltası Milli Parkı Ziyaretçi-Tanıtım Merkezi olarak restore edilmesiyle, yurt içinden ve yurt dışından gelip bu köyü ve buraya ait kültürel zenginlikleri ile doğal güzellikleri korumayı ve yaşatmayı amaçlayan kişilerce bazı yapıların restore edilmesi sonucunda köy tekrar yaşanan bir yer
