Kıbrıs'ın Türk ve Rum liderleri, bugün yeniden tarihi bir zirvede bir araya geliyor. Adanın birleşmesi için masaya oturacak tarafların ellerindeki dosyalar hayli kabarık ancak en önemli başlık güvenlik ve garantiler olacak. Bir önceki zirvede haritalarını sunan tarafları en çok güvenlik ve garanti başlığı zorlayacak.
Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri?nin Kıbrıs Özel Danışmanı Espen Barth Eide, İsviçre?nin kayak merkezi Crans-Montana kentindeki konferansın adada çözüm için en büyük şans olduğunu söyledi. Eide, 'Bu emsalsiz bir fırsat. Eğer bu fırsat kaçırılırsa son derece üzüntü verici bir durum olacak' dedi. BM, taraflara ortak bir belge sunmayacak.
Konferansa Kıbrıslı liderler Mustafa Akıncı ve Nikos Anastasiadis'in yanında Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Yunanistan Dışişleri Bakanı Nikos Kotzias ve İngiltere Dışişleri Bakanı Boris Johnson da katılıyor. BM arabulucuğundaki zirvede, Avrupa Birliği Dış İlişkiler ve Güvenlik Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini gözlemci sıfatıyla yer alacak. BM Genel Sekreteri Antonio Guterres de konferansın üçüncü gününde bizzat zirvede bulunacak.
Görüşmelerin 10 gün kadar sürmesi bekleniyor ancak ilk üç gün hayli kritik. İngiliz Financial Times gazetesi, ilk üç günde herhangi bir ilerleme kaydedilmemesi halinde BM müzakereleri sonlandırabilir. Gazeteye konuşan bir BM kaynağı, ?Bu seferki buluşmada, taraflardan yetişkin gibi davranmalarını bekliyoruz' dedi.
The Guardian: Sabır tükeniyor
The Guardian gazetesi ise, Batılı bir diplomatın 'Sabır tükeniyor' dediğini aktarıyor. Haberini 'Sabır tükenmeye başlarken, Yunanistan ve Türkiye üzerinde Kıbrıs'ta anlaşma baskısı' başlığıyla sunan gazeteye konuşan diplomat, 'Yeni BM Genel Sekreteri Antonio Guterres selefinden daha sert bir tutum aldı ve bunun sonsuza kadar süremeyeceğini açıkça söyledi. BM'nin varlığını göstermesi gereken daha acil yerler var' ifadesini kullandı.
Zirvenin sonuçsuz kalması durumunda BM'nin Kıbrıs'taki barış koruma görevine son vereceği belirtiliyor ancak bu adım henüz netleşmiş değil.
Türk tarafı umutlu
Alman Deutsche Welle'ye konuşan Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nden (KKTC) bir kaynak, Türk tarafının müzakerelerden umutlu olduğunu söyledi: 'Türk tarafı kapsamlı bir çözüme ulaşma maksadıyla İsviçre'ye gidiyor... ''Olumlu bir yaklaşımla gidiyoruz. Bugüne kadar elde edilen yakınlaşmalar var. Bunları muhafaza edeceğiz. Kalan konuları da bunlarla tutarlı, mevcut anlaşmalarla, Güvenlik Konseyi kararlarıyla tutarlı bir şekilde bitireceğiz. Eğer karşı tarafta da bizdeki siyasi iradenin benzeri varsa olumlu şekilde sonuçlanacak.'
En kritik başlık Türk askeri
Ocak 2017'de Cenevre'deki zirve sonuçsuz kalmıştı. Rumların adadaki Türk askerinin çekilmesi talebi görüşmeleri tıkamış, Ankara ve Lefkoşa yönetimleri bu adımın atılmayacağını ilan etmişti.
The Guardian gazetesi, İngiltere'nin Türkiye'yi askeri varlık yerine AB veya BM'nin komutasındaki çok taraflı bir gücün garantör rolünü oynayacağı bir formüle ikna etmeye çalıştığını yazdı.
Ayrıca, çözülmeyi bekleyen sorunlar arasında toprak paylaşımı, mülklerin iadesi, dönüşümlü başkanlık gibi başlıklar öne çıkıyor.
Rumlar petrol aramaya hazırlanıyor!
Zirvenin tarihi hayli kritik. Zira, Rumlar Temmuz ayı ortalarında adanın güney kıyısı açıklarında petrol ve gaz aramaya başlayacak. Bu tarihe kadar, müzakerelerden olumlu veya olumsuz bir sonuç çıkması bekleniyor.
Türkiye ve KKTC, Rumların söz konusu adımı tek taraflı atmasına şiddetle karşı çıkıyor.
Müzakereler sonunda bir anlaşmaya varılması halinde, ortaya çıkacak metin Türk ve Rum tarafında referanduma sunulacak.
2004 yılındaki Annan Planı referandumu Türk tarafında kabul edilmiş, Rumlar ise birleşme planını reddetmişti. Buna rağmen AB, adanın güneyindeki Rumları uluslararası örgüte üye olarak kabul etmişti.