14 Temmuz 1889'da İstanbul halkı deniz kenarlarına hücûm ederek, ağlaşmalar ve bağrışmalar eşliğinde, meçhûle giden bir gemiyi yolcu ettiler.
Besmeleyle Ertuğrul'um demir aldı
Hep ahâli sâhillerde bakakaldı
Çoluğun çocuğun feryâdı arşa vardı
Hak selâmet versin şanlı Ertuğrul'a.
Üç direkli firkateyndir gemimiz
Kimimiz, bekârız, evlidir kimimiz
Gayret edin çocuklar Capanya?dır yolunuz
Hak selâmet versin şanlı Ertuğrul'a
Devlet-i Aliyye'nin hilâfet bayrağı çekili Ertuğrul Fırkateyni, 54?ü subay 607 kişilik(sayılar net değil) mürettebat ile yola çıktı. Güzergâh, Süveyş, Aden, Bombay, Kolombo, Singapur ve nihâyetinde Japonya idi.
Gemi Kızıldeniz?e doğru yol aladursun, biz bu seyahatin sebebine bakalım.
İSTANBULDA BİR JAPON PRENSİ
Ertuğrul?un Japonya'ya gittiği 1889-1890 yılı Avrupa açısından dünya sömürgecilik haritasının çizildiği bir dönemdir. Almanya bu sömürgecilikte yerini almak istemektedir. 2. Abdülhamid Han, İngiltere-Rusya ilişkisine karşı denge politikası izlemeye çalıştı Bu yüzden, 1870'li yıllarda Avrupa'ya açılmaya çalışan Japonya ile dostâne ilişkiler kurmayı, siyâsî hedefleri arasına koydu.
Japonya ise imparator Mutsuhito?nun tahta çıkmasıyla Batı?ya açılmaya başlamıştı. 1877?de babasının yerine geçene ve 45 yıl saltanatta kalan İmparator, ?aydınlanmış yönetim? anlamına gelen Meiji adını aldı. Bu yüzden bu döneme, ?Meiji restorasyonu? denir. Meiji Restorasyonu, Tokugava Şogunluğu'nun 265 yıllık feodal rejimine son verdi.
Prens Komatsu Akihito, İmparatorun Batıya açılma gayretine, diplomatik kâbiliyetiyle çok yardımcı oldu. 1886 yılında imparator nâmına, İngiltere, Fransa, Almanya ve Rusya?ya gitti. 1887?de ise Osmanlı-Japon ilişkilerinin ilk adımını atmak üzere İstanbul?a gönderildi. Sultan İkinci Abdülhamid Han?ın huzûrunda, gâyet güzel bir kabul gördü.
İMPARATORDAN SULTAN?A MEKTUP
İmparator Mutsuhito, İstanbul?a giden Prens Akihitio?nun saygı ile karşılanmasından duyduğu memnuniyeti, Sultan?a mektup yazarak bildirdi. olunca mektupla ifâde etti. Mektubun tercümesi şöyle:
?Şevketlü, kudretlü dostum, yüce ve muhteşem muhibbim Sultan Abdülhamid Han Hazretleri;
Azim mülkünüze giden tebaamızın dâima hoş bir kabul gördüğünü ve özellikle sevgili Prens Akihito ve eşi prenses hanımefendinin sizin katınızda gâyet güzel bir kabûle mazhar olduklarını haber alınca pek memnûn ve mesrûr oldum. Dolayısıyla samimi ve büyük dostluğumuzun eser ve delilini siz pâdişâh hazretlerine ibrâz etmek arzusundayım. Bu manada ?Krizantem? nâm büyük nîşânımızı zâtınıza hediye ediyor ve mektûpla birlikte gönderilen mezkûr nîşânı lütfen kabûl buyurmanızı ricâ ediyorum. Yine bu vesileden istifâdeyle azim hürmet ve değişmez muhabbetimin teminâtını beyân ederim.?
Osmanlı sultanına hediye edilen nîşânın adı olan krizantem, kasımpatı olarak bildiğimiz çiçektir. Krizantem, Japonlarca kutsal kabul edilir ve Japon imparatorluk armasıdır.
ASYA SÂHİLLERİNDE ERTUĞRUL COŞKUSU
Ertuğrul Fırkateyni?nin Japonya?ya gönderilmesinin resmî sebebi, Japon İmparatoru?nun yeğeninin, 1887?de bir savaş gemisi ile İstanbul?u ziyâret edişine mukâbele etmekti. Gayr-i resmî olarak ise birden fazla sebebi vardır ki en mühimi, İngiltere ile Osmanlı Devleti arasındaki hilâfet savaşıdır. Şöyle ki Hindistan'dan sonra gözünü Mısır ve Arabistan gibi İslâm topraklarına diken İngiltere, hilâfetin Türkler?den Araplar?a geçmesi için kirli propaganda yapmaktaydı. 2. Abdülhamid Han, İngiltere?nin bu kirli siyasetine karşılık vermek için Japonya?ya yapılacak iâde-i ziyâreti fırsat olarak değerlendirmeye karar verdi. Pâdişah, geminin yola çıkması husûsunda her türlü engeli ortadan kaldırdı. Buna, geminin başçarkçısı İngiliz Hardy ve Bahriye Erkan-ı Harb Dâiresi?nde ferik rütbeli İngiliz Amirali Vodz?un, geminin yolculuğu kaldıramayacağına dâir menfî raporları da dâhildir.
Gemi yol boyunca uğradığı İslâm ülkelerinde, yerli Müslüman halk tarafından büyük ilgi ve sevgiyle karşılandı. İlk defa bir Osmanlı gemisinin memleketlerine gelmesi ve hilâfet bayrağının dalgalanması; askerlerin Cuma günleri halkla birlikte namaz kılmaları, halkta büyük heyecan uyandırdı. Binlerce insan, gemiyi ziyâret etti. 'Bağımsız Müslüman toprağı' diye secde edenler oldu. Bandonun verdiği konserleri dinlemek için ağaçların tepelerine tırmandılar. En önemlisi de Cuma günleri hutbelerde halifenin adı okundu. Singapur limanlarındaki gemilere, Osmanlı Sancağı çekildi. Bu coşkuyu gören sömürge yöneticileri bile Türk subay ve erlerine saygı göstermek zorunda kaldılar. Bâzı Avrupa çevreleri tarafından, Sultan Abdülhamid'in Japonya ile ilişki kurma teşebbüsü, Japonlar?ı İslâm?a dâvet olarak yorumlandı.
Ertuğrul?un yol boyunca hiçbir zorlama olmadan coşku ile karşılanması, zâten rahatsız olan İngiltere?yi daha da telaşlandırdı. Zîrâ bu coşku, tamâmen halkın içinden gelmekteydi ve eğer seyahat tamamlanırsa bırakacağı tesirin çok büyük olacağı kesindi.
On bir ay denizde yol alan Ertuğrul, Japonya?da şânına lâyık bir şekilde karşılandı ve ağırlandı.
CUŞKU, HÜZNE DÖNDÜ
Bir kolera salgını da atlatarak, 15 Eylül 1890'da Yokohama'dan İstanbul'a hareket etti. Ancak, Kobe'ye giderken Kashinozaki Feneri?ni geçtiği sırada kayalıklara çarparak battı. Mürettebatın, sâdece 69?u kurtuldu.
Kazâ, Japonya?da büyük bir üzüntüye sebep oldu. Hiyei ve Kongo adlı iki Japon harp gemisi, kazaâzedeleri alarak yola çıktı. Osmanlı devleti, kazâzedeleri teslim almak için İstanbul?dan bir gemiyi Port Sait'e gönderdi. Ancak Japonlar, imparatorlarından kendilerinin götürmeleri konusunda emir aldıklarını ifâde ederek reddettiler ve Devlet-i Aliyye?nin gemisiyle İstanbul?a doğru yola çıktılar.
Yol buyunca Ertuğrul?u coşkuyla karşılayan Müslüman halkın, kazâzedeleri taşıyan Japon gemilerini nasıl bir hüzünle seyrettiğini varın siz hesab edin. O kadar üzgündürler ki Ertuğrul?a gösterdikleri saygının aynısını, gâzileri taşıyan Japon gemilerine de gösterdiler.
Şehitler için Japon halkı tarafından üç anıt dikildi. Önce, Oshima halkı tarafından, taştan bir kitâbe inşâ edildi. Wakayama Vâlisi?ne, burada bir kabristan yapılmasındaki çalışmalarından dolayı ikinci rütbeden Osmânî Nîşânı verildi. Anıt ikinci kez ise 1929 yılında Türk-Nippon Ticâret Derneği?nin yardımıyla yeniden düzenlendi. Ertuğrul Anıtı'nın üçüncü kez düzenlenmesi de 3 Haziran 1937'de gerçekleşti.