Bugün Gürcistan sınırlarında yer alan Ahıska, (1578-1828) yıları arasında 250 yıl Osmanlı yönetiminde kaldı. 1828?de Çarlık Rusyası tarafından işgal edildi ve 1829 Edirne Antlaşması'yla Rusya'ya bırakıldı.
1917 yılında Rusya'da çarlığın yıkılmasıyla yeniden Osmanlı Devleti?ne katılan Ahıska, Osmanlı'nın I. Dünya Savaşı?dan sonra kısa bir bağımsızlık dönemi geçirse de 1921 yılında Türkiye ile Sovyet Rusya arasında imzalanan Moskova Antlaşması sonucu yeniden Rusya'ya katıldı.
Bolşeviklerin halka uyguladığı baskı ve şiddet, II. Dünya Savaşı sırasında SSCB içerisindeki milletlerin topluca sürgün edilmesine kadar vardı. Almanlarla savaş hâlinde olan Sovyet yönetimi, ihânetle suçladığı milletleri yurtlarından sürmeye başladı.
Evvelâ 1941?de Volga havzasında ve başlıca Rus şehirlerinde yaşayan Almanlar, Orta Asya ve Sibirya?ya sürüldüler. Bunu, savaşın sonlarına doğru Kırım Tatarlarının ve Kuzey Kafkasya halklarının sürgünü izledi. Ahıska Türkleri de bu milletlerle aynı kaderi paylaştı. 1944 yılının 14 kasımında sürgün edilecekleri vagonlara bindirildiler. 220 köyden 91.095 kişi tahliye edilerek Özbekistan, Kazakistan ve Kırgızistan?a sürüldüler. Küçükbaş hayvanların taşındığı trenlerde bir ay yolculuk yaptılar. Su ve yiyecek, yeterli değildi. Yolda ölenler oldu. Sağlık hizmeti verilmeyen yolda salgın hastalıktan ölenler, ya trenden atılıyordu veya kısa mola verilen yerlerde alelacele kar altına gömülüyordu
Stalin?in sürgün gerekçesi, stratejik olarak önemli bölgeleri boşaltıp, buralara yönetime sâdık insanları yerleştirmekti. Oysa Almanlar Ahıska'yı işgal etmediğinden düşmanla işbirliği iddiâsı, sürgün sebebi olamazdı. 1944?de, muhtemel Alman saldırısına karşı cephe güvenliğinden de bahsedilemezdi.
Üstelik askere alınan Ahıska Türkleri cephede savaşırken geride kalan kadınlar ve yaşlılar demiryolu hattının yapımında çalıştırılıyordu. Fakat sürgün kararı alındıktan sonra Ahıskalıların sınırda kaçakçılık ve Türkiye istihbaratı ile işbirliği yaptığı şeklinde söylentiler çıkarıldı. Sınır orduları komutanı General Stahanov, sınır birliklerinde bu yönde herhangi bir bilgi olmadığını ve aksine Ahıskalıların sınır güvenliğini sağlamada orduya yardımcı olduğunu rapor ettiyse de Stalin?in kararı değişmedi.
Sürgünler, başta Gürcistan olmak üzere bazı muhtar cumhuriyetlerin topraklarını genişletmelerine müsaade edildiği bir sırada yapıldı. Yâni Gürcistan?ın, topraklarını genişletme arzusu, sürgün kararında etkili olmuştu.
Ahıska sürgünüyle Türkiye?nin Azerbaycanla ilgisinin kesilmesi sağlandı. Türkiye'den Azerbaycan üzerinden Türk Dünyası'na iki kol uzanmaktaydı. Birinci kol Nahçıvan ve Zengezur gibi Türk bölgelerinden Azerbaycan'a ulaşıyordu. İkinci kol ise Ahıska bölgesinden Borçalı'ya ve oradan Azerbaycan sınırlarına ulaşmaktaydı.
Ruslar, Türkiye'yi Türk Dünyası?ndan ayırmak için Ermeni ve Gürcüleri kullandılar. 1923'te Zengezur'u Azerbaycan'dan koparıp Ermenistan'a bağlamakla birinci kolun dirsekten aşağı kısmını kestiler. Nihâyet 1944'te Ahıska Türklerinin sürgün edilmesiyle ikinci kol da dirseğin yukarısından kesildi. Anadolu'dan Çin sınırına kadar uzanan Türk köprüleri Rus, Ermeni ve Gürcülerin uzun süren çabalarından sonra geçici de olsa ağır şekilde yara aldı.
