ABD Başkanı Donald Trump'ın 5 ülkeyi kapsayan 13 günlük Asya turunda gündeme Kuzey Kore'nin nükleer ve balistik füze tehdidine yönelik verdiği mesajlar damgasını vurdu.
Eski ABD Başkanı George H. W. Bush'un 1992'deki turundan sonra en uzun Asya turuna çıkan ABD başkanı olan Trump, 5 Kasım'da Japonya'dan başladığı turu kapsamında Güney Kore, Çin, Vietnam ve Filipinler'i ziyaret etti.
Trump'ın Asya turu kapsamındaki temaslarında gündemin ana başlığını, beklenildiği üzere Kuzey Kore'nin balistik füze ve nükleer silah geliştirme programı oluşturdu.
ABD Başkanı Trump'ın Pyongyang'a karşı güç gösterisi niteliğindeki Asya ziyareti, ABD'nin diğer ülkelerle yaşadığı 'ticaret dengesizliği' sorununun aşılması için somut kazanımlar getirdi.
Japonya
Trump, Japonya programına ABD'nin Fussa şehrindeki Yokota Hava Üssü'nü ziyaret ederek başladı. Burada Washington ve Tokyo yönetimleri arasındaki güçlü müttefik ilişkisine vurgu yapan Trump, Pyonyang'a 'Hiç kimse, hiçbir diktatör, hiçbir rejim ve hiçbir ülke ABD'nin kararlılığını küçümsememeli.' sözleriyle mesaj gönderdi.
Hava üssünün ardından başkent Tokyo'ya geçen Trump, Başbakan Şinzo Abe ile görüşmesinde Kore Yarımadası'nın nükleer silahlardan arındırılması yönündeki kararlığını yineledi ve Kim Jong-un yönetimini 'Uygar dünya için bir tehdit' olarak nitelendirdi.
Göreve geldiğinden bu yana Kuzey Kore'ye yönelik agresif söylemleri nedeniyle uluslararası kamuoyunun kendisine yönelik eleştirilerine yanıt veren Trump'ın 'Bazıları söylemlerimin çok sert olduğunu söylüyor ama bakın son 25 yıldır yapılan hafif söylemlerle neler oldu.' ifadesi, Asya turu kapsamında yapacağı temaslarda takınacağı genel tavrın habercisi niteliğindeydi.
Trump, Asya turundaki ikinci en önemli gündem maddesini oluşturan ticaret konularında ise Tokyo yönetimi ile karşılıklı 'adil ve eşit' bir ilişki kurmak noktasında büyük yol aldıklarını vurguladı.
Tokyo'daki temaslarının yanı sıra Başbakan Abe ile yaptığı golf maçıyla renkli görüntüler veren Trump, Japonya ile olan müttefik ilişkisinin 'samimi ve içten' olduğu mesajını verdi.
Güney Kore
Güney Kore programına Japonya'da olduğu gibi ABD askeri üssünü ziyaret ederek başlayan Trump, ülkesinin yurt dışındaki en büyük askeri üssü olan Camp Humphreys'de askerlerle öğle yemeği yedi. Seul ve Washington arasında süregelen güçlü askeri ittifakın simgesi niteliğindeki merkezde, Kuzey Kore meselesine ilişkin askeri yetkililerden bilgi alan Trump, daha sonra kendisini karşılamak üzere bölgeye gelen Güney Kore Devlet Başkanı Moon Jae-in ile başkent Seul'e geçti.
Trump, Güney Kore lideri ile görüşmesinde Japonya'daki söylemlerini bir ton aşağı çekerek, 'Umarım Kuzey Kore'ye karşı güç kullanmak durumunda kalmayız.' ifadesini kullandı.
'Uygun şartlar altında Pyongyang ile diplomatik müzakere masasına oturabileceği' söylemiyle bilinen Moon ise 'Kore Yarımadası'ndaki sorunları barışçıl yollardan çözmek için ABD'den destek bekledikleri' açıklamasını yaparak diyalog ve müzakereden yana olduğu mesajını yineledi.
Seul yönetimi, Trump'ın ziyareti öncesi ABD'nin Kuzey Kore tehdidine karşı Güney Kore topraklarında konuşlandırmayı planladığı Yüksek İrtifa Hava Savunması (THAAD) füze sistemini desteklemeyeceğini açıklamıştı.
Çin ve ABD ile ilişkilerinde 'denge siyaseti' formülünü benimseyen Moon, ABD Başkanı ile görüşmelerinde Kuzey Kore'ye baskıların sadece ekonomik yaptırımlarla hayata geçirilmesi çağrısında bulundu.
Bir yandan ABD ile güçlü müttefik ilişkisini sürdürürken bir yandan da Pekin yönetimi ile Kuzey Kore meselesinin çözümünde ihtiyaç duyduğu işbirliğini sağlama arayışında olan Moon'un, Abe'ye kıyasla Trump'a daha mesafeli olduğu gözlendi.
Trump'ın Güney Kore Ulusal Meclisinde yaptığı konuşma sırasında dışarıda toplanan Trump karşıtları ve destekçilerinden oluşan iki grup arasında arbede yaşandı. Trump karşıtı binlerce muhafazakar aktivist, ziyaret sırasında Seul'un farklı noktalarında protesto gösterileri düzenlendi.
Bu arada Trump, son 25 yılda Güney Kore'yi ziyaret eden ilk ABD başkanı oldu.
Çin
Trump, Japonya ve Güney Kore ziyaretlerinin ardından Asya turunun en kritik ayağı olan Çin'e geçti. Çin ziyaretine 'Yasak Kent' olarak adlandırılan tarihi imparatorluk sarayından başlayan ABD lideri, burada en uzun süre kalan ve yemek yiyen devlet başkanı oldu.
Çin Devlet Başkanı Şi Cinping'in ikinci dönem liderliğe seçildiği Çin Komünist Partisi (ÇKP) 19. Ulusal Kongresi'nin ardından bu ülkeyi ziyaret eden ilk devlet başkanı olan Trump'ın Pekin temaslarının gündeminde, Kuzey Kore'nin yanı sıra ikili ticaret konuları öne çıktı.
Kuzey Kore'ye yeteri kadar baskı uygulamamakla eleştirdiği Pekin yönetimini ikna çabalarını sürdüren Trump, söz konusu meselede 'Çin lideri Şi ile aynı fikirde oldukları' açıklamasını yaptı.
Trump, Pekin'e yönelik eleştirilerinin bir diğer kaynağı olan 'ticaret dengesizliği' konusuna ilişkin de 'Çin'i suçlamıyorum. ABD-Çin ekonomik ilişkilerinin kontrol çıkması, eski ABD hükümetlerinin suçu.' dedi.
Kuzey Kore sorununa ilişkin Pekin'den beklediğini bulamayan Trump, ticaret konusunda ise iyi bir başlangıç yaptı. İki ülke şirketleri arasında yatırım ve ticaret alanlarında yaklaşık 253 milyar dolarlık bir dizi anlaşma yapıldı. Pyongyang yönetiminin nükleer ve balistik tehdidine ilişkin tepkileri gölgesinde bırakan anlaşmalar, ABD liderinin Pekin ziyaretine damgasını vurdu.
Şi ile iyi bir kimya yakaladığını her fırsatta dile getiren Trump, dünyanın en büyük iki ekonomisi olan ABD ve Çin'in 'dünyadaki hemen her problemi birlikte çözebileceğine' dikkati çekti.
Vietnam
Trump, Asya turunun dördüncü ayağı olan Vietnam?da Asya Pasifik Ekonomik İşbirliği (APEC) ) zirvesine katıldı.
Vietnam ziyaretine ABD Asya-Pasifik ticari ilişkileri, Kuzey Kore?nin nükleer silah denemeleri ve Rusya ile imzalanan ortak bildirge damgasını vurdu.
APEC Zirvesi'nde üye ülkelere Kuzey Kore'nin nükleer silah tehditlerine karşı birlik çağrısında bulunan Trump, 'Burada milyonların hayatından bahsediyoruz. Rusya ve Çin, Kuzey Kore konusunda bizlere daha çok yardımcı olsa bu konu çok daha çabuk çözülebilirdi.? ifadelerini kullandı.
Zirve sırasında görüştüğü Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'e ABD seçimlerine müdahale edip etmediğini tekrar sorduğunu dile getiren Trump, Putin?in de müdahale olmadığını söylediğini belirtti.
Putin ve Trump, Suriye?de istikrarın sağlanması ve DEAŞ ile mücadelede ortak hareket etmeyi öngören ortak bildirge imzaladı.
Bildiri hakkında gazetecilere bilgi veren Trump,' Suriye?ye ilişkin kararımız, birçok insanın hayatını kurtaracak. İnsanlar bunu duyduğuna çok sevinecektir.' ifadelerini kullandı.
Trump, APEC Zirvesi?nin ardından, Vietnam Devlet Başkanı Tran Dai Quang ile görüşmek üzere başkent Hanoi?ye geçti.
Görüşme sonrası düzenlenen ortak basın toplantısında Trump, 'Biz adil ve karşılıklı ticaret istiyoruz. Bu zamana kadar ABD'ye bu yaklaşım uygulanmadı. Kurallara uyan ülkelerle ticaret ilişkisi kurmaya hazırız.' diye konuştu.
Trump, Kuzey Kore konusuna da değinerek, 'Tüm ülkeler Kuzey Kore?nin tehditlerine karşı harekete geçmeli. Provokasyon değil ilerleme istiyoruz. Kargaşa değil istikrar istiyoruz. Savaş değil barış istiyoruz.' dedi. Trump, Vietnam?a milyarlarca dolar yatırım yapılacağını da belirtti.
Filipinler
Güneydoğu Asya Uluslar Birliği (ASEAN) Liderler Zirvesi?ne katılmak üzere Filipinler'i de ziyaret eden Trump, üç gün kaldığı ülkede çeşitli temaslarda bulundu.
Trump?ın, Filipinler ziyaretinde vereceği mesajlar kadar ABD yönetimi karşıtı tavırlarıyla bilinen ve eski Başkan Barack Obama hakkında küfürlü ifadeler kullanan Filipinler Devlet Başkanı Duterte ile görüşmesinin nasıl sonuçlanacağı merakla bekleniyordu.
Uyuşturucuyla mücadelede yargısız infaz ve insan hakları uygulamaları dolayısıyla uluslararası kamuoyunda tartışmalara neden olan Duterte ile ziyaretin ikinci gününde bir araya gelen Trump, toplantının ardından yaptığı açıklamada ??çok iyi bir ilişkimiz var?? dedi.
İnsan hakları ihlallerini gündeme getirmesi ve Duterte?ye baskı yapması beklenen Trump, gazetecilerin bu yöndeki sorularını cevapsız bıraktı.
Trump'ın Avustralya Başbakanı Malcolm Turnbull ve Japonya Başbakanı Shinzo Abe ile üçlü zirvesinde de Kuzey Kore konusu ele alındı. Turnbull, üç ülkenin de Kuzey Kore?nin ??pervasız provokasyonlarını?? durdurmaya odaklandığını açıkladı.
ABD-ASEAN Zirvesi?nde yaptığı konuşmada birliğe yönelik sıcak mesajlar veren Trump, 'ASEAN'ı, Güney-Doğu Asya ve daha geniş Indo-Pasifik bölgesinde barışı, refahı ve istikrarı 50 yıl boyunca teşvik ettikleri için tebrik etmek istiyorum. ABD bölgesel bir forum olarak ASEAN merkezi rolüne tamamen uyumludur. Bu diplomatik ortaklık, Amerikan halklarının ve tüm Hint Pasifik uluslarının güvenliğini ve refah seviyesini arttırıyor.' ifadelerini kullandı.
ASEAN
Filipinler?in başkenti Manila, 31. Güneydoğu Asya Ülkeler Birliği (ASEAN) Zirvesi'nin yanı sıra ülke ve bölgesel bazlı birçok toplantıya ev sahipliği yaptı.
Liderler, kuruluşunun 50. yılı kutlanan ASEAN toplantılarında uluslararası ilişkiler, bölgesel kalkınma, ekonomi ve siyasi istikrar konusunda ASEAN?ın katkı ve çalışmalarının önemine değindi. Toplantılarda egemenlik tartışmasılarına sahne olan Güney Çin Denizi ile Kuzey Kore'nin nükleer programı gündemin ilk sıralarında yer aldı.
İş birliğinin 40. yıl dönümü kapsamında düzenlenen ABD-ASEAN toplantısında da Güney Çin Denizi ve Kuzey Kore konularına ek olarak Filipinler?in terörizm ve uyuşturucu ile mücadelesi ele alındı.
Bu arada ASEAN açılış törenindeki geleneksel el sıkışma sırasında Filipinler Devlet Başkanı Rodrigo Duterte'nin yanında bulunan Trump'ın ne yapacağını bilememesi kameralara yansıdı. Kısa süreli şaşkınlık yaşayan ve ellerini çapraz tutarak iki yanındaki liderlerle el sıkışmakta zonlanan Trump'ın görüntüleri, haberlerde geniş yankı buldu ve sosyal medyada çok konuşuldu.
Asya turuna 3 Kasım'da Hawaii'de Pearl Harbor'u ziyaret ederek başlayan Trump, temaslarını tamamladıktan sonra ABD'ye dönmek üzere Manila?dan ayrıldı.