Tamamen demirden oluşan ve kalan tek demir kilise olma özelliğini taşıyan Balat'taki Demir Kilise (Sveti Stefan Kilisesi), 7 yıl süren kapsamlı restorasyonun ardından 7 Ocak 2018'de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Bulgaristan Başbakanı Boyko Borisov'un katılacağı törenle, 9 yıl sonra yeniden kapılarını açacak.
Bulgar Eksarhlığı Ortodoks Kilisesi Vakfı Başkanı Vasil Liaze, AA muhabirinin kiliseye ilişkin sorularını yanıtlarken, dünyada 3 tane demir kilise yapıldığını, bunların Arjantin, Avusturya ve Türkiye'de bulunduğunu söyledi.
Arjantin ve Avusturya'daki kiliselerin yok olduğunu, sadece Balat'taki demir kilisenin ayakta kaldığını dile getiren Liaze, kilisenin tarihine ilişkin şu bilgileri verdi:
'500 ton ağırlığındaymış kilise. Ufak gemilerle buraya getirilmiş. Komple demirden oluşan bu kilise, vidalarla denizin üzerinde monte edilmiş. Brezilya'da bir ağaç var, bunlar suyun içinde yaşıyor. Kilise, bu ağaçların üzerine monte edilmiş ve açılışı 1898'de yapılmış.'
Liaze, denizin üzerinde olması nedeniyle bir süre sonra yapıda korozyon oluştuğuna ve metalin erimeye başladığına değinerek, Haliç'in çevresi düzenlenirken, kilisenin önüne yapılan yol nedeniyle kilisenin üzerine monte edildiği ağaçların su alamadığını anlattı.
Liaze, 'Oysa kilisenin monte edildiği ağaçlar su ile yaşıyor. Çamur olduğu için de denize doğru kayma meydana geldi. Çevresinin betonla sağlamlaştırılması projesi yaptık. 14 yıl önce başlanan çalışmayla 330 beton kazık çakıldı etrafına, böylece kilisenin kayması önlendi.' diye konuştu.
'Kilise aslının aynısı oldu'
Kaymanın engellenmesinin ardından kilisenin demir yapısının da yenilenmesi gerekliliğinin görüldüğünü belirten Liaze, şunları anlattı:
'Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'a bunu izah ettik. Zaten kendisinin İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanıyken de bize yardımları olmuştu. Bir de komşuluğumuz var. O Kasımpaşalı, biz Balatlıyız. Aynı zamanda Bulgarlarla arkadaşlık yapmış, futbol oynamış. 8-9 sene önce ondan rica ettik. O da kilisenin restorasyonunun yapılması talimatını verdi.'
Liaze, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın kilisenin restore edilmesi talimatından sonra ihaleye çıkıldığını ancak işi alan müteahhidin 1 yıl sonra vefat ettiğini dile getirdi.
Ertesi yıl yapılan ihaleyi Taş Yapı'nın almasıyla restorasyonun başladığını kaydeden Liaze, 'En ince detayına kadar parçalar söküldü, tamir edildi, orijinal yerine yerleştirildi. Bütün ana kolonlar değiştirildi ve Demir Kilise 100 yıl daha dayanacak hale getirildi. Kilisenin içinin de restorasyonu yapıldı. İstanbul'daki en güzel kilise seçileceğinden eminiz. Restorasyonun finansmanını İstanbul Büyükşehir Belediyesi üstlendi. Restorasyon 16 milyon liraya gerçekleştirildi. Bunun 1 milyon lirası da Bulgaristan Başbakanının emriyle gönderildi.' dedi.
Liaze, kilisenin aslının aynısı olduğunun altını çizerek, 'Bu kadar ciddi bir çalışma olabileceğini tahmin etmemiştik. Firmanın elemanları, Büyükşehir Belediyesindeki müdür ve memurlar kendi öz işleri gibi bu eserde çalıştılar, Haliç'e güzel ve büyük bir eser kazandırdılar. Bir zamanlar burası gece en iyi aydınlanan kiliseydi.' dedi.
'Açılışa Bulgaristan'dan en az bin kişi bekleniyor'
Bulgar Eksarhlığı Ortodoks Kilisesi Vakfı Başkanı Vasil Liaze, 9 yıldır kapalı olan Demir Kilise'nin Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Bulgaristan Başbakanı Boyko Borisov'un katılacağı törenle 7 Ocak 2018'de tekrar hizmete açılacağını ve açılış töreni için Bulgaristan'dan en az bin kişinin gelmesinin beklendiğini söyledi.
Kilise kapanmadan önce ayda 3 bin ziyaretçisi olduğunu aktaran Liaze, yeniden açılmasının ardından ziyaretçi sayısının 5 binin altına düşmeyeceğini tahmin ettiğini belirtti.
Liaze, kilisenin mütekabiliyet esasına göre restore edildiğine değinirken, Bulgaristan Hükümeti'nin Filibe'deki Cuma Camisi'nin restorasyon iznini, Türk Hükümeti'nin de Demir Kilise'nin restorasyon iznini verdiğini anlattı.
Liaze, caminin restorasyonu için Türkiye'den Bulgaristan'a ekip gittiğini kaydetti.
