Söke'nin meşhur körüklü çizmesi, tarihte pek çok kişi tarafından giyilmiş ve geleneksel kıyafet olarak da kendine yer bulmuştur. Ege?de efe denilince körüklü çizme, körüklü çizme denilince de Söke geliyor akıllara. Körüklü Çizme ustası Halit Gider, kaybolmaya yüz tutan baba mesleğini anlattı.
Ağalar ve efeler diyarı Söke'nin kendine has körüklü çizmesi, bu işi yapan son ustalarla hayat buluyor. Söke'nin körüklü çizme ustası Halit Gider?in ustalık serüveni, 1983'te ilkokulu bitirince babasının körüklü çizme ustasına götürüp 'eti senin kemiği benim' demesiyle başlamış. Usta Halit Gider, o dönem körüklü çizme yapanların çok olduğunu, herkesin eskiden çizme yapmayı öğrenmek istediğini söyleyerek, baba mesleği körüklü çizmeyi anlattı.
Körüklü çizme Ustası Halit Gider, Osmanlı Devleti döneminde yapılan mübadeleyle Rum ve Yunanların yerini Giritli Türklere bırakarak gitmesi sonucu Giritli Türklerin kendi kültürleriyle birlikte Ege?ye yerleşmesiyle çizme kültürünün gelişerek yaygınlaştığını anlattı. Ardından, körüklü çizmenin Söke'ye has olmasının nedenini şöyle açıkladı:
?Körüklü çizme modelleri akordiyon körük, kendiliğinden olan körük ve baklava modeli körük olarak üçe ayrılıyor. En iyi model baklava körük modeli. Bu da sadece Söke'de yapılıyor.?
?Maharet ve ince işçilik gerek?
Halit Gider, körüklü çizmenin tamamen el yapımı ve kişiye özel olarak dana derisinden işlendiğini ifade ediyor. Gider, önce müşterinin ayak ölçülerini alıyor sonra da çizmeyi yapmaya başlıyor. İlk olarak kalıp hazırlayıp kesim yaptığını dile getiren Gider, daha sonra deriyi tavlayıp kuruttuğunu ve ara işlemlerden geçirdiğini ardından da bir hayli zaman alan fakat asıl maharet ve ince işçilik isteyen baklava modeli körük yapımına geçtiğini anlattı. Müşterinin boyuna göre körük sayısı yapıldığını söyleyen Gider, iyi bir ustanın körük sayısını müşteriye yakışacak şekilde ayarlanması gerektiğini ifade etti. Bir çizmede yedi deri parçası kullanıldığını vurgulayan Gider, bu sayının 10?a çıkabildiğini ve bir çift çizmede 14 ile 20 arası parçanın kullanıldığını aktardı. Körüklü Çizme ustası Halit Gider, bir çift körüklü çizmenin kullanıma hazır hale gelmesinin yaklaşık 10 günü bulduğunun da altını çizdi.
Bir körüklü çizme 600 lira
Çizme yapımında sadece deri kullanıldığını ve suni hiç bir şeyin kullanılmadığını kaydeden usta Gider, bir körüklü çizmenin maliyetinin 500 ila 600 lira arasında değiştiğini söyledi. Gider, çizmenin pahalılığını ise işçiliğinin oldukça ağır olmasına ve el emeği gerektirmesine bağladı ve her kesimden müşteri talebinin olduğunu ilave etti. Gider?e 'Kimler körüklü çizme giyer?' diye sorduk, o da şöyle cevap verdi:
'Eskiden körüklü çizme zenginliğin göstergesiydi, şimdilerde herkes alabiliyor. Fakat en çok bu çizmeyi efeler, zeybekler, ağalar, deve sahipleri ve meraklılarında da görüyoruz. Ben de deve güreşlerine, şenliklere giderken ve günlük hayatta giyiyorum körüklü çizmeyi.'
Gider, körüklü çizmenin rahatlığından ve yazın serin kışın sıcak tuttuğundan artık daha fazla tercih edildiğini de anlattı. Körüklü çizmede modelin genelde aynı olduğunu fakat kadın müşterilerin çizmeyi daha küt veya daha sivri isteyebildiğini ifade eden Gider, çizme renginin daha çok siyah tercih edildiğini fakat folklor için renkli de ürettiğini paylaştı.
?Ustalar, meyvesiz ağaç gibi?
Gider, bu mesleğin günümüzde artık yapılmadığından dolayı üzgün.Üç çırak yetiştirdiğini bunlardan birinin kardeşi olduğunu ancak kimsenin çalışmak istemediğini söyleyen Gider, 'Oğlumu bile yetiştiremedim, bu mesleklerin kaybolmaması için teşvik olmalı, şimdi ki ustalar meyvesiz ağaç gibi' diyerek mesleğini severek yaptığını ve gücü yetinceye kadar devam ettireceğini ifade etti.
Haber: Derya Budak
