Avrupa Birliği'nin önemli araştırma şirketlerinden biri olan, İtalya menşeili bir firma, 2015 yılında çok sayıda ülkede 14 milyon kişi ile düzenlediği bir anket sonucunda en karizmatik lideri belirlemiş, listenin ilk sırasında ise Recep Tayyip Erdoğan yer almıştı. İkinciliği Rusya Devlet Başkanı Putin alırken üçüncü ise Eski ABD Başkanı Obama olmuştu.
Peki karizmatik lider nasıl olunur?
BBC Capital'ın araştırmalarına göre karizma kişiler yazılı ve sözlü iletişim yeteneği, etkili anlatım ve metafor kullanımı, özgüven, anlatımı destekleyecek ve duyguları yansıtacak bir vücut dili kullanımı özellilklerine sahip oluyor.
Çekici ve cazibeli olmak için insanlarla göz teması kurmak ve gülümsemek gerekir. İnsanlara kişisel sorular sorup kendileri hakkında konuşmasını sağlamak, onlarla empati kuracak sözler sarf etmek önemlidir.
Karizmatik liderler ise insanları uzaktan etkiler, onlarla doğrudan temas kurmaları gerekmez. Yani çekici insanlar popüler olur ama karizmatik insanlar öyle olmak zorunda değildir.
Liderlik koçu karizmayla ilgili bir kitabın yazarı olan Olivia Fox Cabane'ye göre, 'Sevilmeden de karizmatik olabilirsiniz'.
Karizma etkisi
Karizmatik davranışlar sergilemenin sayısız yararı vardır. Örneğin, etkilemek istenen insanların önem verdiği değerlerle örtüşen değerlere sahip çıkılması halinde 'karizmatik etki' oluşur. 'İnsanlar kendilerinin ifadesini sizde bulacak, sizin gibi olmaya çalışacak, sizin yolunuzdan gitmek isteyecektir' diyor Lozan Üniversitesi'nden örgütsel davranış profesörü John Antonakis.
Karizma, insanların yardımcı olma ve ortak çalışma isteğini de artırır. Antonakis'e göre, 'Karizma sadece insanların tercihlerini değil, aynı zamanda başkalarının ne yapacağına dair düşüncelerini de etkileyerek yardımcı olur'.
Peki neden bu etkiler ortaya çıkıyor? Araştırmalar bunun güvene dayandığını gösteriyor. Karizmatik liderlerin çalışanları üzerinde güven oluşturması daha kolay oluyor ve birlikte çalıştıkları ekibe ve şirkete bağlılıkları sözleşmelerinin gereklerinin ötesine bile geçebiliyor.
Nasıl karizmatik olunur?
Karizmatik lider taktiklerinin öğrenilmesi yoluyla bu özellik geliştirilebilir.
Bunun için metaforlar, hikayeler, anılar, tezatlar, listeler, retorik sorular gibi kategorilerden oluşan dokuz sözel taktik gerekir. Konuşmacının söylediklerine inandığını göstermesi, hedef kitlenin duygularını paylaşması, onların kendilerinden beklentilerini yükseltmelerini sağlaması ve özgüven aşılaması önemlidir.
İngiltere'nin eski başbakanlarından 'Demir Leydi' lakabıyla bilinen 'Margaret Thatcher, retoriği ve bu taktikleri kullanması nedeniyle inanılmaz karizmatikti' diyor Antonakis. Thatcher'ın konuşmaları birçok deyim ve kelime oyunlarının yanı sıra retorik sorular, hikayeler, tezatlar, listeler ve yüksek hedefler içeriyordu.
İngiltere'nin 'Demir Leydi' lakabıyla tanınan eski başbakanı Margaret Thatcher etkili hitap biçimiyle karizmatik bir lider olarak görülüyordu.
Ama önemli olan sadece kullanılan kelimeler değil. Vücut dili, jestler, yüz ifadesi ve ses tonunun da vermek istediğiniz mesajı destekler nitelikte olması gerekir. 'İnsanların size inanması için inandırıcı olmanız lazım' diyor Antonakis.
Hillary Clinton'ın Bill Clinton'dan daha az karizmatik olmasının bir nedenini de buna bağlıyor. 'Bill Clinton'a kıyasla Hillary çok soğuk bulunuyor; kocası kadar sıcak ve halktan biri olma imajı sergileyemiyor.' Ayrıca onun yüz ifadeleri, jestleri ve tonu, iletmek istediği mesajı desteklemiyor, 'ezbere konuşuyor' havası veriyordu.
Yöneticilere karizma eğitimi veren Fox Cabane, kullanılacak stratejinin ne tür bir karizma istendiğine bağlı olduğunu söylüyor.
'Otorite karizması örneğin bir yangın var ve herkesi dışarı çıkarmak gerektiğinde işe yarayan karizmadır. İnsanların sizi ne kadar sevdiği önemli değildir, önemli olan sözünüzü dinletmektir.'
Bu karizmayı güçlendirmenin en iyi yolu özgüveninizi geliştirmektir. Sporlara gitmek ve fiziksel duruşunuza özgüven katmak önemlidir.
Haber: Yasemin Altun
