2018-2023 Tütün Kontrolü Strateji Belgesi ve Eylem Planına göre, sigara kullanmayan personele yo?nelik pozitif ayrımcılık uygulamaları hayata gec?irilerek mesainin 30 dakika erken bitirilmesi, 1 yıl ic?in 7 gu?n fazladan yıllık izin hakkı tanınması söz konusu olabilecek, tek tip du?z paket uygulaması için mevzuat deg?is?iklig?i yapılacak ve tu?tu?n u?ru?nu? satıs?ı 21 yas?ına c?ıkarılacak.
Tütün Kontrolü Strateji Belgesi ve Eylem Planı 2018-2023 tamamlandı. İlk kez Başbakan Yardımcısı Recep Akdağ tarafından AA Editör Masası'nda kamuoyu ile paylaşıldı.
Eylem Planı'nda, tütün ürünlerinin dünyada olduğu gibi Türkiye'de en yaygın kullanılan bağımlılık yapıcı maddeler arasında yer aldığı, sadece tütün ürünü kullananlar değil tütün dumanına maruz kalanların da aynı şekilde etkilendiği vurgulandı. Dünyada yılda 7 milyondan fazla, Türkiye'de de 100 binden fazla kişinin tütün ürünü kullanımına bağlı hastalıklar nedeniyle yaşamını yitirdiğine dikkat çekildi.
Türkiye'de 2004'te Tütün Kontrolü Sözleşmesi'ne imza atmasından bu yana hayata geçirilen kanunlar, medya kampanyaları, eylem planlarıyla alınan tedbirlerin ardından 2014'te yüzde 32,5 olan tütün kullanım oranının, 2016'da yeniden düşme eğilimine girerek yüzde 31,6'ya kadar indiğinin altı çizildi.
2018-2023 Eylem Planı hazırlanması sürecinde, 2015-2018 Tütün Kontrolü Strateji Belgesi ve Eylem Planı kapsamında yürütülen faaliyetlerin etki değerlendirmeleri yapılarak yaygınlaştırılmaları ya da güncellenmeleri konusunda fikir birliğine varıldı.
Uluslararası iyi uygulama örnekleri taranarak anlamlı etki sağlayacak olan strateji ve faaliyetler yeni hazırlanan planlara dahil edildi. Hazırlık sürecinde politika laboratuvarları kurularak ilgili kurumlardan sivil toplum kuruluşlarına kadar tüm paydaşların katkılarının alınmasına özen gösterildi. Yapılan güncelleme ile ulusal nihai hedefler yıllara göre takibi yapılacak şekilde organize edildi.
Buna göre, eylem planı kapsamında tu?tu?n üru?nlerine talep, ulaşılabilirlik azaltılacak ve tütün kontrolünde koordinasyon izleme ve değerlendirme yapılacak.
Tu?tu?n kullanımının tehlikeleri konusunda kapsamlı uyarılar ile tu?tu?n kullanımının adolesan ve genc? yetis?kinler arasında olumsuz bir davranıs? bic?imi olarak benimsenmesine yo?nelik c?alıs?malara da ag?ırlık verilecek. Tu?tu?n u?ru?nlerinin zararları ile ilgili tu?m strateji ve faaliyetlere ilis?kin o?ngo?ru?len hedeflere ulas?mak ic?in kurumlararası es? gu?du?m sag?lanacak.
'Öğrencilere yo?nelik o?rtu?lu? senaryolar oluşturulacak'
Tu?tu?n u?ru?nleri kullanımının zararları konusunda o?g?renci, o?g?retmen ve velilerin bilgilendirilmesi, farkındalık olus?turulması, olumlu tutum ve davranıs? gelis?tirilecek. Bu kapsamda, eg?itim mu?fredatında yer alan fen bilimleri, sosyal bilimler, matematik ve Tu?rkc?e derslerinde mu?mku?n oldug?unca tu?tu?n u?ru?nleri kullanımının zararları konusunda farkındalıg?ı artırıcı o?rnekler yer alacak.
3-6 yas?, 7-12 yas? ve 13-15 yas? gruplarında, mevcut animasyon ve c?izgi filmlerde akranlarına gerektig?inde 'Hayır' diyebilme davranıs?ının gelis?tirilmesine yo?nelik o?rtu?lu? senaryolar oluşturulacak.
Kamu kurum ve kurulus?larının çalıs?anlarına yo?nelik eg?itim faaliyetlerinin gelis?tirilmesi ve uygulanması kapsamında polis, asker, o?g?retmen ve sag?lık c?alıs?anları gibi toplumda rol model olan meslek gruplarında tu?tu?n u?ru?nu? kullanımının o?nu?ne gec?ilmesi ve bırakmanın tes?vik edilmesine yo?nelik programlar düzenlenecek. Ayrıca eg?itim ve sag?lık kurumları bas?ta olmak u?zere bu?tu?n kurumlarda 'Sigarasız Kurum' uygulaması teşvik edilecek.
Gençlere rol model olanlar da aktif rol alacak
Eylem Planı'nda Tu?tu?n kontrolu? c?alıs?malarına ilis?kin yazılı, go?rsel ve is?itsel medyanın desteg?inin artırılmasına yo?nelik faaliyetler yapılmasına önem veriliyor. Buna göre, dizi, film, tiyatro senarist ve yo?netmenleriyle birlikte yazılı ve go?rsel basın mensuplarına yo?nelik eg?itim, farkındalık ve sertifika programları oluşturulacak.
Dizi, film, sinema, tiyatro ve c?ocuklara yo?nelik yapımlarda tu?tu?n u?ru?nlerinin zararları ve pasif etkilenim hakkında mesajların verilmesi ic?in tes?vik mekanizması gelis?tirilecek.
Sosyal medyada sıkc?a yer alan kis?ilerle rol model olan kis?ilerin tu?tu?n u?ru?nleri kullanımının zararları ve pasif etkilenim konusunda destek olmalarına yo?nelik eg?itim, farkındalık ve sertifika programları yapılacak.
Hedef kitle tarafından kullanılan sosyal ag? siteleri, en c?ok ziyaret edilen web siteleri (forumlar, bloglar, internet oyunları, online alıs?veris? siteleri ic?erisine veya doodle olarak) ve en c?ok izlenen videoların ac?ılıs? anına veya ic?erisine, konu ile ilgili hazırlanan go?rsellerin ve videoların yer aldıg?ı pop-up s?eklinde tamamı izlenmeden gec?ilemeyen ac?ılır pencereler ve banner yerles?tirilecek.
GSM operato?rleri aracılıg?ıyla tu?tu?n u?ru?nlerinin zararları ve pasif etkilenim hakkında kis?ilere bilgilendirilme SMS'ler atılacak.
'Sigara bag?ımlılıg?ı tedavi hizmetleri, SUT kapsamına alınacak'
Sigara bırakma hizmetlerinin güçlendirilmesi kapsamında aile sag?lıg?ı merkezlerinde sigara bırakma hizmetleri sunulacak. Ayrıca sigara bırakma polikliniğinde sigara bırakma tedavisinde kullanılan farmakolojik tedavilerin su?reklilig?i sag?lanacak. Sigara bag?ımlılıg?ı tedavi hizmetleri, Sag?lık Uygulama Teblig?i kapsamına alınacak.
Sigarayı bırakmanın tes?vik edilmesi amacıyla da bir dizi planlara yer verilen eylem planına göre, 'bırak kazan' kampanyaları du?zenlenecek, sigara kullanmayan personele yo?nelik pozitif ayrımcılık uygulamaları hayata gec?irilecek. Bu kapsamda, mesainin 30 dakika erken bitirilmesi, 1 yıl ic?in 7 gu?n fazladan yıllık izin hakkı tanınması, sigorta primlerinin du?s?u?ru?lmesi, hic?bir c?alıs?anın sigara ic?medig?i sigarasız is?letmeler ic?in vergi indirimi uygulaması, is?e alım su?rec?lerinde sigara kullanmayan kis?ilerin tercih edilmesi, c?ocuk ve aile yardımı tutarlarının arttırılması gibi teşvik edici düzenlemeler söz konusu olabilecek.
İhlale geçit yok
Dumansız hava sahası uygulamasının kapsamının genis?letilmesi amacıyla da çalışmalar yapılacak. Bu kapsamda da AVM, havaalanı, kamu binaları gibi yog?un olarak kullanılan yerlerin giris? ve c?ıkıs? kapılarının o?nlerinde tu?tu?n u?ru?nu? kullanımının o?nlenmesine yo?nelik olus?turulmus? dumansız alan tanımının kanunla gu?c?lendirilecek.
C?ocuk parkları ve yu?ru?yu?s? yolu gibi spor ic?in ayrılmıs? alanlar ile ibadethanelerin ac?ık alanlarında tu?tu?n u?ru?nu? kullanımının o?nlenmesine yo?nelik yasal du?zenleme yapılacak.
Hastanelerin, restoran, kafe ve dig?er is?letmelerin, u?niversite kampu?slerinin, havuz ve plajların ac?ık alanlarında tu?tu?n u?ru?nu? kullanımını kısıtlamaya yo?nelik du?zenlemeler hayata geçirilecek.
Kamu kurum kurulus?larında ihlale rastlanılması halinde ihlalin yas?andıg?ı birimin amirine mu?eyyide uygulanmasına yo?nelik yasal du?zenleme yapılacak.
Kapalı alan tanımının uluslararası standartlar dikkate alınarak genis?letilmesine yo?nelik kanunda değişikliğe gidilecek.
Düz paket uygulaması eylem paketinde
Reklam, promosyon ve sponsorlug?un önlenmesi amacıyla yapılacak faaliyetler kapsamında, yeni eylem planında du?z paket uygulamasının hayata gec?irilmesi planlanıyor. Bunun için tek tip du?z paket uygulamasına gec?ilmesine yo?nelik mevzuat deg?is?iklig?i yapılacak. Taslak mevzuat hazırlanmasının ardından uygulamaya 2019'da geçilmesi öngörülüyor.
Resimli sag?lık uyarı kataloğunun periyodik olarak deg?is?tirilmesine yo?nelik mevzuat du?zenlemesi yapılacak ve Türkiye'ye özgü resimli sag?lık uyarısı ars?ivi olus?turulacak.
Du?z paket uygulamasıyla tu?tu?n u?ru?nlerinin c?ekicilig?i azalması, tu?tu?n u?ru?nu? paketlerindeki reklam unsurlarının engellenmesi, bazı tu?tu?n u?ru?nu? paketlerinin u?ru?nu? daha az zararlıymıs? gibi go?steren yanıltıcı etkisinin azaltılması, sag?lık uyarılarının daha c?ok dikkat c?ekici hale gelmesi ve etkisinin artması bekleniyor.
Öte yandan satıs? noktalarındaki her tu?rlu? reklam promosyon ve sponsorluk faaliyetlerinin o?nlenmesi için tu?tu?n u?ru?nu? satıs? ve sunumuna saat ve gu?n sınırlaması getirilmesi planlanıyor.
Sag?lık, eg?itim ve o?g?retim, ku?ltu?r ve spor hizmeti verilen yerler ile ac?ık alkollu? ic?ki satıs?ı veya sunumu yapılan yerlerde tu?tu?n u?ru?nlerinin satıs?ının ve sunumunun yapılamaması ile ilgili mevzuat du?zenlenecek.
'Tu?tu?n u?ru?nu? satıs?ının 21 yas?ına c?ıkarılması planlanıyor'
I?lgili tu?m kurum ve kurulus?lar arasında tam bir es?gu?du?m ve is? birlig?i sag?lanarak tu?tu?n u?ru?nlerinin yasadıs?ı ticaretiyle etkin olarak mücadele edilecek. Bu kapsamda, elektronik sigara gibi Türkiye'de ruhsatlandırılmamıs? tu?m tu?tu?n u?ru?nu? ve taklit eder tarzdaki u?ru?nlerin u?lkeye giris?i, satıs?ı ve kullanımının o?nlenmesi için de faaliyeteler yürütülecek.
18 yas?ını doldurmamıs? bireylere tu?tu?n u?ru?nlerinin satıs?, dag?ıtım ve sunumunu yasaklayan mevcut yasal du?zenlemeye, uyumun denetlenmesi ve uymayanlara caydırıcı nitelikte cezai mu?eyyideler uygulanacak.
Ayrıca, 18 yas?ını doldurmayan bireylere tu?tu?n u?ru?nlerinin satıs? ve dag?ıtımını yasaklayan mevcut yasal du?zenlemenin kapsamı genis?letilerek tu?tu?n u?ru?nu? satıs?ının 21 yas?ına c?ıkarılması öngörülüyor.