Eskişehir?de 37 yıldır bakliyat sektöründe çalışan İlhami Dayar, Türkiye?de ilk defa üretimini yaptığı dünyanın en küçük tahılı olma özelliğini taşıyan teff isimli tahıldan un elde etti.
Dünyanın en küçük tahıl ürünü olan teff, genellikle Etiyopya?nın Eritre bölgesinde yetişiyor. Faydası saymakla bitmeyen teff, glüten içermediği için çölyak hastalarının en önemli besin kaynağı olarak biliniyor. Sağlık açısından çok yararlı olan bu ürün, Türkiye?de ilk defa geçtiğimiz yıl Eskişehirli İlhami Dayar tarafından 3 dönüm bir arazide ekilmiş ve yaklaşık 200 kilogram civarında hasat edilmişti. Dayar, bu sene de üretmiş olduğu 200 kilogram teffi tohum olarak kullandı ve toplamda 8 ton ürün hasat etti. Türkiye?deki çölyak hastalarının besin ihtiyaçlarını karşılamayı hedefleyen Dayar, şimdi de ürettiği tefften un yaparak dertlerine deva olmaya çalışıyor. Ayrıca teffin, Türkiye?de ilk defa üretilmesini sağlayan Dayar, ilk defa ununu çeken isim de oldu.
İlhami Dayar konuyla ilgili bir açıklama yaptı. Dayar, 'Teff denilen ürünün dünyada en fazla ekildiği yer Etiyopya Eritre bölgesi. Ben de bu tohumu Etiyopya?dan getirdim. İlk olarak geçtiğimiz yıl 3 dönüm bir deneme üretimi yaptık. Olup olmayacağına baktık. 3 dönümden 200 kilogram ürün aldık. Bu 200 kilogram ürünü temizleyip 1 yıl sonra ekeceğimiz tohumu elde etmiş olduk. 1 yıl sonra da bunu 50 dönüm olarak ektik. Şu anda hasadımızı yaptık, elimizde yeterli miktarda teffimiz var. Beyaz tefften 2 ton, kırmızı tefften 6 ton var' dedi.
'Teff çölyak hastalarına yarayan ve glüten içermeyen dünya üzerindeki tek tahıl ürünü'
Teff ununu çekip Türkiye?nin neresinde olursa olsun çölyak hastalarına gönderdiklerini aktaran Dayar, 'Teff glüten içermeyen dünyanın en küçük tahılı. Çölyak hastalığı diye bir hastalık var. Çölyak hastaları glüten kullanamıyorlar, tüketemiyorlar. Ölümcül bir rahatsızlık çölyak hatalığı. Çölyak hastalarına yarayan ve glüten içermeyen dünya üzerindeki tek tahıl ürünü teff. Bu da dünyada biraz önce dediğim gibi Etiyopya?da yetişiyor. Şu anda da Türkiye?de yeni yeni ekilmeye başlayan bir ürün. Şu anda bizde bu ürün var. Çölyak hastalarına biz bunun ununu çekip Türkiye?nin neresinde olursa olsun gönderebiliyoruz. Şimdi bundan un yapıyoruz. Bu undan ekmek yapabiliyorlar. Unu kullandıkları her yerde teffi kullanabiliyorlar. Teffin un fiyatı 50 lira. Bunu hem kırmızı hem de beyaz olarak isteyenlere, isteğe göre karışık da verebiliyoruz. İnsanlar unu kullandıkları her yerde kullanabiliyorlar. Çölyak hastaları geliyor. İnternet ortamında bizi bulan insanlar var. Eskişehir?de bizi tanıyıp bilen insanlar var. Onlara biz sürekli unu çekip veriyoruz' diye konuştu.
'Zerre miktar dokunmuyor, rahatsızlık yapmıyor'
Buğday intoleransı olan vatandaşlarında rahatlıkla tüketebileceğini ifade eden Dayar, 'Tabi bu ilk defa üretilen bir ürün teff. Aslında Türkiye?de bilinen 70 bin çölyak hastası var. Bilinmeyen ile birlikte 700 bin civarında olduğu söylenen bir rahatsızlık bu. Bir de buğday intoleransı denilen bir rahatsızlık var. Glüten tüketmekten mütevellit, insanlara rahatsızlık veren bir hastalık var. Buna da buğday intöleransı deniliyor. Buğday intoleransı olan insanlara da tefften rahat bir şekilde verebiliyoruz. Zerre miktar dokunmuyor, rahatsızlık yapmıyor' şeklinde konuştu.
'Çölyak hastaları sağlıklı beslenseler devlet için ilaç maliyeti düşecek '
Son olarak çölyak hastaları için devletin öncü olması gerektiğini vurgulayan İlhami Dayar şunları söyledi;
'Teffi biz üretiyoruz ama biz küçük esnaf olarak bunu istediğimiz kadar çaba sarf edelim Türkiye?deki bütün çölyak hastalarına yetişme imkânımız zaten olamaz. Aslında bu işi devletin yapması gerekiyor bence. Devlet bu işi yapsa çölyak hastalarına, bu teff unundan yapılan ekmeği bedelsiz verse bence devletin çok daha büyük kârı olur diye düşünüyorum. Çünkü çölyak hastaları sağlıklı beslenemedikleri için devlete ilaç maliyetleri çok yüksek. Ama sağlıklı beslenseler, bu çölyak hastalarının devlet için ilaç maliyeti düşecek ve bence bu işten kâra bile geçebilecek diye düşünüyorum.'