Gazeteci Metin Türkyılmaz?ın, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine dayanarak hazırladığı analize göre, Türkiye?de her seçim öncesi görülen ikametgahı memlekete taşıma geleneği bu seçimde de değişmedi.
Buna göre, Türkiye?de her ne kadar gerçek anlamda şehirleşme oranı yüzde 80?lere yaklaşsa da insanların kırsalla bağları halen güçlü bir şekilde devam ediyor. TÜİK?in, ülke nüfusunun yüzde 92,3?ü il ve ilçe merkezlerinde yüzde 7,7?si belde ve köylerde ikamet ediyor tespitinin, büyük şehir yasası nedeniyle tam anlamıyla kırsal nüfusu göstermiyor. Çünkü, 30 büyükşehir belediyesinde il ve ilçe merkezi nüfusu tüm köy ve kasabaları da içeriyor.
Bir diğer ifadeyle 30 ilde köy ve kasaba resmen yok. Ama biz biliyoruz ki bu illerde de adları halen mahalle olsa da gerçek anlamda köy ve kasabalar bulunuyor.
Ülke genelinde 81 ilde köy ve kasabaların nüfusunun ne olduğunu tam olarak bilmiyoruz ama köy ve kasabaların yani kırsalın nüfusun halen ülke nüfusunun yüzde 23-24?ü dolaylarında olduğu tahmin ediliyor.
İkametgahı memlekete taşıma geleneği değişmedi
31 Mart 2019 seçimleri dolayısıyla önemli miktarda bir nüfusun ikametgahını memleketlerine taşıdığı rakamları şöyle bir göz atsanız bile hemen fark edeceğiniz kadar açık.
İnsanlar, İstanbul, Ankara, İzmir gibi büyükşehirlerde yaşasalar da köyleriyle, kasabalarıyla ilişkileri kopmuş değil. Çoğu köyde muhtarlık seçimleri dikkat çekecek miktarda şehirlerden köye nüfus çekiyor. İnsanlar, kendi akrabalarına destek vermek amacıyla ikametgah taşıyorlar. Bir diğer neden de köylerinde muhtarlıkların devamını sağlamak. Muhtarlık seçimi bile yapılamayacak köylerin gelecekte ortadan kaldırılacağı düşüncesi insanların zihninde yer etmiş durumda.
Köy ve belde nüfusları 10 binin üzerinde artan iller
2018?de köy ve belde nüfusu, Elazığ?da 35 bin 915 artarak 166 bin 971?e, Gümüşhane?de 35 bin 74 artarak 82 bin 442?ye, Rize?de 33 bin 897 artarak 142 bin 520?ye, Çankırı?da 31 bin 47 artarak 84 bin 65?e, Giresun?da 29 bin 482 artarak 176 bin 238?e, Sivas?ta 19 bin 173 artarak 176 bin 19?a, Bingöl?de 15 bin 495 artarak 113 bin 25?e, Tokat?ta 13 bin 944 artarak 226 bin 427?ye, Kastamonu?da 12 bin 144 artarak 150 bin 703?e çıktı. Bu illerin çoğu, büyükşehirlere verdikleri göç nedeniyle gerçekte nüfus kaybeden iller.
Buna karşın, 2018 yılında Erzincan?da 38 bin 184, Uşak?ta 12 bin 550, Muş?ta 8 bin 623, Hakkari?de 7 bin 138, Siirt?te 1681, Batman?da 1499, Yalova?da 221 belde ve köy nüfusu azalması yaşandı. Öyle ki Erzincan?ın köy ve belde nüfusu bir yılda 101 bin 287?den 63 bin 103?e geriledi.
Köy belde nüfus artış hızında rekor Gümüşhane?de
Bu gerçek hayatta göç dahil kendi dinamikleriyle açıklanamayacak kadar yüksek bir artış. 2018?de, Gümüşhane?de binde 740,5, Çankırı?da binde 585,6, Rize?de binde 312,1, Elazığ?da binde 274, Giresun?da binde 200,9, Bingöl?de binde 158,9, Sivas?ta binde 122,2, Kastamonu?da binde 87,6, Tokat?ta binde 65,6 köy, belde nüfus artış hızı gerçekleşti.
İnsanlar seçim için ikametgahlarını taşıyorlar. Seçim sonrasında ikametgahlarını tekrar büyükşehirlere alacaklar. Yani gelecekte bu illerin kırsal nüfuslarında azalma görülecek.
İkametgah taşıma geleneği İstanbul?u vurdu
Bu durum, il nüfuslarına da yansıdı. Bundan en kötü biçimde etkilenmiş ilin ise İstanbul olduğu görülüyor. Bir diğer ifadeyle ikametgah taşıma geleneği İstanbul?u vurdu. Normalde en az 200-250 bin nüfus artışı olması beklenen İstanbul, 2018 yılında sadece 38 bin 493 kişi arttı. Antalya?nın 61 bin 960 artışla birinci, Ankara?nın 58 bin 959 artışla ikinci, Bursa?nın 57 bin 718 artışla üçüncü, Şanlıurfa?nın 50 bin 56 artışla dördüncü, İzmir?in 40 bin 842 artışla beşinci olduğu listede İstanbul, ancak altıncı sırayı alabildi.
15 milyonluk İstanbul?da nüfus bir yılda 38 bin 493 kişi artarken, 186 binlik Çankırı?da 30 bin 288 artması gerçekten ilginç bir durum gibi görünüyor. Çankırı bu artışla çok sayıda milyonluk ili geride bırakarak 9?ncu oldu.
Son bir yılda il nüfusu, Elazığ?da 11 bin 967 artarak 595 bin 638?e, Rize?de 17 bin 567 artarak 348 bin 608?e, Çankırı?da 30 bin 288 artarak 216 bin 362?ye, Giresun?da 16 bin 519 artarak 453 bin 912?ye, Sivas?ta 25 bin 307 artarak 646 bin 608?e, Bingöl?de 7 bin 851 artarak 281 bin 205?e, Tokat?ta 10 bin 560 artarak 612 bin 646?ya, Kastamonu?da 11 bin artarak 383 bin 373?e çıktı.
Köy ve belde nüfusundaki artışına karşın il ve ilçe merkezi nüfusu azalan Gümüşhane ise 7 bin 425 kişilik azalmayla toplam nüfusu azalan tek il oldu ve ilin nüfusu 162 bin 748?e indi.
Kırsala seçim yönelmesi?
Büyükşehir belediye olmayan 51 ildeki köy ve belde nüfusun 2018?de binde 47,6 artışla 6 milyon 49 bin 393?den 6 milyon 337 bin 385 yükselmesi, buna karşın il ve ilçe merkezleri nüfusunun sadece binde 12,1 artması bu tezi doğruluyor.
Görünen o ki, her seçim öncesinde ikamet taşıma olayı olduğu sürece, il, ilçe, belde ve köy nüfuslarının gerçekte ne olduğu ikametgahlara göre belirlenemeyecek.
