Psychology Today dergisinden Andrea Matthews?a göre, duygusal istismar taktikleri, sürekli eleştiri ve/veya kontrol etme, sözle saldırı ve/veya istismar, utandırma ve/veya küçültücü dil kullanma, akıl oyunları, iletişim kurmayı tamamen reddetme ve mağduru, ona destek olan arkadaş ve ailesinden izole etmeyi kapsıyor:
?Senin için en iyisi ne, biliyorum. Arkadaşların seninle benim ilgilendiğim gibi ilgilenmiyor.
?Neden bahsediyorsun? Ben öyle bir şey söylemedim. Uyduruyorsun.?
?Beni bırakamazsın? İstesen de buna izin vermem.?
?Daha az makyaj yapsaydın daha samimi görünürdün.?
Dr Lenore Walker ve istismara maruz kalanların geliştirdiği istismar döngüsü dört aşamayı kapsıyor: Gerilim yaratma, olay, barışma ve sakinlik. Bunlar, duygusal istismar durumları için de geçerli.
Her aşama, mağduru kontrol altında tutmayı ve kişiyi, kendi algısına inanamamasının sağlandığı bir gerçek dışılık durumuna hapsetmeyi amaçlıyor.
Sevdiğiniz, birlikte çalıştığınız veya kişisel bir ilişki paylaştığınız birisi tarafından izole edilmenin, küçümsenmenin ve kontrol edilmenin ızdırabı, yıllarca mağdurla/istismarzedeyle kalacak büyük sonuçlara neden olabilir.
Depresyon, anksiyete ve karmaşık travma sonrası stres bozukluğu, duygusal istismarzedeler arasında yaygındır ve iyileşme süreci, mağdur kendisini ifade ettiğinde destek eksiği veya daha baştan inanmama yüzünden daha da zor bir hal alabilir.
İnsanlar bunu ne kadar yok saymaya çalışırsa çalışsın, yaşadığınız şeyler gerçek. Sözlerinizin dinlenmesini ve iyileşmeyi hak ediyorsunuz.
Duygusal istismar yaşanan bir ilişki sona erdiği zaman genellikle kocaman bir 'Ya şimdi?' sorusu ortaya çıkar. Aşağıda buna verilebilecek cevaplar var. Duygusal istismarı atlatan insanlarla yapılan konuşmalardan varılan noktalar şunlar:
1- Acele etmeyin
Duygusal istismara uğradığınız bir ilişkide zaman çoğunlukla dikkatinizi, duygulanımınızı ve gayretlerinizi istismarcıya yöneltmekle için geçer. Zaman, güç demektir ve istismarcılar, zamana sahip olmanızı engellemek için her şeyi yapacaklardır. İster bir arkadaşla takılmanıza 'izin verilmemesi', ister uzun vadeli hayallerinizin boşa zaman harcamak olduğunun söylenmesi veya sürekli başka şekillerde sorgulanmak, kontrol edilmek ve/veya kendinizden şüpheye düşmenizi (zamanınızı kimle, neyle, ne zaman, nerede, nasıl geçirdiğinizle ilgili) sağlamak olsun; o ilişkiden çıkmak genelde özgürleştirici değil de korkutucu gelebilir. Bu çok normaldir.
Eva, üç yıl süren, duygusal istismarcı eski sevgilisi için 'Hayatının aşkından, tam bir hayal kırıklığına ve yüke dönmüştüm. Ne zaman onunla vakit geçirmek istesem kavga çıkıyordu' diyor. 'Beni ayrılmakla tehdit etmek veya gerçekten kısa süreler için terk etmek, ilişkide gücün kendisinde olduğunu hissettirme yoluydu. Tam olarak olmamı istediği kişi değilsem bu şekilde tehdit ediyordu.'
İstismarcınız, kendinizi kaybolmuş, korkmuş, yalnız ve o olmadan hayatınızda kocaman bir boşluk varmış gibi hissetmenizi istiyor ama gerçek asla bu değil, hiçbir zaman da bu olmadı. Hayat sizin hayatınız ve kendinize istediğiniz kadar zaman tanıyabilirsiniz. Bu zamanı istediğiniz konuda kullanabilirsiniz, istediğiniz kişiyle kullanabilirsiniz ve nerede, ne zaman, nasıl istiyorsanız o şekilde kullanabilirsiniz. Buna göre hareket etme becerinizi istismar etkilese de iyileşmekte bir zaman kısıtlamanız yok. İyileşme ve özbakımınız sizin belirlediğiniz şekilde olacak. Hep katılmak istediğiniz o şiir okuma grubu, yıllardır almak istediğiniz ev hayvanı veya hayalinizdeki işin peşinde şehir şehir koşmak? Zamanınızı nasıl istiyorsanız öyle kullanın.
2- Sınırlarınızı baştan çizin
Sınırlar, kendinizi ve başkalarını sevmenin temel unsurlarından biridir. Sınırlar, limitlerinizi -nerede başlayıp nerede bittikleri ve etrafınızdaki insanlarla etkileşime geçerken uyulması gereken kuralları- belirlemenizi sağlar. Tutarlı iletişimle sağlıklı sınırlar kurulması ilişki içindeki insanlarda sorumluluk, şefkat ve anlayış hissi oluşturur. Ebeveyninin duygusal istismarının etkilerini yaşayan Jordan 'Benim için iyileşme, ihtiyaçlarımın önemli ve kendi sorumluluğum olduğunu, çevremdekileri seçebileceğimi fark etmem anlamına geliyordu' diyor. 'Bunun benim için doğru karar olduğunu biliyordum çünkü daha az stresli ve kızgın oluyordum. Etrafımda beni destekleyen insanlar bulundurmak için açık, canlı bir zihne ve zamana sahip olmaya başlamıştım.' Jordan kendi sınırlarını ailesine yavaş yavaş, proaktif olarak, fiziksel ve zamansal mesafe koyarak kabul ettiriyor olmakla birlikte, hala ebeveyniyle olan aile bağlarını sürdürüyor.
Şu anda veya uzun zamandır öyle değilmiş gibi gelebilir ancak güç artık tekrar sizin ellerinizde. Hiçbir yere de gitmiyor ve sınırlarınızı yeniden çizmeye hazır olduğunuz zaman orada hazır bekliyor olacak.
En iyisi de bunun tamamen sizinle ilgili olması.
3- Kendinizi affedin
İstismarcının yaptığı şey yanlıştı. Bunu hak etmemiştiniz. Buna bir şekilde kendinizin neden olduğunuza dair suçluluk duygusu, utanç ve korku, asla enerjinizi harcamanız gereken hisler değil.
Hak ettiğiniz şeylerin en başında kendinizi affetmek geliyor.
Duygusal istismarın, ev içi şiddetin bir türü olmasına rağmen insanlar hala istismarzedelere inanmak, onlara destek olmak konusunda tereddüt ediyor. İstismarcı eski erkek arkadaşıyla yaşadıklarını başkalarına anlatmakla ilgili olarak dair Eva, 'Onu tanımayan insanlar çok sevgi dolu ve destekleyici yaklaşıyorlardı' diyor. 'Ama bizim birlikteliğimizi bilen insanlarla konuştuğumda ilişkimizin zehirli ve korkunç olduğuna ve manipüle ediliyor olduğuma tamamen katılsalar da 'istismar' kelimesini kullanmak konusunda çok isteksiz davranıyorlardı.' diye ekliyor. Eva 'Sanki neredeyse yaşadıklarımın onların 'istismar' tanımına uyması için bir şeyler eksikti ya da sadece kelimenin kendisi onları rahatsız ediyordu' diyor. Ne tür olursa olsun, istismar asla sizin kabahatiniz değildir. Kişinin kim olduğu fark etmez. Kişinin hayatınıza nasıl girdiği fark etmez. İlişkinizin ne kadar sürdüğü fark etmez. Neden o ilişkide kaldığınız fark etmez. Bunların hiçbir önemi yoktur ancak şunun vardır: Bunu atlattınız. Hayatta kaldınız. Artık özgürsünüz. Başardınız.
4- Bilgi güçtür
İstismarı anlamlandırmak ve sonrasında ne yapılacağını düşünmeye çalışmak iyi günlerinizde zor, kötü günlerinizdeyse tamamen imkansız görünür. Onca zaman dünyayı istismarcının perspektifinden görüp anlamaya zorlandıktan sonra nereden başlayacağınız konusunda kafa karışıklığı -hatta korku- yaşamanız tamamen normal. Birçok kişi için terapi güçlü bir araç. Beş yıl önce duygusal istismara maruz kaldığı bir arkadaşlıktan muzdarip olan Katie: '[Terapi sayesinde] yardım istemeyi ve ihtiyacım olduğunda mola vermeyi öğrendim' diyor. İstismarcıyı eylemleriyle yüzleştirme sürecinde Katie, 18 yıllık, en iyi arkadaşını kaybetmiş. Katie 'Olanlar hakkında ağlamadan veya bir atak geçirmeden konuşabilmeye başlayınca iyileşmeye başladığımı anladım.' diye ekliyor.
Bölgenizdeki kaynaklara bağlı olarak, katılabileceğiniz, konuyla ilgili atölye çalışmaları, kurs veya seminerler olabilir. İnternette bu konuda kısa bir araştırma yaparak bu kaynaklara ve fazlasına ulaşabilirsiniz. Bunlara erişim zorsa veya herhangi bir nedenden dolayı yüz yüze destek alamıyorsanız internet yardımınıza koşabilir: Duygusal istismarı tanımlamak, duygusal istismara maruz kaldıktan sonra tekrar sevebilmek gibi birçok konuda makaleye erişebilirsiniz. Sağlıklı sınırlardan, çatışma çözme tekniklerine kadar mutlaka sizi bekleyen bir sınıf veya makale vardır. Bunlardan edineceğiniz bilgi, cephaneliğinizdeki yeni bir araç olacaktır.
5- Kendi hikayenizi geri alın
Başkalarını duygusal olarak istismar eden insanlar, genellikle kurbanlarına istismarlarını meşrulaştırmak için yalan bir hikaye uydururlar. Bu, istismarcıyı her zaman doğru, haklı ve kurbanı da istismarcının perspektifini ve kararlarını onaylamak dışında hiçbir şey söyleme ve yapma yetkisi olmayan, bu konuda söz sahibi bulunmayan bir pozisyona yerleştirir. İstismarcı yalan hikayeler çok farklı şekillerde olabilir. İstismarcıların kurbanlarına söyledikleri birçok yalan arasında, mağdura, istismarcı olmadan kendi hayatını yaşamayı beceremeyeceği, bir şekilde 'kusurlu mal' olduğu veya başka kimsenin onu sevmeyeceği söylenebilir. Bu da kişiyi kendinden şüphe ettirmeye çalışmanın bir yoludur. Suistimalci, kendinizi nasıl gördüğünüzü değiştirerek gerçekliğinizi değiştirmeye çalışmaktadır. Sevdiğiniz, güvendiğiniz bir insan tarafından kendiniz hakkında yalan, zararlı bir hikaye anlatılması, çatışan duygularla birlikte ağır hasara ve uzun vadeli etkilere neden olabilir. Duygusal olarak istismar yaşanan bir ilişkiden sonra hakkınızda anlatılmış yalanlar kendinizi görüş şeklinizi etkilemeye devam edebilir. İstismarcı net ve kesin bir biçimde hayatınızdan çıktıktan sonra kendi hikayenizi kendi elinize alma fırsatına sahip olursunuz. Kendinizi yaratarak istismarcının yalan ve manipülasyonlarını tersine çevirmek, bir uyanış gibi gelebilir ancak bu süreçten geçmek duygusal açıdan çok zor da olabilir. Kendi hikayenizi yeniden oluşturmak oldukça kişisel bir adımdır ve yaşadıklarınızı halka açmak (bir-iki kişiyle bile olsa paylaşmak dahil olmak üzere) istemediğiniz hiçbir şeyi yapmak zorunda değilsiniz. Bu noktada hikayenizi nereye götürürseniz götürün artık bütün seçim sizin.
***
Duygusal istismar ve sonuçlarının yaralarının iyileşmesi zordur. Aylarca, yıllarca, belki on yıllarca süren bir ?zarar verme?nin ardından kendinizi yeniden inşa ediyorsunuz. Bu süreçte kendinizi bocalıyor gibi hissetmeniz çok sık rastlanan bir şeydir çünkü gerçekten de bocalıyorsunuzdur. İstismar edildiniz ve istismarın insana yaptığı budur.
İyileşme çizgisel değildir ve süreç, aylar, yıllar, onlarca yıl alabilir. Herkes kendi zamanında iyileşir.
Durumunuzun her yönüyle ilgilenirken yolculuğunuz çok farklı yönlere gidebilir ve yolun her adımında, yararlanabileceğiniz kaynaklar bulunur. Her şeyden önce, sevildiğinizi ve yalnız olmadığınızı bilin.
kaynak/ çeviren: habertürk/ Doğa Doğu, Seda Solaklar
Kaynak: everydayfeminism.com
