İç savaş ve kuraklıktan sonra şimdi de terörle mücadele eden Somali?nin gelişmesinde son yıllardaki en büyük destekçilerinden bir tanesi Türkiye oldu. Türk iş adamı Hasan Önder, daha önce kimlikleri olmayan Somalili halkı için Türkiye?de kimlik basacak.
Son 30 yıldır iç savaş, kuraklık ve terör nedeniyle zor bir dönem geçiren Somali, Türkiye?nin eğitim, sağlık, kalkınma ve askeri alanlarda verdiği destekle ayağa kalkmaya başladı. Türk iş adamı Hasan Önder, Somali Devleti?nin kalkınmasına katkı sağlamak amacıyla yaptığı iş anlaşmaları sonucunda kimlik, ehliyet gibi devlet kıymetli evraklarını basacak. Yapılan bilgilendirmede bu yıl resmi evraklar Türkiye?de basılacak. Türkiye?de evrak basımını öğrenecek Somaliler kendi ülkelerinde basıma devam edecekler.
Konu ile ilgili İHA?ya açıklama yapan işadamı Hasan Önder, 'Çok eski bir dostumuz; Somali?de kimlikleri ve ehliyetleri olmayan insanların araçlarının plakalarının olmadığını söyleyince bana çok enteresan geldi. Bir ülke var ama kimlikleri yok. Oradaki Meclis Başkan Yardımcılarının kurmuş oldukları bir şirket üzerinden bana ulaştılar. Bizde neden olmasın, yapabiliriz dedik. Zaten 2011 yılında oraya bir Türk devleti giriş yapmış. Ama Türkiye açısından ticari anlamda kısıtlı bir hacim var. Oraya İngilizler ve ABD?liler, İtalyanlar bir şekilde girmişler. Devletin en değerli madenlerine ve petrollerine hükmediyorlar. Bizde dedik o zaman en azından bu vesileyle, ülkemize katma değer kazandıralım. Bu şekilde böyle bir yolculuk başladı. Tabi 10 saatlik bir yolculuktan sonra konsolosluğumuzda elçi bey bize de orada destekleri oldu. Hatta Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan?ın orada kurmuş olduğu Sağlık Bilimleri Üniversitesi?ne de gittik. Orada arkadaşlardan hükümet hakkında bilgi aldık' dedi.
'O ülkede yaşayanlara yurt dışına çıkmak için sadece pasaport veriyorlar'
Bu projenin ortaklaşa gerçekleştiğini belirten Önder, 'Bu süreç hemen gerçekleşmedi. 2 ay boyunca gidip gelme oldu. 2 ay içerisinde en sonda biz bu sefer gittik 15 gün kaldık. Dolayısıyla biz anlaşmamızı yaptık, imzalarımızı attık. Şimdi sadece parlamentodan geçecek. Sonuçta bu bir devlet işidir. Özel bir şirkette yapmadığımız için devletle bir anlaşma yapıyoruz. O ülkede yaşayanlara yurt dışına çıkmak için sadece pasaport veriyorlar. Onun haricinde hiçbir şeyleri yok. Orada beyana dayalı bir sistem var. Mesela oradaki kişi ben İbrahim Halbaçoğlu diyor, orada onu kabul ediyorlar. Bu sefer kişi vize alamadığı zaman ikinci sefer Ahmet Ragıp olarak da bizim konsolosluğumuza vize başvurusunda bulunabiliyor. Oradan böyle bir kimlik kargaşası var. Bunu daha önceden denemişler. 25-30 dolar civarında kimlik yapalım, halka verelim demişler. Yalan değilse 20 kişi kimlik almış, 21?incisi kimlik almaya gelmemiş' şeklinde konuştu.
İş adamı Hasan Önder, Somali?de gerçek anlamda devlet kuracaklarını belirterek, 'Çünkü basılı evrakı olmayan, trafik cezası olmayan, vergi cezası olmayan veya vergisi olmayan bir ülkede yaşıyorlar. Kimse kimseden bir şey alamıyor. Havalimanları kendi yönetimlerinde değil. Doğu Afrika Ordusu tarafından güvenliği sağlanan bir yer' ifadelerini kullandı.
'Türkler Somali?ye gelmeden önce biz insan değildik diyorlardı'
'2011 yılında Türkler Somali?ye gelmeden önce biz insan değildik' dediklerini belirten iş adamı Önder, sözlerine şöyle devam etti: 'Şöyle diyorlar; burada kimliği olmayan insanlar var. Kendilerini insan olarak görmüyorlar. 2011 yılında bizim hükümetimiz oraya gidiyor, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan oraya gidiyor. Ondan sonra insanlar kendilerini o zaman toparlıyorlar. Kendilerinin de bu dünyada yaşayabileceklerine, medeni bir şekilde okuyabileceklerine inanıyorlar. Oradaki üniversitede, bu yıl sonunda tam 250 Türkçe bilen öğrenci var ve oradan diploma alacaklar. Bizim orada okul açmamız gerekiyor. Diyorlar ki siz burada okul açın, bize yardım ettiniz, biz insanlığımızı öğrendik, kendimize geldik. Biz Türklerle beraber olalım, biz Türkleri çok seviyoruz. Onlar bizden hiçbir karşılık beklemeden yardım etti diyorlar. Balığımıza gelin sahip çıkın diyorlar. Avrupa ülkeleri bizim denizimize geliyorlar, hem pisliklerini döküyorlar hem de balıklarımızı gasp edip gidiyorlar diyorlar. Dolayısıyla biz Türklerin bunları yapmalarını istiyorlar. Buradaki insanlar, İngilizler burada şuan okul açmaya ve kendi dillerini empoze etmeye çalıştıklarını söylüyorlar'.
'Ticari ataşenin olmaması bizim için bir handikap'
Somali?nin ticarete çok açık bir yer olduğunu vurgulayan Hasan Önder, 'Muz, Hindistan cevizi, elmas, petrol ve balık gibi zenginlikleri var. Bizim burada bir eksikliğimiz var. Elçiliğimizin ticari ataşemiz yok. Ticari ataşenin olmaması bizim için bir handikap. Bizim bir eksiğimiz daha var. Bizim eğitim ataşemiz de yok. Bizim orada kesinlikle bir eğitim ataşemizin olması lazım. Biz orada sömürgeci devletler gibi değiliz ama bizde orada dilimizi geliştirelim, ticaretimizi arttıralım. Yoksa selamlaşmayla bu işler olmuyor. Onların bize sevgilerini görünce, ülkem adına çok sevindim. Bütün Türk kardeşlerime de Somali?de yatırım yapmaya ve eğer yol bulamıyorlarsa da benim destek olabileceğimi de buradan beyan ediyorum' şeklinde sözlerini sonlandırdı.