Doğrudan tüketici tarafından evde yapılan DNA testlerinin popülaritesinin artması verilerin nasıl yorumlanacağı ve genetik mahremiyet başta olmak üzere bir dizi zorlu problemi de beraberinde getirdi. Üstelik bu problem yalnızca testi yapanları değil, onların yakınlarını da ilgilendiriyor. Bir tüpün içine tükürmemeye karar verseniz de, eğer akrabanız yaparsa sizin de genetik mahremiyetiniz tehlikeye giriyor.
Örneğin bir kişinin genetik bilgileri ile basit nüfus kayıtları eşleştirilerek yakın çevresinin de bilgilerini elde etmek mümkün.
Bunun belki de en çarpıcı örneklerinden biri, onlarca yıldır aranan bir faile 2018 yılında internetteki bir soyağacı sitesine bakılarak ulaşılması oldu. 1970 ve 1980?lerde en az 51 tecavüz ve 12 cinayetin faili olduğundan şüphelenilen ?Golden State Killer?, birden fazla olay yerinde DNA?sına rastlanmasına rağmen bulunamamıştı.
Polis geçen yıl, kullanıcıların genetik bilgilerini yükleyerek soyağaçlarına ulaşabildikleri GEDmatch adlı bir sitede, olay yerinden elde edilen genetik bilgilerden faydalanarak bir profil oluşturdu. Katilin kendisine değil ancak yaklaşık 10 uzak ya da yakın akrabasına ulaşan polis, böylelikle arama alanını ciddi ölçüde daraltarak katilin kimliğini tespit etmeyi başardı.
GENETİK BİLGİLER KAMUYA AÇIK
Kamuya açık genetik bilgiler, her zaman bir suçlunun peşine düşmek gibi amaçlar için kullanılmıyor. İnternet sitelerinin veri tabanına kaydedilen, kullanıcıların haberleri olmadan üçüncü taraflara satılabilecek ya da hackleme yoluyla ele geçirilebilecek bu genetik bilgilerin kolay ulaşılabilir olması ciddi bir sorun olarak görülüyor.
Ailesel DNA testi, kanlı bir eldivendeki örnekle bir şüphelinin genetik eşleşmesine bakılmasının ötesinde, DNA?nın başka kişilerle eşleşmelerini araştırıyor. Soyağacı sitelerinde genellikle ailesel DNA testi bilgileri kullanılıyor. GEDMatch, DNALand gibi internet siteleri kapsamları daha sınırlı olmakla birlikte DNA bilgilerini açık hale getiriyor. Bu sitelerde arama yapmak ya da başkalarının genetik bilgilerini elde etmek herhangi bir mahkeme kararı gerektirmiyor çünkü bilgiler halihazırda kamuya açık durumda.
En büyük veri tabanına sahip sitelerden biri olan GEDMatch, bir milyona yakın genetik profil içeriyor. 23veMe ve MyHeritage gibi tüketici DNA hizmetlerinin veri tabanı ise daha da geniş.
kaynak: sputniknews
