Türkiye Cumhuriyeti?nin dönüm noktalarından biri olarak kabul edilen 19 Mayıs 1919 tarihinde, Gazi Mustafa Kemal Atatürk, Samsun?a ayak basmıştır ve bunu daha sonra Türkiye ve Türk halkı ?Gençlik ve Spor Bayramı? olarak kutladı. Atatürk, Millî Mücadele döneminde Türk milletini ileri taşıyacak olan geri kalmış, sığ fikirlere karşı gelecek olanların genç fikirler olduğunu anlamış, bundan ötürü de ?gençlik? kavramı Atatürk için ayrı bir anlam taşır. Peki 19 Mayıs?ta ne oldu? İşte 19 Mayıs 1919 Atatürk?ün Samsun?a çıkışı ve günün anlam ve önemi ile ilgili detaylar?
1918 Mondros Mütarekesi sonrasında ülkemizin birçok bölgesi düşman işgaline uğramış vaziyetteydi. Anadolu'ya düşman kuvvetleri henüz girememişti. Memleketin dört bir yanında bu işgallere karşı halk direniş göstermekteydi.
Mustafa Kemal Paşa, 9.Ordu Müfettişi olarak Samsun'a gönderilmişti. Emrinde iki kolordu bulunmaktaydı. Bu görev Mustafa Kemal Paşa'ya gayet geniş yetkiler sağlıyordu. Paşanın Samsun'a yollanmasının gerekçesi, bölgedeki tedbirsizlik ve güvensizlik olaylarını yerinde gözlemleyip gerekli önlemleri almaktı. Mustafa Kemal Paşa ise ulusal egemenliğe dayanan, kayıtsız şartsız ve bağımsız yeni bir Türk devleti kurmanın gerekli olduğunu düşünüyordu. İşte 19 Mayıs 1919 tarihi, Atatürk'ün attığı bu adımlarla başlayan ve Türkiye Cumhuriyetine kadar gelen sürecin başlangıcıydı.
19 Mayıs 1919?da ne oldu?
?Gençlik ve Spor Bayramı? olarak Atatürk?ün gençliğe armağan ettiği 19 Mayıs 1919?da Atatürk, Samsun?a ayak basmıştır. Türk Milleti, Birinci Dünya Savaşının ardından giderek güçleşen şartlar içerisinde kurtuluş için çareler arama uğraşı içerisindeyken; Atatürk, ?kurtuluş?un yolunu açmıştı. Atatürk?ün 16-19 Mayıs 1919?da İstanbul?dan başladığı yolcuğu, dönemin simgelerinden biri hâline gelmişti. İşgal kuvvetleri için önemli noktalardan biri olan Samsun, stratejik olarak büyük bir önem taşıyordu ve Karadeniz?den Orta Anadolu?ya açılan en rahat ve güvenilir bir kapı görevindeydi. İngilizler 9 Mart 1919?da Samsun?a askerî birlik indirmişti. Mustafa Kemal Atatürk, uzun zamandan beri ülkenin içinde bulunduğu umutsuz durumdan şikâyetçi ve bunlara karşı bir şeyler yapmak istiyordu. Anadolu?ya geçip, mücadeleyi başlatmak istiyordu. Sultan Vahdettin?in de desteğiyle, Mustafa Kemal, 18 kişilik ekibiyle birlikte Samsun?a bir Cuma günü hareket etmişti. ?Bandırma? ismindeki eski bir vapurla yola çıkan Atatürk ve arkadaşları, Samsun?a çıktığında karşılaştığı manzara pek içlerini açmadı.
Kentte İngiliz işgal kuvvetleri cirit atıyor, Pontusçular sokaklarda kol geziyordu. Halk kendisini muhafaza edecek durumda değildi. Atatürk bugün müze hâline getirilen Hıntıka Palas?ta kaldıkları zaman içerisinde hep bu sorunları düşündü, yolculukta geçirdiği uykusuz geceler son bulmamıştı; şimdi de burada uykusuz geceler başlıyordu. Mustafa Kemal, Millî Mücadele?yi başlatmak için Samsun?da Anadolu topraklarına ayak bastığı 19 Mayıs 1919?un Kurtuluş Savaşı?nın başlangıcı sayılan bu önemli günü Cumhuriyeti emanet ettiği Türk gençliğine armağan etmiştir.
19 Mayısın Bayram Olma Süreci
19 Mayıs, 1919 tarihinde bayram olarak ilan edilip kutlanmaya başlanmadı. Birçok milli bayramımız gibi 19 Mayıs da Cumhuriyetin ilanından sonra kutlanmaya başlandı. İlk defa 24 Mayıs 1935 tarihinde Beşiktaş'ın girişimleriyle Atatürk Spor Günü adı altında Fenerbahçe ve Galatasaray sporcularının da katılımıyla kutlandı. Bu etkinliğin amacı, Türk gençliğinin Atatürk'e olan minnet ve sevgisini gösterebilmesiydi. Bu etkinlikten birkaç yıl sonra Beşiktaş kurucu üyelerinden Ahmet Fetgeri Aşeni, Ankara'da düzenlenen spor kongresinde bu bayramın bütün gençliğe mal edilmesi gerektiğini ve 'Gençlik ve Spor Bayramı' adı altında her yıl kutlanmasını önerdi. Bu öneri kongrede oylanarak kabul edildi. Tasarı, Atatürk tarafından da onaylanarak 1938 yılı haziran ayından itibaren her yıl kutlanmaya başlandı.