Muhalefetin sansür eleştirisinde bulunduğu ve Anayasa Mahkemesi’ne götüreceğini duyurduğu 9 maddelik sosyal medya yasası yürürlüğe girdi. İnternette erişim engellerinin aşılmasını sağlayan VPN talebi bir gecede yüzde 20 arttı. Hukukçu Altıparmak ise belirsizliklere işaret etti: “Şirketler temsilci seçip, ofis açsalar bile cezayı ödememeye karar verdiklerinde para cezası nasıl tahsil edilecek? Masa, sandalye mi haczedilecek?”
Sanal Özel Ağ (VPN) hizmeti veren NordVPN, sosyal medya yasasının yürürlüğe girdiği anlarda internette erişim engellerinin aşılmasını sağlayan hizmetlerine ilginin arttığını duyurdu. Şirket VPN hizmetlerine olan talebin bir gecede yüzde 20 arttığını açıkladı. Deutsche Welle Türkçe’nin aktardığına göre şirketin açıklamasında “Türkler VPN hizmetlerine akın ediyor” ifadelerine yer verildi. NordVPN, hizmetlerine Türkiye’den gösterilen ilginin sadece bir gecede yüzde 20 oranında arttığına dikkat çektiği açıklamasında “Türkler kendilerini VPN ile donatıyor” ifadelerine yer verdi. Şirketin Kurumsal İletişim Yöneticisi Laura Tyrell “İnternet özgürlüğü, ifade özgürlüğü kadar önemli” dedi ve internete getirilen kısıtlamaların sadece ekonomiye değil, demokrasiye de zarar verdiğini, bilgi edinme hakkının korunmasını sağlayan gazetecilerin görevlerini yapmalarını da tehlikeye attığını savundu.
Öte yandan yasayı BBC Türkçe’ye değerlendiren hukukçu Kerem Altıparmak, belirsizliklere dikkat çekti. Altıparmak “Diyelim ki bir kadın cinayeti ya da siyasilerin dahil olduğu bir yolsuzlukla ilgili Twitter’da hashtag çalışması yaptınız ve insanlar da anonim olarak altında paylaşımda bulunuyorlar. Bir sulh ceza hâkimi de bu paylaşımların mevcut kanun uyarınca kamu düzenini bozduğuna kanaat getirerek erişim engelleme kararı getirdi. Bu karar BTK (Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu) tarafından Twitter’a tebliğ edildi ve Twitter da bunun üzerine yapılan paylaşımları kaldırdı. Yasa, bu durumda söz konusu paylaşımlar hakkında suç duyurusunda bulunulabileceğini ve Twitter’ın da bu paylaşımları yapanların kişisel bilgilerini verme yükümlülüğü olduğunu söylüyor. Dolayısıyla bundan sonra vatandaşlar herhangi bir hashtag çalışması söz konusunda olduğunda ‘Ben bu paylaşımda bulunacağım ama kimliğimin direkt paylaşılma ihtimali var’ diye düşünecek” dedi. Altıparmak’a göre para cezalarına rağmen sosyal medya ağları mevcut politikalarıyla faaliyet sürdürebilir. Yasada para cezaları ödenmediği tekrarda ne yapılacağı, nasıl tahsil edileceği konusunda ‘yasal boşluk’ bulunduğu ifade ediliyor. Altıparmak, şunları söylüyor: “Şirketin temsilcisi Türkiye’ye geldikten sonra mevcut yasadaki 8. maddeye tabii olacaklar deniyor ve burada da sadece farklı para cezaları öngörülmüş. Ama şirketler bunu ödememeye karar verirse, mevcut yasayla yetkililerin çok bir şey yapabileceği kanaatinde değilim. Diyelim ki bir temsilci atandı, ofise de bir sandalye ve masa alındı. İçerik çıkarma kararları ise ifade özgürlüğüne aykırı olduğu için uygulanmadı. Buna karşı açılan davayı kaybetseler bile, cezayı ödememeye karar verdiklerinde para cezası nasıl tahsil edilecek? Masa, sandalye mi haczedilecek? Herhalde temsilciyi alıp götürecek haliniz yok? Şirketin borçlarını oraya atanan temsilciye yıkamazsınız. Yasa temsilci için ayrı bir sorumluluk düzenlemiyor. Kararların Türkiye’de değil şirketin kurulu olduğu ülkede alınacağını belirtir, temsilcinin sadece bu kararları uygulayacağını belirtirsiniz olur biter.”
TEMSİLCİ BELİRLEMEYENE 30 MİLYON TL CEZA
9 maddelik sosyal medya düzenlemesi AK Parti ve MHP’nin oylarıyla TBMM Genel Kurulu’nda kabul edilerek yasalaştı. Resmi Gazete’de yayımlanan yasa yürürlüğe girdi:
Gerçek veya tüzel kişiler, sosyal ağ sağlayıcı olarak tanımlanacak.
İdari para cezaları, muhatabın yurt dışında bulunması halinde Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu tarafından doğrudan doğruya muhataba elektronik posta veya diğer iletişim araçlarıyla bildirilebilecek. Bu bildirimin yapıldığı tarihi izleyen 5’inci günün sonunda tebligat yapılmış sayılacak.
Yükümlülüğünü yerine getirmeyen yer sağlayıcılarına verilecek idari para cezası artırılacak. Bu kapsamda yer sağlayıcılık bildiriminde bulunmayan veya yükümlülüklerini yerine getirmeyen yer sağlayıcı hakkında 10 bin TL’den 100 bin TL’ye kadar verilebilen idari para cezası, 100 bin TL’den 1 milyon TL’ye kadar artırılacak.
Erişim Sağlayıcıları Birliği tarafından ilgili içerik ve yer sağlayıcılar ile erişim sağlayıcıya gönderilen içeriğin çıkarılması veya erişimin engellenmesi kararının gereği en geç 4 saat içinde ilgili içerik ve yer sağlayıcılar ile erişim sağlayıcı tarafından yerine
Türkiye’den günlük erişimi 1 milyondan fazla olan yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcı, en az 1 kişiyi Türkiye’de temsilci olarak belirleyecek. Temsilcinin gerçek kişi olması halinde Türk vatandaşı olması zorunlu olacak. Bu madde ve bağlı düzenlemeler 1 Ekim 2020’de yürürlüğe girecek. Temsilci belirleme ve bildirme yükümlülüğünü yerine getirmeyen sosyal ağ sağlayıcıya, BTK tarafından bildirimde bulunulacak. Bildirimden itibaren 30 gün içinde bu yükümlülüğün yerine getirilmemesi halinde sosyal ağ sağlayıcıya, BTK Başkanı tarafından 10 milyon TL idari para cezası verilecek. Verilen idari para cezasının tebliğinden itibaren 30 gün içinde bu yükümlülüğün yerine getirilmemesi halinde 30 milyon TL daha idari para cezası verilecek.
Sosyal ağ sağlayıcı ‘içeriğin yayından çıkarılması ve erişimin engellenmesi’ ile ‘özel hayatın gizliliği nedeniyle içeriğe erişimin engellenmesini’ gerektirecek içeriklere yönelik kişiler tarafından yapılacak başvurulara, başvurudan itibaren en geç 48 saat içinde olumlu ya da olumsuz cevap vermekle yükümlü olacak.
BTK Başkanı tarafından yapılan başvurusuna 48 saat içinde cevap vermemesi halinde 5 milyon TL, içeriğin çıkarılması veya erişimin engellenmesi kararlarını uygulamaması halinde ise 10 milyon TL idari para cezası verilecek.
