Milyonların gözü asgari ücrette: Hangi oran nasıl etkileyecek?

Milyonlarca vatandaş asgari ücret görüşmelerini yakından takip ediyor. Belirlenecek ücret gelir kaybına uğrayan çalışanların, işsizlik ödeneği alanların doğrudan hayatını etkileyecek.

Bu yıl asgari ücrete yapılacak zam, geçmiş yıllardan farklı olarak çok daha fazla çalışan ve işsizin gelir seviyesini doğrudan etkileyecek. Asgari ücrete gelecek her bir kuruş zam yaklaşık 7 milyon asgari ücretlinin, asgari ücretin biraz üzerinde maaş alan çalışanların, milyonlarca asgari ücretin altında maaşla çalıştırılan kayıtsız işçilerin, işsizlik maaşı alan 255 bin işsizin, kısa çalışma ödeneği alan yaklaşık 1 milyon işçinin ve nakdi ücret desteğine mahkum olan 2 milyonu aşkın vatandaşın cebine yansıyacak.

Türkiye'de yaklaşık 7 milyon kişi asgari ücretle çalışıyor. Bu yılki görüşmelerin pandemi ve ekonomik sıkıntıların derinden hissedildiği döneme denk gelmesi işverenlerle Türkiye'yi ucuz iş gücü cennetine çevirmeyi hedefleyen hükümetin  elini güçlendireceği ifade ediliyor.

Ancak bu riski görüp güç birliğine giden işçi sendikaları ekonomik sıkıntıların sorumlusu değil mağduru olduklarını belirterek zam artı mağduriyetin karşılanmasını talep etti.

Sözcü'de yer alan habere göre; pazarlık görüşmelerinin ardından asgari ücrete en düşük yüzde 12, olağanüstü bir gelişme olmazsa en yüksek yüzde 18.33 zam yapılabileceği tahmin ediliyor. Yüzde 18.33 zam, asgari ücretin 2 bin 750 liraya çıkması anlamına gelse de genel beklenti yüzde 15 zam ve dolayısıyla 2 bin 673 lira net asgari ücrette yoğunlaşıyor.

İşçilik maliyetlerinden kaçınmaya çalışan bazı patronlar, yüksek ücret verse de işçisini devlete asgari ücretli gibi beyan ediyor. Bunun dışında milyonlarca işçi asgari ücretin bir kaç yüz lira üzerinde maaşlarla çalıştırılırken, çok sayıda işçi de kayıt dışı ve asgari ücretin altında çalıştırılıyor. Asgari ücrete gelecek her kuruş zam bütün bu kesimleri de doğrudan etkileyecek.

Kısa çalışma ödeneği brüt asgari ücretin yüzde 60'ı ile yüzde 150'si oranında oluyor. Ancak son 12 aylık prime esas kazanç dikkate alındığı için asgari ücrete gelecek zam kısa çalışma ödeneğini aynı oranda değil, dahil olduğu ay oranında etkileyecek. Bu nedenle zammın etkisi yılın ikinci yarısına doğru hissedilecek. Nisan ayında 3 milyon 243 bin kişi kısa çalışmadan yararlandırıldı. Mayısta bu sayı 3 milyon 283 bine çıkarak zirveye ulaştı. Ödenekten yararlandırılanların sayısı haziranda 1 milyon 775 bine, ağustosta 1 milyon 302 bine, eylülde 1 milyon 51 bine ve son olarak ekim ayında da 927 bine geriledi.

İşsizlik maaşının ne kadar olacağı asgari ücrete göre belirleniyor. Maaşın en düşüğü brüt asgari ücretin yüzde 40'ı, en yükseği ise yüzde 80'i kadar oluyor. Dolayısıyla zam, işsizin ve yeni yılda işsiz kalacakların da hayatını etkileyecek. İşsizlik ödeneği geçen yıl ağustosta 689 bin 298 bin kişiye ulaşarak rekor kırmıştı. Bu yılın mayıs ayına kadar 530 binin üzerinde seyreden işsizlik ödeneği alan işsiz sayısı işten çıkarmanın yasaklanmasıyla azaldı ve en son ekim ayına 255 bin 424'e geriledi.

Ücretsiz izin desteği asgari ücretle direkt bağlantı kurulmasa da asgari ücretin yüzde 40'ı olan günlük brüt 39.24 TL olarak belirlendi. Dolayısıyla asgari ücrete gelecek zammın bu tutarı da aynı oranda artırması bekleniyor. Nisandan, ekim ayına kadar nakdi ücret desteği alan kişi sayısı 2 milyon 82 bin kişi oldu.