Türkiye ile Amerika Birleşik Devletleri (ABD) arasında krize neden olabilecek CAATSA yaptırımları için ilk adım Temsilciler Meclisi'nde atıldı. ABD Kongresi’nin Cumhuriyetçi ve Demokrat üyeleri geçtiğimiz hafta, ‘Türkiye’ye S-400 yaptırımı uygulansın’ tasarısını da içeren Ulusal Savunma Yetkilendirme Yasa (NDAA) Tasarısı üzerine uzlaşmıştı.
Bugün toplanan ABD Temsilciler Meclisi, savunma bütçesine 740 milyar dolar ayıran NDAA Tasarısı'nı kabul etti.
ABD Başkanı Donald Trump sosyal medya şirketlerine yasal güvence sağlayan bir düzenlemeyi içerdiği için veto edeceğini söylemişti. Temsilciler Meclisi, yasayı 78'e karşı 335 oyla onayladı.
Temsilciler Meclisi'nden üçte ikiden büyük bir oy çokluğuyla geçen tasarı aynı destekle Senato'dan da geçerse Trump tasarıyı veto edemeyecek. ABD Kongresi'nin iki kanadı da tasarı üzerinde uzlaştığından, yasanın Senato'dan da geçmesi bekleniyor.
TASARININ İÇERİĞİ
Tasarının nihai halinde, Savunma Bakanlığı (Pentagon) için 635,5 milyar doları temel bütçe, 69 milyar doları savaş fonu olarak bilinen 'Denizaşırı Muhtemel Operasyonlar Fonu', 8,9 milyar doları ise tasarının yetki alanları dışındaki savunmaya ilişkin harcamalar olmak üzere 713,4 milyar dolar bütçe ayrıldı.
Bunun yanı sıra, Enerji Bakanlığı bütçesi altında nükleer kapasiteye ilişkin savunma harcamaları için ise 26,6 milyar dolar bütçe belirlendi.
NDAA tasarısında, Çin’e karşı 'Pasifik Caydırıcılık İnisiyatifi'nin kurulması öngörülürken, ABD’nin pasifik bölgesindeki askeri gücünü tahkim etmek, bölgedeki ortak ve müttefiklere destek vermek üzere bu inisiyatif için Hint-Pasifik Kuvvetleri Komutanlığının bütçesine ek 2,2 milyar dolar fon ayrıldı.
RUSYA İLE ASKERİ İLİŞKİLERE KISITLAMA
Tasarıda, ABD ordusunun Rus ordusu ile ilişkilerine yönelik kısıtlamalarının artırılması ve Rusya’nın Kırım’daki egemenliğini tanıyacak fiil ve faaliyetlerin yasaklanmasına ilişkin maddeler dikkati çekti.
Rusya’ya yönelik faaliyetler kapsamında, tasarı ayrıca, Ukrayna’ya 75 milyonu silah olmak üzere 250 milyon dolarlık savunma yardımı yapılmasını şart koştu.
Tasarıda aynı zamanda, Avrupa Caydırıcılık İnisiyatifi için önceki bütçe yasalarında belirlenen 3,7 milyar dolarlık fonun tamamının, bu bütçe kapsamında da sağlanması istendi.
ALMANYA VE KORE'DE ASKER SAYISI AZALTILMAYACAK
ABD Başkanı Trump’ın Almanya ve Güney Kore’den asker çekme planına ilişkin ise tasarıda, gerekli şartlar teyit edilmediği sürece Güney Kore’deki asker sayısının 28 bin 500’ün altına, Almanya’daki asker sayısının ise değerlendirme süreci tamamlanmadan 34 bin 500’ün altına düşürülmesi yasaklandı.
Tasarıdaki, 'ABD özel kuvvetlerinin ABD ortaklarına gayri nizami harp için destek yetkisini artırmasına' ilişkin bir madde de dikkati çekti. ABD, hibrit savaş ve gayrinizami harbe ilişkin strateji belgesini daha önce yayımlamıştı.
ABD askerlerinin, Finlandiya’daki Avrupa Hibrit Tehditlerle Mücadele İçin Eğitim Merkezinin eğitimlerine katılmasını şart koşan tasarıda, İsrail, Tayvan, Baltık ülkeleri, Hindistan, Vietnam ve Japonya’ya yapılan askeri yardımların devam edilmesi talep edildi.
ABD Hava Kuvvetlerinin, gücünün ortalama 386 filo veya 3 bin 850 savaş uçağına ulaştırılmasını öngören tasarı, birçok savaş uçağının yanı sıra 93 adet F-35 uçağının alınması için yetki verdi.
Tasarıda, Türkiye’nin aldığı 6 F-35 uçağının da ABD Hava Kuvvetlerince kullanılması için gerekli yetkilendirme yapıldı.
ASKERİ ÜSLERDEKİ GENERALLERİN İSİMLERİ KALDIRILACAK
ABD vatandaşı siyahi George Floyd’un öldürülmesinden sonra yaşanan olaylarda gündeme gelen Konfederasyoncu generallerin isim ve heykellerinin kaldırılması da tasarıda yer aldı.
Tasarının ilgili maddelerinde, Konfederasyoncu generallerin isimlerinin üslerden kaldırılması için bir komisyon kurulması ve bu komisyonun 3 yıl içerisinde gerekli tavsiyeleri içeren bir rapor hazırlaması şartı konuldu.
TÜRKİYE'YE YAPTIRIM
Savunma bütçesi tasarısında Türkiye’ye yaptırım uygulanmasını öngören bir bölüm de yer aldı.
Tasarıda Türkiye’nin S-400’leri teslim almasının ABD Hasımlarına Yaptırım Yoluyla Mücadele Yasası (CAATSA) kapsamında Rusya ile önemli bir işlem olarak kabul edildiği ve NDAA’nın yasalaşmasından sonra 30 gün içinde Türkiye’de S-400 alımına müdahil olanlara CAATSA yaptırımlarının uygulanması talep edildi.
Tasarıda, başkanın CAATSA kapsamında belirtilen 12 maddeden en az 5’ini uygulaması, yaptırımların 'ithal edilen malları' kapsamaması istendi.
CAATSA YAPTIRIMLARI NEDİR? Yaptırım kapsamına alınan kişi ve kurumlara ihracat-ithalat bankası desteğinin kesilmesi, Mal ve teknoloji ihracatı ruhsatı verilmemesi, ABD mali kuruluşlarından kredi tedarik edilmemesi, Uluslararası mali kuruluşlardan kredi verilmemesi, Mali kurumlara ABD Merkez Bankası ile doğrudan alışveriş yapma izni verilmemesi, Yaptırım kapsamına alınan kişi ya da kurumlarla ihale ya da sözleşme yapılmaması, Döviz üzerinden işlem yapılmasının yasaklanması, Mali kurumlar ve bankalar arasında ödeme ya da kredi transferlerinin yasaklanması, Yaptırım kapsamına alınan kişi ya da kurumların ABD topraklarında gayrimenkul sahibi olmasının yasaklanması, ABD kişi ve kurumlarının yaptırım kapsamına alınan kişi ya da kurumlardan sermaye ya da borç alışverişinin yasaklanması. Yaptırım kapsamına alınan kişilere ABD’ye giriş yasağı, Yaptırım kapsamına alınan kişi ve kurumlara benzer işlevi olan üst düzey görevlilere de yaptırım uygulanması.'TÜRKİYE S-400'LERİ ÇALIŞTIRMAZSA YASA KALDIRILABİLİR'
Yaptırımların kaldırılmasının şartları ise şu şekilde belirtildi:
'Başkan yaptırım uyguladıktan sonra 1 yıl içinde Kongrenin gerekli komitelerine, Türkiye’nin veya yaptırım uygulanan kişilerin artık S-400’leri veya bunların yerine herhangi bir Rus sistemini uhdesinde bulundurmadığını, Türk topraklarında Rus hükümeti veya şirketleri adına herhangi bir Rusya vatandaşının S-400’leri çalıştırmadığını teyit ettikten sonra; Türkiye’den Türk Hükümetinin veya hükümet adına başka biri tarafın S-400 veya onun yerini alabilecek bir sistemi tekrar edinmek için CAATSA’nın 231’inci bölümünün kapsamına girecek herhangi bir faaliyete girmeyeceğine dair taahhüt aldıktan sonra yaptırımları kaldırabilir.'
Ayrıca tasarının 159. bölümünde ise tasarının yasalaşmasından sonra 15 gün içerisinde Türk şirketlerinin yerine F-35 için parça üretecek ortakların tespit edilmesi ve gerekli işlemlerin başlatılması istendi.