Sayıştay, Türk çiftçisinin ithal ürün karşısında nasıl zor durumda bırakıldığını gözler önüne seren nohut vakasını ortaya çıkardı. Sayıştay'ın Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) raporundaki bilgilere göre, 2017 yılında 470 bin ton olan nohut üretimi, ülke ihtiyacı 465 bin ton olmasına karşın, 2018 ve 2019'da yıllarında yüzde 34 artışla 630 bin tona çıktı.
Sözcü'den Ali Ekber Ertürk'ün haberine göre, ülke ihtiyacının çok üzerinde üretilen yerli nohut stoklarda kaderine terk edilirken, iktidar stokları eritmek yerine 3 ülkeden 94 bin ton daha nohut ithal ederek, stoktaki nohutları katladı. Sayıştay, “Nitekim TMO da bu durumdan etkilenmiş ve söz konusu üretim miktarlarının 2018/19 alım döneminde 96 bin tonunun, 2019/20 alım döneminde de 234 bin tonunun satın alınmış olması nedeniyle nohut stokları büyük bir artış göstermiştir” dedi. Raporda, şu bilgilere yer verildi:
-Son 2 yılda (2018-2019) iklim koşullarının uygun olması nohut üretiminin artmasında başlıca etken olmakla birlikte, bakanlığın uyguladığı teşvik politikası da bu üretim artışını destekleyen diğer önemli etken olmuştur. Ancak ülke tüketiminin 465 bin ton olduğu dikkate alındığında, son 2 yıl üretiminin ülke tüketiminin çok üzerinde olduğu görülmektedir.
-Öte yandan 2018 yılı alımlarının henüz başlamadığı ilk 6 aylık dönemde (Arjantin, Meksika ve Hindistan'dan) 94 bin ton da ithalat yapılmış olması, nohut üretiminde ciddi bir arz fazlası sorunu çıkarmıştır. Nitekim TMO da bu durumdan etkilenmiş ve söz konusu üretim miktarlarının 2018/19 alım döneminde 96 bin tonunun, 2019/20 alım döneminde de 234 bin tonunun satın alınmış olması nedeniyle nohut stokları büyük bir artış göstermiştir.
-Bu arada, kısmen de olsa nohut stoklarının azaltılmasını sağlayacak bir gelişme olarak, 6 Kasım 2019'da Cumhurbaşkanı kararı ile Suriyelilere hibe uygun görülmüş ve 100 bin tona kadar ekmeklik buğdayın yanı sıra 10 bin tona kadar da nohut ve yeşil mercimeğin bulunduğu görülmüştür.
TMO'NUN ZARAR GÖRMEMESİ İÇİN ALTERNATİF ÜRÜNLERE YÖNELMELİ
Sayıştay raporunda, TMO'nun özellikle hububat üretiminde ve son yıllarda fındığın yanı sıra nohut ve mercimek gibi bakliyat ürünlerinin alımında da en büyük alıcı durumunda olduğuna dikkat çekilerek, şu ifadelere yer verildi:
“TMO'nun ülke ihtiyacının ya da bir diğer ifadeyle iç talep ile dış dış talebin üzerinde üretimin söz konusu olduğu ürünlerde, giderek silo ve depoculuk faaliyetlerini ve kapasitesini daralttığı da dikkate alınarak, bakanlık ile koordinasyon ve aşırı üretimi söz konusu olan ürünler yerine (örneğin nohut yerine, kimyon, mercimek, fasulye ya da börülce gibi) alternatif ürün üretimi ve desteği sağlanması konusunda girişimde bulunulması gerekir. Tarımsal üreticinin mağdur ve ürünün de değerini bulması, ziyan olmaması ve TMO'nun da zarar görmemesi bakımından bu önem arz etmektedir.”
