Ülke genelinde artan yeni tip koronavirüs (Kovid-19) vakaları nedeniyle kısa süren normalleşme yerini tekrar kısıtlamaya bıraksa da vakalardaki düşüş istenilen boyutlara gelmedi. Yoğun bakımların doluluk oranının artması vaka sayısının 37 binin üzerinde seyretmesi sonrası yeni kararlar alınması bekleniyordu. Dün akşam Bakanlar Toplantısı sonrası, açıklama yapan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, üç haftalık tam kapanmaya gidileceğini açıkladı. Perşembe günü saat 19.00'da başlayacak olan tam kapanma 17 Mayıs Pazartesi saat 05.00'a kadar sürecek.
Pandemi süresince zor günler yaşayan ve tam kapanma kararından en fazla etkilenen sektörlerden olan esnaflar da tam kapanma sürecinde yaşayacakları maddi zorluklar konusunda oldukça endişeli. Tam kapanma sürecinde esnaflara destek verilip verilmeyeceğine dair bir açıklama gelmemesi de esnafın endişlerini artıran bir diğer unsur.
Bloomberg HT yayınına bağlanan Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu (TESK) Başkanı Bendevi Palandöken, tam kapanma kararıyla ilgili bugün Ticaret Bakanı Mehmet Muş ile görüşeceğini belirtti ve kredi istemediklerini dile getirdi. Daha önce alınan kredilerin ödenemediğini vurgulayan Palandöken, hibe desteği talep ettiklerini aktardı.
Palandöken'in açıklaması şu şekilde:
'20 GÜNLÜK İŞİ 2 SENEDE TELAFİ EDEMEZSİNİZ'
'Bütün sektörler bu 20 günlük işi iki senede telafi edemezsiniz. Çekler, senetler, borçlar var. Ben dün akşam Sayın Cumhurbaşkanı'yla birlikte iftar yemeğindeydim. Ahilerle ilgili. Ben tabi açıklamayı dinleyemedim. çünkü tam iftar saatindeydim. O arada sayın Cumhurbaşkanımız geldi. Ahilerle 15 kişilik bir gruptuk. Ticaret Bakanımız vardı. Dolayısıyla yüz yüze konuşma fırsatımız oldu. Tabi hükümet olarak da yapılacak bir şeyin kalmadığını mutlak ve mutlak bu pandeminin önünün kesilmesiyle ilgili. Böyle bir makul kapanmanın da bunun karşılığının olması gerektiğini vurgulamaya çalıştım ama tabii mümkün değil. Bu kadar ticaret yapan insanların zararının telafi edilmesi çok büyük bir külfet. En azından bunların üzerindeki yükler azaltılsın mesele bu süreç içerisindeki çekleri senetleri... Onlarla ilgili bugün öğlen Ticaret Bakanıyla bir araya geleceğiz. Tahmin ediyorum Maliye Bakanımızla görüşüp, kapalı sektörlere nasıl bir desteğin devam ettirileceğini bu kapalı kaldıkları sürece yanlarında çalışanların sigortası vergisi elektrik doğalgaz kapalı dükkana ne versin insanlar. Hele bazı sektöreler 15-16 aydır tamamen kapalı. Bunlar ne yapacakları belli değil. Ses, sahne sanatçılarının tamamı perişan tabii onların hepsi bizim sektöre bağlı oldukları için. Lokanta, restoranlar öyle göründüğü gibi getir götür işi değil. Bizim esnaf lokantalarında insanlar sıcak yemeği gelip orada yerler.
'KREDİYİ ÖDEYEMİYORUZ, HİBE OLMALI'
Sektörel bazda tüm iki milyon işletmenin tamamı. Şimdi otobüsleri, minibüsleri düşünün bu mesafe kurallarını, sokağa çıkma yasağını kısmen açık kısmen kapalı olan yerlerdeki insanları düşünün, pazar esnafını düşünün.
Bugün Ticaret Bakanımızla bu konuları değerlendireceğiz.
(Kredi mi yardım mı bekliyorsunuz?)
Biz krediyi aldık ödeyemiyoruz. Hibe şeklinde olmalı. Bir kereye mahsus.
Elektrik su doğalgazda kirada en azından yanında çalışanın sigortası devlet tarafından yatırılacak. Bir on bin lira sektörüne göre 5 bin liradan hibe destek verilecek. Yani bitme noktasına geldi. Artık insanlar kendi işini kaybedip devletten iş ister hale geldi. Veya böyle işi farklı olan sektörler kaymaya başladı.
'KAPALI DÜKKANIN GELİRİ OLUR MU?'
Bu da çok önemli tehlike yani bu ustalar kalfalar bulup yerine koyamazsınız. Bazı sektörler üretimde küçük de olsa bütün dünyaya ihracat yapabilecek ölçekteki imalat sektöründe çalışıyor. Mutlak bir çözümün bulunması gerektiğini vurguluyorum. Ama bu hangi şartlarda olacak. Geçtiğimiz dönemler biliyorsunuz.; 20 bin lira 100 bin lira kredi alındı ama ödeyemedik. Aynı zamanda yapılandırma yapıldı yine ödeyemedik. Ama pandemi bitmedi. Yani devlet olarak en azından 6 ay 1 sene pandemi süresince... Ben hep söylüyorum 1 ay bizi idare edin 2 ay idare edin ama pandemi bitmiyor. Bitmediği sürece de biz kazanamıyoruz kapalı dükkanın bir geliri olur mu? Bunu mutlaka bir takvime bağlanmalı. Belki aldıkları o kirayla geçinen insanlar da var. Onlara da saygı duyuyoruz. Devlet olarak en azından belirli bir süre ötelenmesini sağlanmalı veya devletin imkanlarıyla eğer kiraları bir ay kapalı kalacaksak bir aylık kiranın yatırılması. Çözülebilen önerilerle gideceğim.
Yoksa zaten bir dokunsanız bin ah işitiyorsunuz.
'KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİYLE GEÇİNİLMEDİĞİNİ HERKES BİLİYOR'
İşte en tehlikeli yanı yanımızda çalışan kalifiye elemanlar veya düz eleman da olsa neticede bu işsizlerin tamamı ekonomi için çok önemli. Mesela ben esnafım en büyük müşteri portföyü çalışan veya iş bulamayan genç. Bu çocuklar çalışacak ki alışveriş yapacaklar. Bir de bizim yanımızda çalışanları çıkardığımızı hesap etsek ne olacak? Devletin desteğiyle ayakta kalan kısa çalışma ödeneğiyle 1300-1400 lirayla insanların geçinemediğini herkes biliyor. Dolayısıyla onlara işletme sahiplerinin ilave para vermesiyle ayakta kalıyorlar. Ama yani verilecek para da kalmadı zaman da uzadı.