Yeni tip koronavirüs (Kovid-19) pandemisi birçok sektörü maddi olarak zorlamaya devam ediyor. Pandemi kapsamında alınan önlemler, seyahat kısıtlaması, sokağa çıkma saatlerinde kısıtlama olması gibi etkenler turizm sektöründe durağanlaşmaya yol açıyor. Turizmciler ise ötelenen kredi borçlarının ödeme vaktinin gelmesinden dolayı endişe duyuyor.
Özel bir çalışma olmadığı takdirde sektörün sektörün Eylül ayında kredilerin yükü altında kalacağını söyleyen turizmciler hükümetten destek bekliyor ve 2 yıl ödemesiz, 5 ila 10 yıl arasında vadeli kredi talebinde bulunuyor.
Sektör temsilcileri, geçen hafta ‘Turizm Haftası’ vesilesiyle ziyaret ettikleri Cumhurbaşkanı Erdoğan’a ve Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan’a bu konudaki bilgileri ve taleplerini bir rapor halinde sunduklarını ve çalışma yapılacağı bilgisini aldıklarını açıkladılar.
Dünya'dan Selenay Yağcı'nın haberine göre; 2021 yılında da turizmde beklenen canlanmanın olmaması, sektörün kaynak pazarlarından Rusya da uçuşları haziran ayına kadar durdurdu ve Rusya Başbakan Yardımcısı da tur şirketlerine yaptığı çağrıda 1 haziran sonrasına da tur satışı yapmamalarını söyledi. Bunun yanında Rusya’nın Mısır’a charter uçuşlara izin vermesi de Türkiye turizmini kötü etkiledi. Öte yandan Almanya ve İngiltere’de de seyahat yasaklarının kaldırılması henüz netlik kazanmadı. Bu da tur şirketlerinin planlarını olumsuz etkileyerek belirsizlik yarattı.
'6 AY BÜTÜN SEKTÖRÜN DESTEĞE İHTİYACI VAR'
Türkiye Seyahat Acentaları Birliği (TÜRSAB) Akdeniz Bölge Temsil Kurulu Başkanı Ferit Turgut, Kredi Garanti Fonu destekli kredilerin 6 ay ödemesiz, 3 yıl ödemeli yapıldığını hatırlatarak, bunların ödeme zamanının geldiğini söyledi. Turizmde 14 aydan beri hareket olmazken, kredilerin ödenmesinin sektörü zorlayacağını ifade eden Turgut, şunları anlattı: “Geçen yıl Antalya’ya gelen 3,5 milyon turist 20 büyük operatörü besledi. Acentelere kaynak yaratamadı. 2021 sezonunda da sektörün yüzde 98’i sıkıntıda kalacak. Burada 2 yıl ödemesiz, 10 yıl vadeli kredi desteği talep ediyoruz. Bu bazı şirketlere, yapıldı. Avrupa’da faizsiz, 10 bin Euro destek verildi. Taksitlerini de vadesini de şirketlerin kendileri karar verdi. Haziran, temmuz ve eylül ayları taze para beklenen aylar, ama henüz belirsiz. 6 ay boyunca sektörün desteğe ihtiyacı var. Çalışma olmazsa, eylülde sektör krize bağlar. Turizmde dışardan gelen 1 Euro, içerde 6.5 Euro yaratıyor. Kaybettiğimizde 7.5 Euro kaybediyoruz, 1 Euro değil.”
'BORCU BORÇLA KAPATABİLECEĞİZ'
Güney Ege Turistik Otelciler ve İşletmeciler Birliği (GETOB) Başkanı ve Türkiye Otelciler Federasyonu (TÜROFED) Başkan Yardımcısı Bülent Bülbüloğlu, turizmcilerin 2020 yılında küfelerini borçla doldurduklarını, 2021 yılına girerken sırtlarında borç yükü olduğunu hatırlattı. Turizmcinin yüksek faizinin altından kalkamayacağını hatırlatan Bülbüloğlu, şimdiden önlem alınmazsa eylülde sektörün zora gireceğini kaydetti. Bülbüloğlu, “Kiracılar borçlandı, pandemiye yatırımda yakalananlar oldu. 2020’de sektör kredilerle desteklendi ve 2021’e gelince borcu borçla kapatabileceğiz. Şu anda turizmde hala işler yolunda değil. Bu sebeple ucuz krediye ulaşmamız gerek. Eximbank ya da KGF kredilerinin ulaşılabilir olması gerek. Şu an ulaşılabilir durumda değil. Kredilerimizi kapatabilmek için kaynağa ihtiyacımız var” dedi.
'BANKALAR DURUMU FIRSATA ÇEVİRİYOR'
TÜRSAB Başkanı Firuz Bağlıkaya, “Ötelenen kredilerde bankaların yeni şartlar öne sürüyor. Krediler ödenemediği için daha uygun şartlarla ötelenmesi gerekirken tam tersine bankalar bu durumu fırsata çevirerek döviz cinsi ödemelerde daha yüksek faiz oranları ile kredileri yeniliyor. Sektörünün bu zor gününde yeni kredi talepleri karşılanmadığı gibi sektöre nerdeyse ipotek karşılığında dahi kredi verilmiyor. Verilen kredilerin uygun faiz ve uzun vadede olması da hayati önem taşıyor” dedi.
'YENİ FAİZ ORANI DAYATILARAK UZATILIYOR'
Turizm tedarikçilerinin de zorda olduğunu belirten Antalya Organize Sanayi Bölgesi Yönetim Kurulu Başkanı Ali Bahar ise şunları söyledi:
“Turizme dayalı tedarikçiler, hizmet sektörleri ve sanayi tarafından da aynı girdi sorunlarının devam ettiğini söyleyebiliriz. KGF destekli krediler 6 ay ödemesiz 3 yıl ödemeli yapılmıştı. Bankalar bunu uzatma yoluna gittiğinde 7,5-9 oranındaki faizle alınmış destekleri yeni bir faiz oranı dayatılarak uzatılıyor. Haliyle bu destek olmaktan çıkıyor, faizden faiz kazanan finansal bir gaddarlığa dönüşüyor. İvedi biçimde Antalya, Aydın, Muğla, İzmir, Bodrum, Dalaman gibi bölgelerde kredi garanti fonu destekli kredilerin, turizm ve turizme bağlı sektörleri dahil ederek 1 yıl ödemesiz 5 yıla çevrilmesi gerekiyor. Yeni faiz oranıyla faizden faiz kazanılmaz mantığıyla söylüyoruz. Yeni faiz oranıyla destek değil. 6 aydır kredi garanti fonuna destekli kredilerin ödemesi yapılıyor, yapılan 6 aylık ödemenin ilave işletme kredisi olarak yeni faiz oranından turizm ve turizm tedarikçilerine verilebileceğini düşünüyoruz. Devletin bu turizm beldelerine ivedi bir şekilde finansmanla alakalı bir çözüm getirmesi gerekiyor. İşin finans tarafına da muhakkak bir terzi işi tedavi lazım. Yıllık girdisi 35 milyar dolarlık bir sektör. Neredeyse 65 milyar dolarlık cari açığımızın yarısı. Turizm gözden çıkarılmayacak kadar majör bir sektör... İşin finansal boyutuna destek verilmezse eğer, istihdam ve aşılama çalışmalarının heba olduğunu görmekten büyük endişe duymaktayız.”
Türkiye Otelciler Birliği (TÜROB) Başkanı Müberra Eresin'in açıklamaları şu şekilde:
“En önemli beklentilerimizden biri de işletmelerimizin yaşadığı likidite problemine bir çözüm yolu açılabilmesi. Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan başkanlığında düzenlenen toplantıda da dile getirdiğimiz şekilde sektörümüzün banka borç ve kredilerinin yeniden yapılandırılması ve finansal sorunların çözümüne yönelik önerimiz, Kültür ve Turizm Bakanlığı işletme belgeli tesisler için bakanlık koordinasyonunda, belediye belgeli tesisler için ise Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu (TESK) koordinasyonunda Turizm Sektörü ile Türkiye Bankalar Birliği (TBB) arasında “Finansal Çerçeve Anlaşması” imzalanabilmesi.”
'Bu süreç sonunda, hükümetimizin desteğinde alınan/alınacak ekonomik ve sosyal önlemler, sektörün gelişmiş tecrübesi ve krizleri yönetme kabiliyeti ile ilk toparlanacak ve güçlenerek krizden çıkacak sektör yine turizm olacak' diyen Eresin, 'Tüm kayıplarımızı telafi etmeyi ve Türkiye ekonomisine katkılarımızı önceden olduğu gibi sürdürmeyi hedefl iyoruz. Bu vesileyle sektörümüzden ilgi ve desteklerini esirgemeyen, her zaman sektöre duyduğu inanç ve güven için Cumhurbaşkanımıza, Kültür ve Turizm Bakanımıza ve Sayın Hazine ve Maliye Bakanımıza şükranlarımızı sunarız” diye konuştu.
'PANDEMİNİN KONTROL ALTINA ALINMASI ZAMAN ALACAK'
Kısa çalışma ödeneğinin uzatılmasını, reel sektörün planlaması adına önemli bir gelişme olarak değerlendiren İstanbul Ticaret Odası (İTO) Başkanı Şekib Avdagiç, banka kredilerinde de iki ayaklı yeni bir düzenlemeye ihtiyaç duyulduğunu söyledi. Avdagiç, “Birincisi kredi ödemelerinin 6 ay süreyle ertelenmesi. İkincisi ise en az 6 ay ödemesiz, Kredi Garanti Fonu (KGF) destekli yeni kredi olanaklarının sunulması” dedi. İşletmeler üzerinde devlet desteğinin sürmesinin gerekli olduğu değerlendirmesinde bulunan Avdagiç, şöyle konuştu: “Geçtiğimiz süreçte küresel olarak pandeminin kontrol altına alınmasının zaman alacağı ortaya çıktı. Öte yandan dünyada artan emtia fi yatları ve maliyet kalemleri karşısında oluşan yüksek seviyedeki işletme sermayesi ihtiyacını, yüzde 20’leri aşan ticari kredi faizleriyle karşılamak güç. Özellikle ticari kredi faizlerinin yüzde 20’leri aştığı bir ortamda, salgının yeni dalgasının yükünü karşılamak, fi rmalarımıza çok ağır finansman bedelleri yüklüyor.”
TURİZMCİLER NE İSTİYOR?
TÜROB Başkanı Eresin, anlaşma ile ilgili önerilerini de şöyle sıraladı:
Eximbank veya kamu bankalarımız aracılığıyla, turizm işletme belgeli tesislere kısa-orta vadeli işletme kredi programı ile ilk 2 yılı ödemesiz dönemli 5 yıl vadeli düşük faiz oranlı kredi kullandırılması,
Vadesi dolan, rotatif ve spot kredilerin KGF kredisine dönüştürülerek yeniden yapılandırılması,
Taksit dönemi gelmiş KGF kredilerinin ödeme süresinin 6 -12 ay süreyle ertelenmesi,
KGF kredilerinin kamu ödemelerinde de kullanılması.