Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın (MB) Zorunlu Karşılıklar Hakkında Tebliğ'inde yaptığı değişiklikler, Resmi Gazete'nin bugünkü sayısında yayımlandı. Yabancı para zorunlu karşılık oranlarını tüm vade dilimlerinde 200 baz puan artıran Merkez Bankası, Türk Lirası zorunlu karşılıkların altın olarak tutulma imkanı üst limitini yüzde 10’a düşürdü. Merkez Bankası kalan yüzde 10 altın tutulabilme imkanının da kademeli sonlandırılacağını duyurdu. Merkez Bankası bu hamlesiyle yakında 10 yıllık Rezerv Opsiyon Mekanizması sistemini sona erdirecek. Sistem tamamlanınca TL zorunlu karşılıklarda sadece TL cinsi tutulabilecek. Banka TL zorunlu karşılıkların döviz cinsi tutulabilme imkanını 1 Ekim itibarıyla sıfırlamıştı.
Banka yaptığı zorunlu karşılık değişiklikleriyle rezervlerini de yaklaşık 4 milyar dolar artıracak. Ancak artacak unsur bankanın brüt rezervleriyle sınırlı. Zorunluk karşılık düzenlemelerinin net rezervlere bir etkisi bulunmuyor. Merkez Bankası'nın toplam rezervi 29 Ekim ile biten haftada 123,8 milyar seviyesinde. swapler dışarıda bırakıldığında ise toplam rezerv negatifte bulunuyor.
Rezervlere etki eden swap anlaşmalarında, iki ülke arasında arasında belirlenen tutarda bir para başka bir parayla değiştiriliyor. Değiştirilen ana paralar belirli bir süre sonunda geri veriliyor. Bu durumda da MB’nin döviz rezervi kağıt üstünde artmış olsa da bu, net rezerve yansımıyor.
'BRÜT REZERV 128 MİLYAR DOLARI AŞACAK'
Resmi Gazete’de zorunlu karşılık kararının yayınlanmasının ardından Merkez Bankası'ndan yapılan açıklamada “MB fiyat istikrarı temel amacı doğrultusunda, parasal aktarım mekanizmasının etkinliğinin artırılması için zorunlu karşılık düzenlemesinde değişikliğe gitmiştir” dendi.
Bilkent Üniversitesi öğretim üyesi ve Merkez Bankası eski başekonomisti Hakan Kara değişikliğin sadece brüt rezervleri yüksek gösterme adına yapıldığı görüşünü dile getirdi.
Kara Twitter'da yaptığı değerlendirmede “Döviz cinsi yükümlülükler için zorunlu karşılıkların artırılmasının temel nedeni brüt rezervi yüksek göstermek. Bu artışla birlikte 2 hafta içinde TCMB brüt döviz rezervleri 128 milyar doları aşacak“ dedi.
128 MİLYAR DOLAR TARTIŞMALARI
2018'de yaşanan kur şokunun ardından hızlı yükselişlerin dengelenmesi ve kurun belli bir seviyede tutulması için kamu bankaları üzerinden döviz satışı yapılması, Merkez Bankası rezervlerinde sert şekilde erimeye yol açtığı gerekçesiyle eleştirilmişti. Rezervlerdeki 128 milyar dolarlık azalma muhalefet partileri tarafından sorgulanmaya başlanmış ve '128 milyar dolar nerede' kampanyası başlatılmıştı.
Muhalefet, iktidarı genel olarak seçimleri kazanabilmek adına rezervleri satmakla suçluyor.
Hükümet kanadının ise soru hakkında 'Salgında harcadık', 'Hazine’de duruyor' ve 'Ekonominin aktörleri ve vatandaşımız arasında dolaşıma girmiş, yani yer değiştirmiş' gibi farklı açıklamaları bulunuyor.