Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın geçtiğimiz pazartesi duyurduğu ve şu an ülkenin ana gündemi olan Döviz Garantili Mevduat hesabı uygulaması hakkında değerlendirmeler gelmeye devam ediyor.
BBC'den Özge Özdemir'in aktardığına göre; Londra merkezli Cribstone Strategic Macro danışmanlık şirketinin kurucusu Mike Harris, yürürlüğe giren bu uygulamayı 'popülist' olarak nitelendirdi. Türkiye ekonomisinin en büyük probleminin Türk Lirası'nın değer kaybı olduğunu ifade eden Harris, bu adımın aslında Türkiye'yi kurun hareketlerine daha çok bağımlı hale getirdiğini söylüyor.
'Hükümet, düşük faiz politikasından geri adım atması takdirinde ortaya çıkacak ekonomik maliyeti üstlenmemek için popülist bir teşvik hayata geçiriyor' diyen Harris, bu kararla Türkiye'de dolarizasyonun daha çok artacağını öngörüyor
RİSK IRAK'TAN BİLE YÜKSEK
Yabancı analistlere göre açıklanan bu yeni program kısa vadede kuru düşürse de, uzun vadede enflasyon ve TL üzerindeki baskı sürecek. Kurun geri çekilmesine rağmen piyasalardaki Türkiye ekonomisine dair makroekonomik göstergelerin hala yüksek seyretmesi de bunun bir ispatı.
Türkiye'nin 5 yıllık CDS'leri halen zirveye yakın bir yerde. CDS, (Credit default swap - kredi risk primi) bir ülkenin risk priminin göstergesi olarak değerlendiriliyor. Türkiye'nin 5 yıllık CDS'leri 600 baz puan civarında seyrediyor, bu da nerdeyse son bir yılın zirvesi. Türkiye'nin risk primi diğer gelişmekte olan ülkelere kıyasla da hayli yüksek. Hatta Bloomberg verilerine göre bu veri Irak'ın 5 yıllık CDS'lerinden bile daha yukarıda.
'KUR RİSKİ GERÇEKLEŞİRSE MERKEZ BANKASI PARA BASACAK'
Bahçeşehir Üniversitesi öğretim üyesi ekonomist Doç. Dr. Hakkı Öztürk, kurun düşmesine rağmen risk priminin halen yüksek olmasının nedeninin bu yeni programla Hazine'nin ve Merkez Bankası'nın 'risk almış olması' olarak açıklıyor.
Öztürk, 'Burada bir kur riski var. Hazine bu ödemeleri yaparken bütçeden karşılanacak. Kur riski gerçekleşirse bütçe tarafında bir zayıflama olacak. Merkez Bankası da geri ödemeleri para basarak yapacak. Bu yüzden hem Hazine'nin orta ve uzun vadede aldığı hem Merkez Bankası'nın aldığı bir risk var' diye konuşuyor. Öztürk'e göre eğer faiz artırılarak geleneksel para politikalarıyla kur düşürülmüş olsaydı CDS'lerde de düşüş gözlenirdi.
'DÜNYADA BAŞKA ÖRNEĞİ YOK'
Diğer yandan her ne kadar Türkiye'de düşük faiz politikası uygulanıyor gibi gözükse de aslında piyasa faizleri hala yüksek. Türkiye'nin 10 yıllık tahvil faizi yüzde 23'e kadar çıkmış durumda. Merkez Bankası ise son toplantısında faizi yüzde 15'ten yüzde 14'e indirmişti. Merkez Bankası'nın politika faizinin düşük olması sayesinde bankalar Merkez Bankası'ndan düşük faizle borçlanabilse de, bu durum yüksek enflasyondan ötürü vatandaşların aldığı kredi faizlerine yansımıyor.
Türkiye'nin en son vadeli mevduat hesapları özelinde aldığı benzer kararların başka ülkelerde uygulanıp uygulanmadığı sorusuna ise Öztürk, 'Hayır' yanıtını veriyor. '6-7 aydan beri bütün gelişmekte olan ülkeler deli gibi faiz artırıyor, ki onların enflasyonu bizden daha düşük' diyen Öztürk ekliyor:
'Bir ülkede yüksek enflasyon ve yüksek risk primi varken düşük faiz olmaz, imkanı yok, dünyada bunun örneği yok.'
'ENFLASYON HER ŞEKİLDE YÜKSELECEK'
Ekonomist Mike Harris'e göre ise bu program, başarılı veya başarısız olsun, enflasyon yükselmeye mahkum:
'Bu durumdaki ironi şu ki, eğer bu program işe yarar da ekonomi istikrar kazanırsa, bu düşük faizden borçlanmanın gerçekleşeceği anlamına gelir. O yüzden bu kimilerinin iddia ettiğinin aksine örtülü faiz artırımı değil, tam tersi. Popülist bir teşvik. O yüzden işe yararsa enflasyonu artıracaktır.
'İşe yaramaz ise kur değer kaybedeceği ve bütün tasarruf edenler büyük faiz ödemeleri gerçekleştireceği için enflasyon artacaktır.'
Türkiye'nin bu adımla 2001'de olduğundan daha çok dolara bağımlı hale geldiğini söyleyen Harris, enflasyonla mücadelede faiz artırmanın daha iyi olduğuna dikkati çekerek, 'Parti'nin kibri ulusal çıkara üstün geldi' yorumunda bulunuyor.