Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) döviz satışları ve dövize endeksli mevduat sistemiyle birlikte geçen hafta Türk lirası (TL) değer kazansa da bu hafta döviz kuru karşısında düşüş yaşıyor. Dün yüzde 6’nın üzerinde yükselen döviz kurları, bu sabah yüzde 3 civarında yükselişle başladı.
Merkez Bankası’ndan ise dövizde yatırımı olanların TL’ye geçmelerinin sağlanması amacıyla yeni bir karar geldi. Yeni adımla, bankanın döviz mevduat hesabı tutmasını banka için daha masraflı hale getiriyor ve bankaların vatandaşı TL’ye geçmesi için teşvik etmesini sağlıyor.
Sözcü'den Gamze Bal, Merkez’in bu adımının ne anlama geldiğini Bilgi Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Cem Başlevent, Tera Yatırım Başekonomisti Enver Erkan ve Ekonomist Doç. Dr. Oğuz Demir'e sordu.
YÜZDE 14 FAİZ/NEMA ÖDENMESİ KARARI
TCMB tarafından bankalara gönderilen yazıya göre, döviz tevdiat hesapları ile döviz cinsi katılım fonu hesaplarından vadeli mevduat ve katılma hesaplarına dönüştürülen tutar, Türkiye’de uygulanan en yüksek zorunlu karşılık oranı (yüzde 8) ile çarpılarak iki katına çıkarıldı.
Bu kapsamda Merkez bankası, dövizden liraya çevrilen mevduatlarla ilgili olarak zorunlu karşılıkların bir kısmına yüzde 14 (bir haftalık repo faizi) oranında daha yüksek bir nema ödeyecek.
TCMB, 2020 sonunda sıfırlanan döviz komisyon oranlarını dövizden TL’ye dönüşün belli bir oranın altında kalanlar için belirgin artırdı. TCMB nezdindeki zorunlu karşılık ve ihbarlı döviz mevduat hesaplarında döviz olarak tutulan kısmına ilişkin olarak dolar ve euro cinsinde yıllık yüzde 1.5 oranında komisyon getirildi.
Döviz mevduatlarının yüzde 10’unu 21 Ocak 2022’ye kadar, yüzde 20’sini 18 Mart 2022’ye kadar çeviren bankalar, 2022 sonuna kadar yeni komisyondan muaf olacak.
Dövizden liraya çevrilen tutar zorunlu karşılıklardan muaf tutulacak.
Prof. Dr. Cem Başlevent
VATANDAŞI TL’YE İKNA ÇABASI
Prof. Dr. Cem Başlevent, Merkez Bankası’nın son adımıyla bankaların müşterilerini TL’ye dönmeleri için ikna etmeye zorladığını, bunun için de bankalara 3 hafta gibi kısa bir süre verdiğini aktardı.
“Kur korumalı mevduat ürününün başarılı olması için halihazırda Türk lirasında olan mudilerin ikna edilmesi yeterli değil” diyen Prof. Dr. Başlevent, “Döviz kurlarının faiz artırmadan dizginlenebilmesi için şu anda dövizde yatırımı olan bireylerin de TL’ye geçmelerinin sağlanması gerek. Merkez Bankası son kararıyla bankaları müşterilerini TL’ye dönmeleri için ikna etmeye zorluyor. Bunun için de bankalara 3 hafta gibi kısa bir süre veriyor” dedi.
“Önümüzdeki günlerde bankaların dövizden TL’ye geçenlere cazip faiz oranları sunmaları beklenebilir” diyen Başlevent, “Döviz-TL dönüşümü için neden bu kadar aceleci olunduğu ise merak konusu. Muhtemelen ocak ayında, yüksek enflasyon-düşük politika faizi ortamında işlerin zorlaşacağı öngörülüyor” değerlendirmesinde bulundu.