CHP Malatya Milletvekili Veli Ağbaba, TBMM’ye verdiği araştırma önergesinde, salgın sürecinde desteklerin yetersiz kalmasıyla esnafın borçlarını ödeyemediğini belirtti. Yüksek kur, enflasyon ve elektrik zamlarıyla esnafın iflasa sürüklendiğini vurgulayan Ağbaba, önergesinde şunları kaydetti:
“2 YILDA 200 BİNDEN FAZLA ESNAF KEPENK KAPATTI”
“Salgın tedbirleri kapsamında esnafın zorunlu olarak kepenklerini kapatarak faaliyetlerine ara vermesi ve bu süre içerisinde desteklerin yetersiz kalması, başta banka kredileri olmak üzere prim ve fatura borçlarının birikmesine neden olmuştur. Salgın tedbirlerinin geride kaldığı 2021 Haziran ayından itibaren esnafımız ikinci bir kriz ile karşı karşıya kalmış, özellikle yüksek kur krizi nedeniyle girdi maliyetlerinde yaşanan artışlar ve yüksek enflasyon, esnafın tedarik sorunu yaşamasına neden olmuştur. 2020 yılı salgın tedbirleri nedeniyle kapanma süreci, bu süreçte verilen desteklerin yetersizliği ve ardından yaşanan ekonomik kriz neticesinde ise 2020 ve 2021 yıllarında toplam 201 bin 338 esnaf kepenk kapatmak zorunda kalmıştır. 2021 yılında tescil edilen esnaf sayısı, 2020 yılına göre yüzde 21 oranında azalarak 287 bin 550’ye gerilemiştir.
'ESNAFIMIZ ARTIK MÜŞTERİLERİNE KARANLIKTA HİZMET VERİYOR'
2022 yılının ilk aylarında ise esnafımız, bu seferde üçüncü bir kriz ile karşı karşıya kalmıştır. 2022 yılının ilk gününde elektrik ve doğal gaza gelen olağanüstü zamlar neticesinde esnaf, kredi, piyasa, BAĞ-KUR primi, kiranın yanı sıra yüksek elektrik ve doğal gaz faturaları ile karşı karşıya kalmıştır. Borç batağı içinde ayakta durmaya çalışan esnafımızın aylık maliyetlerine bir de yüksek meblağlı elektrik faturaları eklenmiştir. Türkiye genelinde esnafın ödediği elektrik faturaları neredeyse dükkanlarının kiralarını aşmıştır. Ortalama bir iş yerine sahip esnafın aralık ayında ödediği bin 500-2 bin TL elektrik faturaları, zam ile yüzde 100 oranında artış göstermiştir. İstanbul ve Ankara gibi büyük büyükşehirlerde esnafa gelen elektrik faturalarının 15 bin TL’ye kadar yükseldiği gözlemlenmiştir. Yaşanan zamlar neticesinde Türkiye’nin hemen her yerinde esnafımız artık müşterilerine karanlıkta hizmet vermeye, doğal gaz yerine ise dükkanlarında soba yakmaya mecbur kaldıkları günler ne yazık ki ortaya çıkmış durumdadır.
'EMEKLİLİK HAKKI ADETA ELİNDEN ALINMAKTADIR'
2021 yılında en düşü bin 55 TL BAĞ-KUR primini dahi ödemekte zorlanan esnafın BAĞ-KUR primler, yüzde 63 oranında artarak 2022 yılında bin 726 TL’ye yükseldi. İktidar, en azından esnafımıza destek olmak adına 2022 yılı için BAĞ-KUR primlerine zam yapmayabilir, esnafın salgın süresinde kapalı kaldığı dönemlerdeki BAĞ-KUR prim borçlarını affedebilirdi. Lakin iktidar, bu yolu seçmeyerek esnafımızı bir kez daha zor durumda bırakmıştır. Eksik prim ödemeleri neticesinde esnaf, sosyal güvenlik haklarından mahrum kalmaya devam etmektedir. Eğer esnafımız primlerini tam olarak yatıramazsa dolaylı olarak emeklilik hakları da sürekli olarak ötelenmektedir. Esnafımız, sahip olduğu prim borcu ne kadarsa hizmet süresi de o kadar durmuş olarak görülüyor ve emekliliğe hak kazanamamaktadır. BAĞ-KUR primine tabi olan esnafın emeklilik hakkı için 9 bin gün prim doldurması gerektiğini düşündüğümüzde, her yıl gelen prim zamlarıyla esnafın emeklilik hakkını adeta elinden alınmaktadır.
'YOK OLMA TEHLİKESİ İLE KARŞI KARŞIYA KALMASINA NEDEN OLMUŞTUR'
Türkiye’de binlerce yıllık geleneğe sahip olan esnaflık kültürü, sadece ekonomik alanda değil sosyal alanda da önemli bir mirasa sahiptir. Türkiye’de özellikle son yıllarda küçük esnafa yönelik yetersiz destekler ve küçük esnafın büyük zincir marketler karşısında haksız rekabete uğraması ve iktidarın tercihini iki milyonu aşkın küçük esnaftan ziyade 3 büyük zincir marketten yana kullanması, esnafımızın artık yok olma tehlikesi ile karşı karşıya kalmasına neden olmuştur. Özellikle son dönmelerde yaşanan fahiş artışlar, faturalara gelen zamlar ve tedarikte yaşanan yüksek fiyat sorunları, toplu esnaf iflaslarını kaçınılmaz hale getirecektir. Bu nedenle esnafımızın ekonomik olarak korunması ve desteklenmesi hem ülke ekonomisi hem de esnafın sahip olduğu sosyal ve toplumsal özellikleri nedeniyle hayati bir öneme sahiptir.”