Resmi Gazete'nin 1 Nisan 2020 tarihli sayısında yayınlanan Ticaret Bakanlığı Piyasa Gözetimi ve Denetimi Yönetmeliği'ni yürürlükten kaldırarak, yeni düzenlemeler getiren yönetmelik yürürlüğe girdi. Resmi Gazete'nin bugünkü sayısında yayınlanan yeni Ticaret Bakanlığı Piyasa Gözetimi ve Denetimi Yönetmeliği ile tüketici ürünlerinin güvenli ve ilgili teknik düzenlemelere uygun olmasını sağlamak üzere yürütülecek piyasa gözetimi ve denetimi faaliyetlerine ilişkin usul ve esaslar belirlendi. Yönetmelik, Ticaret Bakanlığı'nın sorumluluğunda bulunan tüketici ürünlerinin piyasa gözetimi ve denetimi faaliyetlerine ilişkin usul ve esasları, alınacak önlemler ile yükümlülükleri kapsıyor.
YAPTIRIMLARDA ORANTILILIK İLKESİNE UYGUN HAREKET EDİLECEK
Yönetmeliğe göre, teknik düzenlemelerin insan sağlığı ve güvenliği ile ilgili hükümlerine uygun ürün, aksi ispatlanana kadar güvenli kabul edilecek. Teknik düzenlemenin bulunmadığı veya insan sağlığı ve güvenliğine ilişkin hükümler içermediği durumlarda, bir ürünün güvenli olup olmadığının değerlendirilmesi Genel Ürün Güvenliği Yönetmeliğine göre yapılacak.
Bakanlık, sorumlu olduğu ürünlere ilişkin piyasa gözetimi ve denetimi faaliyetlerini denetmenler aracılığıyla yürütecek, denetim sonuçlarına göre gerekli önlemleri alarak kanunda belirtilen yükümlülükler kapsamında ilgili iktisadi işletmeciye idari yaptırım uygulayacak. Alınacak önlem ve uygulanacak idari yaptırımlar konusunda orantılılık ilkesine uygun hareket edecek; alınacak tedbirlerin, önlenmesi amaçlanan tehlikenin boyutu, niteliği ve gerçekleşme olasılığı ile orantılı olmasını sağlayacak.
RES’EN, İHBAR VEYA ŞİKÂYET ÜZERİNE DENETİM YAPILABİLECEK
Bakanlık, piyasa gözetimi ve denetimini, denetim planının yanı sıra re'sen, ihbar veya şikâyet üzerine de yapabilecek. Ürünün uygunsuzluğu konusunda yapılan her türlü ihbar, şikâyet, ürün sebebiyle meydana gelen kazalar ve ürün hakkında elde edilen diğer bilgiler piyasa gözetimi ve denetimi faaliyetlerinde kullanılacak.
Satış veya kiralama amacıyla yazılı basın, radyo, televizyon, internet ve benzeri iletişim araçlarında reklam ve ilanları yer alan ürünler, piyasaya arz edilmiş kabul edilecek.
Denetim, ürünlerin bedelli veya bedelsiz olarak piyasaya arz edildiği, piyasada bulundurulduğu veya hizmete sunulduğu depo, nakil aracı, iş yeri ve üretim tesisi de dâhil olmak üzere gerekli görülen her yerde yapılacak.
AB ÜLKELERİ UYGUNLUK BELGELERİ DİKKATE ALINACAK
Piyasa gözetimi ve denetimi faaliyetleri sırasında iktisadi işletmeci tarafından 26/5/2021 tarihli ve 4022 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile yürürlüğe konulan Uygunluk Değerlendirme Kuruluşları ve Onaylanmış Kuruluşlar Yönetmeliği çerçevesinde akredite edilmiş bir uygunluk değerlendirme kuruluşundan alınmış uygunluğu gösteren belgeler ile test raporlarının sunulması halinde, bu belge ve raporlar dikkate alınacak.
Türkiye'de veya karşılıklılık ilkesi saklı kalmak kaydıyla Avrupa Birliği üyesi bir ülkede yerleşik bir uygunluk değerlendirme kuruluşunca verilmiş belgeler ve test raporları, kuruluşun yeterliliğine ilişkin gerekçelerle reddedilemeyecek.
DENETİM YÖNTEMLERİ
Piyasa gözetimi ve denetimi faaliyetleri, ürüne ait bilgi ve belgelerin ilgili mevzuat çerçevesinde incelenmesi, duyusal inceleme yapılması, gerektiğinde numune alınması, yerinde muayene veya test yapılması veya iktisadi işletmecinin ilgili mevzuat ve teknik düzenlemeler hakkında bilgilendirilmesi suretiyle gerçekleştirilebilecek.
Denetim sonunda üründe bir uygunsuzluk tespit edilmemesi, iktisadi işletmecinin Kanun kapsamındaki ürüne yönelik sorumluluğunu ortadan kaldırmayacak.
RİSK DEĞERLENDİRMEKOMİSYONU OLUŞTURULACAK
Denetlenen ürünlerin taşıdığı riski değerlendirmek, uygun olup olmadığını ve uygunsuzluk halinde uygulanacak idari yaptırımı belirlemek amacıyla Gümrük ve Dış Ticaret Bölge Müdürlüğü'nce risk değerlendirme komisyonu oluşturulacak.
Risk değerlendirmesi yapılırken ilgili teknik mevzuat veya Genel Ürün Güvenliği Yönetmeliği'nin risk değerlendirmesine ilişkin hükümleri dikkate alınacak.
UYGUNSUZLUĞA İLİŞKİN YAPTIRIMLAR
Bölge müdürlüğü test, muayene veya inceleme sonucunda ürünün risk taşıdığı veya ilgili teknik düzenlemelere veya Genel Ürün Güvenliği Yönetmeliği'ne aykırılık teşkil ettiği kanaatiyle, ürünün ciddi risk taşıdığı durumlar hariç olmak üzere, savunma yapılabilmesi için ilgili iktisadi işletmeciye 10 iş günü süre verecek.
İktisadi işletmecinin savunması dikkate alınarak risk değerlendirme komisyonu tarafından yapılacak değerlendirme sonucunda, ürünün uygunsuzluğuna karar verilmesi halinde belirlenen idari yaptırımlar bölge müdürlüğü tarafından uygulanacak.
Ürünün ciddi risk taşıdığının tespit edilmesi ve ciddi riski ortadan kaldıracak başka bir yöntemin bulunmaması halinde, bölge müdürlüğü ciddi risk taşıyan ürünlerin piyasadan çekilmesini, geri çağrılmasını veya piyasada bulunmasının yasaklanmasını sağlayacak.
ÜRÜNÜN GERİ ÇAĞRILMASI
Alınan diğer önlemlerin riskin ortadan kaldırılmasında yetersiz kalması durumunda iktisadi işletmeci, kendiliğinden veya bölge müdürlüğünün talebi üzerine ürünü geri çağıracak.
İşletmeci ürünü teslim edenlere; Ürünün geri çağrılmasına yol açan sorunun giderilmesi, Ürünün teslim tarihindeki perakende satış değerinin ödenmesi, Ürünün, teknik düzenlemesine uygun, güvenli ve eş değer bir ürünle değiştirilmesi seçeneklerinden en az birini sunacak.
Ürünün geri çağrılmasıyla ilgili tüm masraflar ürünü geri çağıran iktisadi işletmeci tarafından üstlenilecek. İşletmeci, ürünün zamanında, kolaylıkla ve ek bir maliyet oluşturmayacak şekilde teslim edilebilmesi için gerekli koşulları sağlamak zorunda olacak.
TİCARİ SIR, İNSAN SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ SÖZ KONUSU OLUNCA DİKKATE ALINMAYACAK
İktisadi işletmeci, piyasaya arz ettiği veya piyasada bulundurduğu bir ürünün uygun olmadığını bakanlığın denetiminden önce tespit etmesi halinde, bu ürüne yönelik gönüllü önlem faaliyetinde bulunabilecek.
Piyasa gözetimi ve denetimi faaliyeti sırasında Genel Müdürlük veya bölge müdürlüğünce yapılan yazışmalar, ihbar ve şikâyetler ile denetimlerde temin edilen kişisel veriler ile ticari sır niteliğindeki veya fikri ve sınai mülkiyet hakkına ilişkin bilgiler gizli tutulacak. Ancak, mevzuatın ve insan sağlığı ve güvenliğinin gerektirdiği hallerde yapılan duyurular bu kapsamda sayılmayacak.