Cumhurbaskani Recep Tayyip Erdogan’in “faiz neden enflasyon sonuç” teziyle bir yil önce ilk adimlari atilan “Ekonomide Türkiye Modeli” patlayan döviz, faiz ve enflasyonla yurttasi hayat pahaliligi karsisinda inletirken AKP’yi ve Cumhur Ittifaki’ni da eritiyor.
Türkiye ekonomisinde önemli bir kirilma yaratan Merkez Bankasi eski Baskani Naci Agbal’in görevden alinmasinin üzerinden tam bir yil geçti. 18 Mart’ta politika faizini yüzde 19’a çikaran Agbal, 20 Mart’ta görevden alindi. Ardindan göreve gelen ve Saray’in talimatlarinin disina çikmayan Sahap Kavcioglu ilk alti ay faize dokunmadi ancak eylülde Hazine Bakani Nureddin Nebati’yle baslayan ve yüzde 14’e gerileyen faizle birlikte ekonomide yeni krizli bir döneme adim atildi.
DOLAR 15 LIRA SINIRINDA
Nebati’nin “yeni ekonomik model” olarak tanimladigi ve temelinde “faiz nedendir enflasyon sonuç” tezinin kanitlanmasi üzerine kurulan yeni modelde ne yazik ki önce kurlar patladi. Geçen yil mart ayinda 7.20 seviyelerinde olan Türk Lirasi, hizla deger kaybederek Aralik’ta 18 lira oldu. Hükümetin faiz artirmak yerine Kur Garantili Mevduat Sistemi uygulamasini baslatmasiyla ise bugün bir dolar 15 TL sinirinda duruyor. Yani geçen yila göre tam iki katina çikti. 8.50 seviyelerinde olan Avro ise 20 lirayi geçtikten sonra 16.50 seviyelerine yerlesti.
Bir yil önce yüzde 16.19 olan enflasyon orani ise faiz indirimiyle düsmek ne kelime 2022 Subat ayinda yüzde 54’ü geçti. Bu yilin yüksek enflasyonla kapanacagini hükümet de artik kabul ediyor. Ülkelerin kredi risk primini gösteren ve uluslararasi büyük yatirimcilar için en önemli göstergelerden birisi olan Kredi Risk Primi (CDS) ise yine ayni dönemde 370 seviyelerinden 677’ye kadar yükseldi.
YURTTASIN DERDI GEÇIM
Cumhuriyet'ten Ali Can Polat'in haberine göre ekonomideki bu olumsuz gidisat siyasi partilerin oy oranlarina yansimaya basladi. Yapilan bütün anketlerde, yurttaslarin en büyük sorunu “ekonomi” ve “gelecek belirsizligi” olarak ortaya çikiyor. 2021 Nisan ayinda Metropoll arastirma sirketinin anketine göre AKP ve MHP’nin toplam oyu yüzde 39 olarak görünüyordu. Ayni sirketin 2022 Mart ayi basinda açikladigi ankete göre ittifakin oyu yüzde 36’ya geriledi. Iktidara yakinligi ile bilinen ORC arastirma sirketinde de oy oranlari daha yüksek olsa da oylardaki erime gözle görülüyor. 2021’in ilk aylarinda ittifakin oy orani tahminini yüzde 48.4 olarak açiklayan sirket, son yaptigi ankette oranin yüzde 36.8’e kadar geriledigini açikladi.
Bunun yani sira IPSOS arastirma sirketinin yaptigi anket çalismalarina göre vatandasin en önemli gündemi ekonomi olurken, ekonominin kötüye gittigini söyleyen katilimcilarin orani yüzde 81’i buldu. Yurttaslarin en fazla tepki gösterdigi ve en çok zorlandiklari maliyetler ise elektrik ve isinma giderleri olarak siralandi.
Ekonomistler ekonomi verileri ile oy oranlari arasindaki baglantiyi söyle yorumladi:
Prof. Dr. Bilsay Kuruç: Normal olmayan bir ekonomi tablosu var ortada. Seçime kadar sürekli bir toparlanma mümkün görünmüyor. Ancak çok fazla faktör var global ekonomide, yani savas vs var her an iktidari kurtaracak bir kaynak da gelebilir.
'SIFIRDAN POLITIKA SART'
Prof. Dr. Sadi Uzunoglu: Tablo ortada zaten. Yüksek enflasyon platosunda geçim birincil problem haline geldi. Halkin öncelik ihtiyaci geçim derdi. Bu da bütün siyasi dengeleri degistirebilir.
Prof. Dr. Taner Berksoy: Geçim derdi yurttasi vuruyor. Iktidar kanadi su an çok da umursuyor gibi degil. Ciddi bir sekilde
sifirdan bir ekonomi politikasi olusturulmadigi durumda bir degisiklik olmaz.
