CHP Grup Başkanvekilleri Engin Altay, Özgür Özel, Engin Özkoç imzasıyla TBMM Başkanlığı’na bugün sunulan ‘İş Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi’ ile İş Kanunu, Karayolları Trafik Kanunu, Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nda değişiklik öngörüldü. Teklifte, objektif şart ve koşulların varlığı halinde dijital işgücü platformunun tanımı, bu tür platformlarda çalışanların işçi statüsünde değerlendirilmesi, söz konusu statünün belirlenmesi ile birlikte bu çalışanların ücret, izin ve diğer haklarının korunmasına yönelik özel koruyucu düzenlemeler yapılması ve asgari gelir güvencesinin sağlanması önerildi.
Teklifin gerekçesinde şunlar kaydedildi:
“YENİ KORUMA VE DENETİM BİÇİMLERİ MEVZUATA DAHİL EDİLMELİ”
“Türkiye’de çalışma hayatına ilişkin mevzuatta bu yeni çalışma biçimine yönelik düzenleme ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Çalışanlar, korumasız, güvencesiz ve düşük ücretlerle bu alanda çalışmak zorunda kalmışlardır. Bu alanda çalışanların statülerinin saptanması önemli bir düzenleme konusunu oluşturmaktadır. Bu çerçevede bu alanda yapılan sözleşmeler, çalışanın statüsünü kendi hesabına çalışma statüsü ile işçi statüsü arasında bir konuma indirgemekte ve bu bağlamda işçiyi koruyucu mevcut düzenlemelerin uygulanamaz hale gelmesine neden olmaktadır. Kanun teklifi ile belirli objektif şart ve koşulların varlığı halinde, bu çalışmanın tarafı olan çalışanların işçi statüsünde değerlendirilmesi gerekliliği düzenlenmiştir. Söz konusu statünün belirlenmesi ile birlikte bu çalışanların ücret, izin ve diğer haklarının da korunmasına yönelik özel koruyucu düzenleme ihtiyacı bulunmaktadır. Dijital platform çalışanlarının bu yeni atipik ve esnek istihdam biçiminden kaynaklanan sorunlarının başka boyutu da iş sağlığı ve güvenliğine yönelik mevzuatın yetersiz kalmasıdır. Özellikle kendi hesabına bağımsız çalışanların 6331 sayılı Kanun’un kapsamı dışında bırakılmış olması, bu şekilde çalışanların maruz kaldıkları risklere karşı korunmasını güçleştirmekte ve koruyucu tedbirlerin alınıp alınmadığının denetimine olanak vermemektedir. Bu çalışma biçiminin iş sağlığı ve güvenliği mevzuatı açısından kapsama dahil edilmesi ve bu tür çalıştırmanın kendine yönelik risklerine ilişkin yeni koruma biçimlerinin ve denetim biçimlerinin mevzuata dahil edilmesi gerekmektedir.
“KÖTÜ EKONOMİ YÖNETİMİ NEDENİYLE SATIN ALMA GÜCÜ ZAYIFLADI”
Öte yandan, dijital platform çalışma modelinden kaynaklanan bir diğer sorun ise bu alandaki çalışanların kısa ve uzun vadeli sigorta kolları kapsamında ekonomik ve sosyal risklere karşı korunmasını sağlayacak düzenlemelerin eksikliğidir. Kötü ekonomi yönetiminden kaynaklanan sorunlar nedeniyle çalışanların satın alma gücü çok zayıflamış; elektrik, doğal gaz ve temel gıdaya yapılan zamlarla birlikte vatandaşlar kendilerini ekonomik buhranın içinde bulmuştur. 2022 yılı için verilen zamların yeterli olmaması nedeniyle çok sayıda işyerinde ve dijital platformlarda çalışanlar greve çıkmış ya da taleplerini çeşitli yöntemlerle duyurmuşlardır. 2022 yılının başından itibaren dijital platform çalışanlarının yaptığı eylemlerle çalışma koşullarında iyileştirmeler yapılsa bile bu sorunun kalıcı çözümü için bir mevzuat düzenlemesi yapılması gerekmektedir. Dijital platform çalışanlarının maruz kaldığı iş kazaları, bu çalışma biçimine ilişkin bir düzenlemeye ihtiyaç olduğunu göstermektedir. Kanun teklifimiz ile dijital platform çalışanlarının çalışma hayatındaki statülerinin tanımlanması, bunların sosyal ve ekonomik haklarının düzenlenmesi; iş sağlığı güvenliği, sosyal güvenlik haklarına yönelik düzenleme yapılması amaçlanmıştır.”
