Türkiye Ziraat Odalari Birligi (TZOB) Genel Baskani Semsi Bayraktar, geçen yil ve bu yil ramazan ortasi fiyatlarindaki degisim ve yillik fiyat artislarini açikladi.
Semsi Bayraktar, “Türkiye’de herkes kur artti, kur düstü bunu konusuyor. Üretimi kimse konusmuyor. Gida üretimini artiramazsak, yasadigimiz krizler nasil asilacak kimse bunu konusmuyor” elestirisinde bulundu. Bayraktar, ramazan ortasinda markette 40 ürünün 29’unda fiyat artisi, 10’unda fiyat azalisi görülürken sadece bir üründe fiyat degisimi olmadigini söyledi.
TZOB’un yayinladigi fiyat listesine göre; geçen sene patlicanin 6 lira 11 kurustan bu yil ise markette 33 lira 82 kurustan satildi. Patlican yüzde 453 oraninda degisti. Beyaz lahana geçen yil ramazan ayinda 2 liradan bu yil 8,5 TL’den satiliyor. Patates geçen yil 2 lira 43 kurustan satilirken bu yil 8,58 TL’ye markette satilmaya baslandi. Geçen yil 1 lira 87 kurus olan maydanoz 6 TL’ye yükseldi. Domates bir yil önce 7 lira 69 kurustan satilirken bu yil markette 24 TL’ye kadar çikti. Marul geçen yil 5 lira 20 kurustan satilirken 15 lira 46 kurusa çikti.
ÜRETICI- MARKET FIYAT FARKI EN FAZLA ELMADA: Bu yil Ramazan ayi ortasinda üretici ile market arasindaki fiyat farki en fazla yüzde 494 buçuk ile elmada görüldü. Elma 5,9 kat, kabak 4,6 kat, limon 4,5 kat, maydanoz 4,3 kat fazlaya tüketiciye satildi. Üreticide 2 lira olan elma 12 liraya, 4 lira 19 kurus olan kabak 19 liraya, 1 lira 75 kurus olan limon 7 lira 80 kurusa, 1 lira 38 kurus olan maydanoz 6 liraya, 8 lira 18 kurus olan yesil mercimek 29 lira 48 kurusa ve 3 lira 83 kurus olan karnabahar 13 lira 80 kurusa tüketiciye satildi.
RAMAZANIN BASINDAN BUGÜNE MARKETTE FIYATI EN FAZLA ARTAN ÜRÜN BEYAZ LAHANA: Ramazan ortasinda markette 40 ürünün 29’unda fiyat artisi, 10’unda fiyat azalisi görülürken sadece bir üründe fiyat degisimi olmadi. Ramazanin basindan bugüne kadar olan süreçte markette fiyati en fazla artan ürün yüzde 40 ile beyaz lahana oldu. Beyaz lahanadaki fiyat artisini yüzde 31 ile pirasa, yüzde 30 ile maydanoz takip etti.
MARKETTE 40 ÜRÜNDE FIYAT ARTISI: Bu yil ve geçen yil ramazan ortasi fiyatlar karsilastirildiginda markette 40 ürünün 40’inda da fiyat artisi oldu. Marketlerdeki fiyat artislari yüzde 15 ile yüzde 454 arasinda degisen oranlarda gerçeklesti.
MARKETTE EN FAZLA FIYAT ARTISI PATLICANDA: Geçen yil ile bu yilin ramazan ortasi fiyatlarina bakildiginda en fazla fiyat artisi markette yüzde 454 ile patlicanda görüldü. Patlicandaki fiyat artisini yüzde 297 ile beyaz lahana, yüzde 253 ile patates takip etti.
KDV INDIRIMLERININ FIYATLARA YANSIMADIGINI GÖRDÜK: Sabit fiyat uygulamasi çok dikkat edilmesi gereken, pratikte kolay olmayan bir uygulamadir. KDV indirimlerinin fiyatlara yansimadigini gördük. Yapilan zamlarla indirimler tüketiciye yansitilmadi. 20 temel gidaya sabit fiyat uygulamasi iyi denetlenmezse KDV indiriminin sonuçlarina benzer sekilde fiyat artislariyla karsilasabiliriz. Stokçuluk artabilir. Tüketiciye bir faydasi olmayacagi gibi zarar eden devlet hazinesi olacaktir.
FIYATLARI INDIRMEK ISTIYORSAK, MAZOT, GÜBRE, YEM, ELEKTRIK ZIRAI ILAÇ FIYATLARI MUTLAKA DÜSÜRÜLMELI: Tüketici fiyatlarindaki artisi durdurmak ve fiyatlari indirmek istiyorsak, sürekli artan mazot gübre yem elektrik zirai ilaç fiyatlari mutlaka düsürülmelidir. Üretim ve dis ticaret planlamasi ciddiyetle ele alinmali ve uygulanmalidir. Hal yasasi ile zincir marketlere taninan üreticiden dogrudan ürün alma yetkisi daha siki denetlenmelidir. Çünkü zincir marketler mevcut uygulamada üreticiden dogrudan aldiklari ürünleri kendi içlerinde kurduklari araci firmalar vasitasiyla el degistirme yapmakta her el degistirmede kar eklemektedirler. Kooperatif ve üretici birlikleri islevsel hale getirilmelidir. Tüketici örgütleri güçlendirilmeli, piyasayi kontrol edebilecek duruma getirilebilmelidir. Tarim ürünlerinin nakliyesinde daha az maliyetli olan deniz ve tren tasimaciligi etkin hale getirilebilir.
ÜRÜN KARABORSAYA DÜSÜYOR: Üretici her yil fiyata göre ekim yapiyor, fazla üretim yapinca fiyatlar düsüyor. Ürün elde kaliyor. Gelecek sene bu ürünü ekmiyor fiyatlar yükseliyor. Firsatçilara ve stokçulara gün doguyor. Ürün kisa bir zamanda karaborsaya düsüyor. Bu kisir döngü üreticiyi de tüketiciyi de memnun etmiyor. Basta sogan ve patates olmak üzere birçok üründe her sene bu sorun yasaniyor. Bu durum sürdürülemez. Ihtiyaca göre üretim planlamasi yapildiginda istikrarli gelire kavusan çiftçi üretimden vazgeçmez. Tüketicide fahis fiyatlardan kurtulmus olur.
KRIZLERI ATLATMAK IÇIN UCUZ VE YETERLI GIDA SARTTIR: Türkiye ekonomik krizlerini halkin ucuz ve yeterli gidaya erisebilmesiyle atlatabilmistir. Bugün yasadigimiz bu krizin etkilerini azaltabilmenin yolu raflarda ucuzluk saglamaktir. Raflarda ucuzluk saglamanin yolu üretimi artirmaktir. Üretimi artirmanin yolu üretici maliyetlerini düsürmektir. Eskiden oldugu gibi ucuz ithalat kalmadigina, paraniz olsa da ürün bulmaniz zorlastigina göre üreticiyi destekleyip tarlada kalmasini saglamaktan baska yolu yoktur.”
