Rizeli çay üreticileri, Cumhurbaskani Recep Tayyip Erdogan tarafindan açiklanan yas çay alim fiyatina tepki gösterdi. Üretici, “Zaten 500 kilo çay kesiyorum. Bunun 200'ünü aliyorsun benden, 300'ünü ben ne edecegim? Dökeyim onu da ne yiyeyim? 995 lira dogal gaz parasi geldi. 620 milyon (620 lira) elektrik parasi geldi. Veriyorsun bana 3 bin 200 lira maas, bu onlari ödüyor. Kiram da var benim, ben ne yiyecegim? Hirsizlik mi edeyim 70 yasindan sonra? Öyle adam var ki bes tane maas aliyor. Dogruyu konustun mu hemen geliyor Jandarma aliyor seni. 'Sen yanlis konustun' diye, neyi yanlis konustum? Sen et yiyorsun ben de ‘minci’ yiyeyim' dedi.
Cumhurbaskani Recep Tayyip Erdogan, Rize Havalimani’nin açilis töreninde, 2022 yili yas çay alim fiyatini açikladi. Erdogan, “Bu yil yas çay alimlarinda uygulanacak taban fiyati yüzde 73'ün üzerinde bir artisla 6 lira 70 kurusa, kilogramda 13 kurus olan destekleme fiyatini da yüzde 130'un üzerinde artisla 30 kurusa çikariyoruz” dedi. Rize’deki çay üreticileri, yeni alim fiyatini, ANKA Haber Ajansi’na degerlendirdi.
'DOGRUYU KONUSTUM MU HEMEN GELIYOR JANDARMA ALIYOR SENI'
Bir çay üreticisi sunlari söyledi:
'40 tane fabrika var. Hiçbir tanesi dogru dürüst kapasite ile çalismiyor. Arayan yok, soran yok. Verdik 7 lira, millet de alkisliyor. Verdin, tamam Allah razi olsun, verdin. Ama bunlari benden al. Beni üç-bes tane seye mahkum etme. Ben zaten 500 kilo çay kesiyorum bunun 200'ünü aliyorsun benden, 300'ünü ben ne edecegim? Dökeyim onu da ne yiyeyim? 995 lira dogal gaz parasi geldi. 620 milyon (620 lira) elektrik parasi geldi. Veriyorsun bana 3 bin 200 lira maas bu onlari ödüyor. Kiram da var benim, ben ne yiyecegim? Hirsizlik mi edeyim 70 yasindan sonra? Öyle adam var ki bes tane maas aliyor. Dogruyu konustun mu hemen geliyor Jandarma aliyor seni. 'Sen yanlis konustun' diye, neyi yanlis konustum? Sen et yiyorsun ben de minci yiyeyim.'
'10 TL BEKLIYORDUK 7 TL'YE RAZIYIZ AMA DEVLET ÇAY ALMIYOR'
Çay üreticisi bir kadin ise açiklanan çay fiyatini yeterli bulmadigini belirterek, sunlari söyledi:
'Hiç iyi bulmadik, 10 milyar (10 bin lira) gübre. Biz 10 lira bekliyorduk çay fiyatini. Çayi devlet alsa çok güzel. 7 liraya da raziyiz ama devlet almiyor onu. Özel sektör aliyor veriyor ona 2 buçuk. Çok zarar ediyoruz. Yagmurluktur, basliktir, araba parasidir; kontagi çeviriyor 150 lira aliyor araba parasi. Çok zor, maliyetler yüksek. 8 ton çayim var 20 milyar (20 bin lira) para verdim gübreye. Bir evin çayi gübreye gidecek iste. Çayi devlet alsin bu fiyata raziyiz. Özele yeter ki çay vermeyelim.'
'FIYAT OLMASI GEREKENIN ÇOK ALTINDA'
Saadet Partisi Rize Il Baskani Av. Muhammet Kaçar hükümetin gerçek enflasyonu gizledigini, açiklanan çay fiyatinin olmasi gerekenin çok altinda oldugunu ifade ederek sunlari söyledi:
'Türkiye'de TÜIK enflasyon orani yüzde 70'ler seviyesinde ancak bunun gerçek enflasyon orani ile ayni degil. Milletimiz markete, manava, kasaba gittigimizde artisin asgari yüzde 200 oldugunu gözlemliyoruz. Öte yandan çay ürününün elde edilmesinde en önemli girdi maliyetlerinden olan gübre fiyati da geçen yila oranla yüzde 300'e yakin bir oranda artis olmustur. Bir diger girdi maliyeti olarak gördügümüz petrol fiyatlari da yüzde 300'ü artan bir atis söz konusudur. Bütün bu hususlar dikkate alindiginda reel olan, açiklanan çay fiyatinin olmasi gerekenin oldukça altinda oldugunu ifade etmek istiyoruz. Bunu ifade ederken bazi hemserilerimiz 'neden sükretmiyoruz' seklinde serzenislerde bulunuyorlar. Biz elbette sükürden aciz degiliz fazlasiyla sükrediyoruz ancak geçmise baktigimizda çay üretimiyle elde edilen para ile insanlar çocuklarini evlendirir, evlilik esnasinda ihtiyaç duyacagi evin donanimini saglar, mobilyasini yaparlardi çay parasi ile. Hatta bundan öte bir yil boyunca almis oldugu ürün ile evine ikinci kat çikabiliyordu. Çayi biraz fazla olan bir üretici mahsulünden aldigi ücretle o yil bir ev alabiliyordu. Ancak bugün çay parasi ile sadece yillik iase ihtiyacimizi karsilama noktasina gelmistir. Bugün itibariyla asgari olarak 10 TL olmasi gerektigini çay fiyatinin açiklamasindan önce bu görüsümüzü ifade etmistik. Yine ayni görüste oldugumuzu ifade etmek istiyorum.”
'KIM BU FIYATI MAKUL GÖRÜYORSA ÜRETICIYE IHANET EDIYOR'
Açiklanan yas çay fiyatinin üretici için yeterli olmadigini ve kabul edilmeyecek bir fiyat oldugunu belirten CHP Rize Il Baskani Saltuk Deniz ise sunlari söyledi:
'Açiklanmis olan fiyata göre yapilan yüzde 75'lik bir zamdan bahsediyorlar. Halbuki üretici fiyatlarinin yillik enflasyon orani yüzde 120'nin üzerinde. Tüketici fiyatlarindaki enflasyona baktigimizda ise yüzde 170'in üzerinde. Neyin zammini yapmislar biz merak ediyoruz. O anlamda yapilan zam, rakam olarak yüksek gösterilse bile yasamin kendi gerçekliginde bugün gelmis oldugu noktada kesinlikle yeterli bir rakam degildir. Su ana kadar çay fiyatlari her zaman gübre fiyatlarinin üzerinde açiklanmistir. Isin dogasi geregi bu sekilde olmalidir. En azindan bir kilo çay fiyati ile bir kilo gübre alamiyorsaniz bu iste zarar etmissiniz demektir. Su ana kadar yapilan uygulamalarda bir kilo çay fiyatiyla en azindan bir buçuk kilo gübre alabiliyordunuz. Yas çaya verilen 7 TL alim uygulamasini kabul etmek üreticiye ihanet etmek demektir. Kim bu fiyati makul mantikli ve çok güzel görüyorsa o da aslinda çay üreticilerine ihanet etmis oluyor. Çünkü gerçek maliyet 10 TL'nin üzerindedir. Eger siz çay üreticilerine açiklamis oldugunuz fiyati açiklamazsaniz çay üreticisi tarlaya girmez. Tarlaya girmezse çay toplanmaz. Çay toplanmazsa Türkiye’de var olan tüketicilerin talebini karsilayamaz ve bunun sonucunda yurtdisindan ithalatin önü açilir. Çayda oyun büyüktür, bu oyuna alet olanlarsa çay üreticisine ihanet etmistir.
'TABAN FIYATINI CUMHURBASKANI ENGELLEDI'
Ayrica Sayin Cumhurbaskani havaalani açilis yaparken taban fiyat olarak açikladi. Bunu buradan kendisine hatirlatiyoruz, Sayin Cumhurbaskani yas çayda taban fiyat uygulamasi yok çünkü bunu siz engellediniz. Taban fiyat uygulamasinin hayata geçmesi yani açiklanan yas çay fiyatinin altinda alim yapilmasini yasaklayan taban fiyat uygulamasi için biz iki kere kanun teklifi verdik, ikisini de reddettiniz. Yani demek ki çay üreticilerinin en büyük talebi olan taban fiyat uygulamasini hayata geçirmeyen sayin Recep Tayyip Erdogan’dir. Sayin Cumhurbaskani, yas çayda taban fiyat uygulamasi yok. Çünkü bunu siz engellediniz. Engellemeye de devam ediyorsunuz. Çay üreticilerine yapacaginiz en büyük iyilik, yas çayda taban fiyat uygulamasi önündeki engelleri kaldirmaniz ve çay kanunu nu hayata geçirmenizdir.
'ÖZEL SEKTÖRÜN ISTEGI DOGRULTUDA FIYAT AÇIKLANDI'
Eger taban fiyat uygulamasini hayata geçirmediginiz zaman özel çay fabrikalari eskisinden farkli olmayacaktir, ayni süreç devam edecektir. Bugün kuru çaya yüzde 40'in üzerinde zam yapildi. Yas çaya yapilan zam nedir yüzde 75. Aslinda burada bir film oldugunu da görüyoruz. Sayin cumhurbaskani bu çay fiyatini belirlerken kesinlikle Rize Ticaret Borsasi ile oturup konusmustur. Onlarin ortakligiyla bu fiyat açiklanmistir. Bu fiyatin bu kadar az açiklanmasinda ise bu görüsme etkili olabilir. Görüsüldügünü bilmiyorum, görüsülmüstür diye tahmin yürütüyorum çünkü açiklanmis olan iki rakam arasindaki uyuma baktiginiz zaman bunun da böyle oldugunu görüyoruz. Demek ki açiklanan yas çay fiyati özel sektörün onayi dogrultusunda açiklanmistir. Bu da çok kabul edilebilir bir sey degil. Hiç kimse özel sektör çay fabrikasina karsi degil biz de degiliz. Çünkü karsi olamazsiniz mantigi yok. Türkiye’deki kurulu gücün yarisi özel sektöre ait yarisi ÇAYKUR’a ait. Özel sektör çay almazsa çayda çok büyük sikinti yasanir mi yasanir. Ama bu isin öznesi çay üreticisidir. Üreticinin hakkini korumazsaniz onun emegini vermezseniz yarin bir gün özel sektörde bu çay fabrikalarini kapatmak zorunda kalir. Çünkü kimse çay toplamaz bu sefer. Ilk önce çay üreticisini koruyacaksiniz güçlendireceksiniz ki çay olussun çay toplansin. Ama ben Türkiye’deki asil amacin Çay üreticisini korumak ya da Türk Çay tarimini korumak oldugunu düsünmüyorum baska büyük hesaplar vardir. Ve ne yazik ki buna destek veren kendisini çay üreticilerinin destekçisi olarak gösteren insanlarimiz var bu da isin aci yönlerinden bir tanesi.
'ÇAY ÜRETICISI KORUNMAK ZORUNDADIR'
Çay politik bir ürün degildir, ulusal bir üründür. Ulusal güvenlikle ilgili bir üründür. Dünyada en çok çay tüketen ülke biziz. Eger siz kendi topraklarinizda çay üretmezseniz yurtdisindan çay almak zorunda kalacaksiniz. Iki buçuk milyar dolardan bahsediliyor, belki de daha fazla bir rakam. Bu ayni zamanda Cumhuriyetin kurulus ilkelerine de aykiri bir seydir. Bu ilkeler çok basit ve nettir. Tükettigini üreteceksin. Çay tarimi onun için Türkiye’ye getirilmistir. Ama su an da bu sektörde yapilan sey bazi bilesenlerle birlikte Cumhuriyetin bu temel ilkesi çignenmeye çalisiliyor. Bu da bizlerin kabul edebilecegi bir olay degildir.
'SIZ SARAYDA OTURUP KAFANIZA GÖRE DEVLET POLITIKASI ÇIZEMEZSINIZ'
Bir kez daha söylüyoruz çay üreticisi korunmak zorundadir, çay üreticisi desteklenmek zorundadir, diger tüm üreticilerin oldugu gibi onlarin da desteklenmesi gerekiyor. Bu devletin en önemli görevidir. Bu görevden hiçbir hükümet kaçamaz çünkü bu devlet politikasidir. Siz devlet politikasina aykiri ben kafama göre sarayda oturuyorum diye sarayda oturup bu politikayi çizemezsiniz. Bu politikayi ortadan kaldiramazsiniz. Çay alim fiyati en az 10 TL olmalidir. Çaydaki destekleme primleri 17 kurus artirim yapiyorsunuz 7 sene üzerine 17 kurus arttirmak çay üreticisiyle dalga geçmek demektir. Su anki hükümet açiklamis oldugu 17 kurus destekleme artirimiyla çay üreticisiyle dalga geçmistir. Enflasyonun yüzde 100'ün üstünde oldugu dolar kurunun gelmis oldugu noktada çay üreticisinin maliyeti sadece gübre midir? Gübreye yüzde 300'ün üzerinde zam yapiyorsunuz, mazota zam geliyor, isçilige zam geliyor, üretimde kullandigimiz her seye zam geliyor. Yasaminiza zam gelmis. Vatandaslarin yasamlari pahalilasmis. Yasam pahaliliginin bu kadar yüksek oldugu bir yerde yüzde 70 zam yapilmistir bunu dogru makul karsiliyoruz demek bastan söylemis oldugum gibi çay üreticilerine yapilmis en büyük haksizliktir.'
