Avrupa Insan Haklari Mahkemesi (AIHM), Suriyeli bir mültecinin basvurusu üzerine ‘zorla' sinir disi kararini Avrupa Insan Haklari Sözlesmesi’nin 3 ve 13. maddelerine aykiri bularak Türkiye’nin 12 bin 250 euro tazminat ödemesine hükmetti.
2014 yilinda ailesiyle birlikte Türkiye’ye gelen Suriyeli Muhammad Fawzi Akkad, 19 Haziran 2018’de Türkiye’den Yunanistan’a girmeye çalisirken Türk Jandarmalari tarafindan tutuklandi. Akkad, 21 Haziran 2018’de Türk yetkililer tarafindan Suriye’ye geri gönderildi. Akkad’in basvurusu üzerine AIHM, zorla ülkesine sinir disi edilmesi sürecinde Avrupa Insan Haklari Sözlesmesi’nin (AIHS) 3. ve 13. maddelerinin ihlal edildigine karar verdi. AIHM, Türkiye’nin Akkad’a 9 bin 750 euro manevi tazminat ve masraflar için de 2 bin 500 euro ödemesine hükmetti. Kararla ilgili yapilan açiklama söyle:
“Mahkeme, basvuranin Suriye’de 3. maddeye aykiri olan muamele riskiyle karsi karsiya kaldigini ve Türk yetkilerinin gerçekleri bilerek kendisini Sözlesme’ye aykiri bir muamele riskine maruz biraktigina inanmak için önemli gerekçeler gösterildigine karar vermistir. Mahkeme, basvuranin yaklasik 20 saat süren otobüs yolculugu esnasinda diger Suriyeli erkeklerle birlikte kelepçelenmesinin asagilayici muamele teskil ettigine karar vermistir.
Mahkeme, basvuranin Suriye'ye geri gönderilmeye itiraz edememesi nedeniyle, 3. madde ile iliskili olarak 13.maddenin (etkili basvuru hakki) ihlal edildigine karar vermistir. Mahkeme, Türk yetkililerin basvuranin Suriye'ye zorla geri dönüsüne itiraz etmek için Türk yasalarinin öngördügü hukuk yollarindan yararlanma firsati oldugunu reddettigini belirtti.
Mahkeme, Meriç’te Yunanistan sinirina yakin bir yerde yakalanip Hatay'a götürülene kadar, basvuranin hürriyetinden yoksun birakildigini tespit etmistir. Mahkeme, sinir disi edilen kisilerin gözaltina alinmasiyla ilgili olarak iç hukuk tarafindan saglanan yasal güvencelere uyulmadigini belirtmistir.”
“M.N. VE DIGERLERI VE TÜRKIYE DAVASI’NDA BASVURANLARIN SINIR DISI EDILMELERI KARARININ UYGULANMASI HALINDE 3. VE 13.MADDEYLE ILGILI HAK IHLALI BULUNMAMISTIR”
Mahkeme, ‘M.N. ve digerleri ve Türkiye davasi’nda ise ihlal olmadigina karar verdi. Kararla ilgili açiklama söyle:
“AIHM’de bugün oy birligi ile verilen mahkeme karari, sinir disi edilmelerine iliskin kararin uygulanmasi halinde, AIHS’in 3. maddesi (iskence ve asagilayici muamele yasagi) ya da 13. madde (etkili basvuru hakki) ile ilgili hak ihlali bulunmamistir.
Mahkeme, basvuranlarin Tacikistan'a dönmesi halinde veya Türkiye'de tutuklanmalari halinde Sözlesme’nin 3. maddesine karsi davranislarla karsilastiklarina veya bu konuda dava açilacagina dair kanit bulmadi.”
Mahkeme, basvuranlarin, Tacikistan’a dönmeleri durumunda, herhangi bir siyasi ya da sosyal faaliyetten dolayi zulme ugrama ya da Sözlesme’nin 3.Maddesine aykiri bir muameleye maruz kalma riskiyle karsi karsiya olduklarini kanitlayamadiklarini saptamistir.”
