Cumhurbaskanligi ve milletvekilligi seçimlerinin yapildigi 24 Haziran 2018 seçimlerinden bu yana Türk disislerinin gündemini, tutuklanan ABD’li rahip Andrew Craig Brunson’un serbest birakilmasini ve ülkesine dönmesini; Ayasofya’yi müzeye dönüstüren Bakanlar Kurulu kararinin Danistay karari ile iptal edilmesini; Türkiye’nin Istanbul Sözlesmesi’nden Cumhurbaskanligi karari ile çekilmesini; is insani Osman Kavala’nin Gezi Davasi kapsaminda tutuklulugunun sürmesini; Suudi gazeteci Cemal Kasikçi’nin Suudi Arabistan Istanbul Baskonsoloslugu’nda öldürülmesini ve bu cinayet ile ilgili yargilamanin durdurulmasini ve Suudi Arabistan adli makamlarina devredilmesi etkiledi.
Cumhurbaskanligi ve milletvekili seçimlerinin yapildigi 24 Haziran 2018 seçimlerinden bu yana dört yil geçti. Bu dört yil içinde, Türkiye’nin iç siyasetinde yogun olarak tartisilan pek çok olay, ülkenin dis politikasini da belirledi. Türk dis politika gündemi, Haziran 2018’den bu yana su gelismelerden etkilendi.
26 Temmuz 2018: ABD Baskan Yardimcisi Mike Pence, Izmir'de daha önce tutuklanan ve “terör örgütleri adina suç isledigi ve casusluk yaptigi” iddiasiyla hapis cezasi verilen ABD'li rahip Andrew Craig Brunson için; “Pastor Andrew Brunson'u hemen serbest birakin ya da sonuçlarina katlanmaya hazir olun. ABD, Türkiye'ye karsi bazi ekonomik yaptirimlar uygulayacak” açiklamasini yapti.
14 Agustos 2018: Cumhurbaskani Erdogan, ABD ürünlerini boykot edeceklerini söyledi. Erdogan, “Disaridan dövizle aldigimiz her ürünün daha iyisini üretip disari satacagiz. Amerika'nin elektronik ürünlerine biz boykot uygulayacagiz. Onlarin iPhone'u varsa öbür tarafta Samsung var. Kendi ülkemizde Venus var Vestel var. Ne yapacagimizi anlasinlar. Biz kendimize yetecegiz” dedi.
17 Agustos 2018: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasi (TCMB) ile Katar Merkez Bankasi (QCB) arasinda Doha’da Swap anlasmasi imzalandi.
2 Ekim 2018: Suudi Arabistanli Washington Post yazari gazeteci Cemal Kasikçi, Istanbul Levent’teki Suudi Arabistan Baskonsoloslugu’nda öldürüldü.
3 Aralik 2018: Erdogan, Arjantin'deki G20 zirvesinin ardindan Paraguay'a giderken geziyi takip eden basin mensuplarina Suudi gazeteci Kasikçi cinayetine iliskin açiklama yapti. Erdogan, “Hatirlayin, Kasikçi muameleleri bittikten sonra konsolosluktan ayrildi demislerdi ilk açiklamalarinda. Bu adam siradan bir adam degil ki, disarida nisanlisi bekliyor ve nisanlisini almadan ayrilip gidiyor. Böyle bir sey olabilir mi? Kime ne anlatiyorsunuz? Insanlari enayi, ahmak zannediyorlar. Kamuoyunu kandiracaklarini zannettiler. Ne oldu? Aradan bir iki gün geçti farkli açiklamalar yapmaya basladilar” dedi.
19-20 Aralik 2018: Türkiye-AB Karma Parlamento Komisyonu’nun (KPK) 78. Toplantisi, Disisleri Bakan Yardimcisi ve AB Baskani Büyükelçi Faruk Kaymakci’nin katilimiyla Ankara’da yapildi.
“RUSYA’DAN S-400 UZUN MENZILLI SAVUNMA SISTEMI ALINDI”
13 Mart 2019: Hollandali Avrupa Parlamentosu üyesi Kati Piri tarafindan hazirlanan '2018 Türkiye Raporu' Strazburg'daki Genel Kurul’da oylandi. “Avrupa Birligi'nin Türkiye ile katilim müzakerelerini resmen askiya almasi” önerisinin bulundugu rapor 109'a karsi 370 oyla kabul edildi.
15 Mart 2019: Ankara Anlasmasi kapsaminda kurulan ve Türkiye-AB iliskilerinin en üst düzey karar alma organi olan Ortaklik Konseyi’nin 54. toplantisi, 4 yillik aranin ardindan Brüksel’de yapildi.
11 Nisan 2019: Fransa Cumhurbaskani Emmanuel Macron’un 24 Nisan'i resmen “Ermeni soykirimini anma günü' olarak ilan etmesine Disisleri Bakanligi tepki gösterdi. Çavusoglu yaptigi sosyal medya paylasiminda “Macron seçim kampanyasinda Ermenilere verdigi sözleri yerine getirmeye çalisarak yine popülizm yapiyor. Önce kendi karanlik tarihine baksin. Ruanda soykirimindan bu yana çeyrek asir geçti” dedi.
12 Temmuz 2019: Rusya'dan satin alinan S-400 Uzun Menzilli Bölge Hava ve Füze Savunma Sistemi'nin birinci grup malzemeleri Mürted Hava Meydani'na intikali basladi.
19 Temmuz 2019: ABD tarafindan Iran'a uygulanan yaptirimlarin Halkbank araciligiyla delinmesi suçlamasiyla açilan davada suçlu bulunan eski Halk Bankasi Genel Müdür Yardimcisi Mehmet Hakan Atilla, ABD'de bulundugu cezaevinden tahliye edildi. Atilla, Türkiye'ye iadesi için Göçmenlik Dairesi'ne teslim edildi.
9 Ekim 2019: Cumhurbaskani Erdogan, TSK’nin Suriye Milli Ordusu ile beraber Suriye’nin kuzeyinde terör örgütleri PKK/YPG ve ISID’e karsi Baris Pinari Harekati’ni baslattigini duyurdu.
17 Ekim 2019: Cumhurbaskani Erdogan, ABD Baskan Yardimcisi Mike Pence ile Ankara’da, Suriye’nin kuzeyindeki askeri harekatini ele aldilar. Pence ve beraberindeki heyetle yapilan görüsmeler sonucunda Türkiye-ABD ortak açiklama yayinlandi. Açiklamada “Türk tarafi Baris Pinari Harekati’na, güvenli bölgeden YPG’nin 120 saat içinde geri çekilmelerini teminen ara verecektir. Baris Pinari Harekati, bu geri çekilmenin tamamlanmasini müteakip durdurulacaktir” denildi.
24 Ekim 2019: Avrupa Parlamentosu’nda (AP), Baris Pinari Harekati’na hakkinda “Türkiye’nin Kuzeydogu Suriye’deki Askeri Operasyonu ve Sonuçlari” baslikli karar tasarisi kabul edildi. Disisleri Bakanligi karar iliskin, “Kararda, Harekata iliskin AB’nin bilinen tezleri tekrarlanmis, AB üyesi ülkelerin münferit silah ambargosu kararlarinin genis sekilde uygulanmasi, ülkemize karsi hedefli yaptirimlar, vize yasagi ve ekonomik bazi yaptirimlar uygulanmasi, bu baglamda tarim ürünlerinde tercihli ticaret rejiminin ve son çare olarak Gümrük Birligi’nin askiya alinmasi gibi hususlara yer verilmistir” dedi.
13 Kasim 2019: Cumhurbaskani Erdogan, Beyaz Saray’da ABD Baskani Trump ile görüstü. Görüsmede, Baris Pinari Harekati, Türk-Amerikan iliskileri konulari ele alindi.
20 Aralik 2019: ABD Baskani Trump, 2020 Ulusal Savunma Yetki Yasasi’ni imzaladi. Savunma bütçesinde, Türkiye’nin S-400 hava savunma sistemlerini alim islemlerini sürdürdügü için Türkiye'ye F-35 uçaklarinin teslim edilmemesi öngörüldü. Disisleri Bakanligi yaptigi yazili açiklamada, “Söz konusu metin, ülkemizin F-35 tedarikinin engellenmesi, Türk Akim Projesine dair atiflar ve Kibris Adasi’na yönelik ABD silah ambargosunun Güney Kibris Rum Yönetimi baglaminda kosullu olarak kaldirilmasi gibi unsurlar içermektedir” degerlendirmesi yapildi.
21 Ocak 2020: Avrupa Parlamentosu Türkiye Raportörü Nacho Sanchez Amor, Türkiye’ye ilk resmi ziyaretini yapti. Amor 23 Ocak’ta Disisleri Bakani Çavusoglu ile görüstü.
10 Temmuz 2020: Danistay karariyla, Ayasofya’yi müzeye dönüstüren 24 Kasim 1934 tarihli Bakanlar Kurulu karari iptal edildi. Cumhurbaskani Erdogan, sosyal medya hesabindan karari “Hayirli olsun” notuyla duyurdu. Ayasofya Camii, 24 Temmuz’da ibadete açildi.
24 Temmuz 2020: Ayasofya’nin ibadete açilmasina iliskin yurt disindan tepkiler geldi:
AB Komisyonu Baskan Yardimcisi Margaritis Schinas: “Türkiye, nihai kertede daha genis jeopolitik hedefinin ne olacagina ve gelecekte kiminle birlikte yürümek istedigine karar vermeli. Bir Yunan olarak öfkeli hissediyorum. Zor bir gün ve eminim böyle düsüncen sadece ben degilim. Bugün Ayasofya'da olanlar yanlis baslangiç.”
ABD Baskan Yardimcisi Mike Pence: ABD bugün Ayasofya'nin tüm inançlar için ilham ve tefekkür kaynagi olarak ulasilabilir kalmasi çagrisinda siki sikiya Yunan Ortodoks Kilisesinin yaninda durmaktadir.
15 Kasim 2020: Erdogan ve MHP Genel Baskani Devlet Bahçeli KKTC’de kademeli olarak açilmasina karar verilen, Maras bölgesini ziyaret etti. Ziyaret öncesinde Yunanistan Disisleri Bakanligi yaptigi yazili açiklamada ziyaret için “esi benzeri görülmemis bir provokasyon” ifadesi kullanildi.
ISTANBUL SÖZLESMESI FESHEDILDI
20 Mart 2021: Istanbul Sözlesmesi olarak bilinen ve Kadinlara Yönelik Siddet ve Aile Içi Siddetin Önlenmesine iliskin Avrupa Konseyi sözlesmesi, Cumhurbaskanligi kararnamesi ile feshedildi. Karar dünyada tepki ile karsilandi. Verilen bazi tepkiler söyle:
Avrupa Konseyi Genel Sekreteri Marija Pejcinovic Buric: Türkiye'nin kadina yönelik siddete karsi Istanbul Sözlesmesi'nden çekildigini duyurmasi kahredici bir haberdir.
AB Disisleri ve Güvenlik Politikalari Yüksek Temsilcisi Josep Borrell: Türk hükümetinin Istanbul adini tasiyan bu sözlesmeden çekilme kararina anlam verememekten baska bir sey yapamayiz. Bu karar, Türkiye'de kadin ve kiz çocuklarinin korunmasi ve temel haklarindan ödün verme riski tasimaktadir.
ABD Baskani Joe Biden: Sözlesme’yi imzalayan ilk ülke olan Türkiye’de kadin cinayetlerinde artis olduguna dair bilgiler de dahil olmak üzere dünya genelinde aile içi siddet vakalarinda artis görmekteyiz.
AB Delegasyonu Baskani Nikolaus Meyer Landrut: Aile içi siddetin arttigini, azalmadigini görüyoruz. Aile içi siddetle ve kadina, çocuga yönelik siddetle mücadele etmemiz gerekiyor. Temel meselemiz olmali.
24 Nisan 2021: ABD Baskani Biden, 24 Nisan'da yaptigi yazili açiklamada, 'Amerikan halki, 106 yil önce bugün baslayan soykirimda hayatini kaybeden tüm Ermenileri onurlandiriyor' dedi.
15 Agustos 2021: Afganistan’in büyük bir kismini kontrol altina alan Taliban, baskent Kabil’e girerek yönetimi ele geçirdi. Cumhurbaskani Erdogan, “Bölgenin ve en basta da Afganistan’in bir an önce istikrara kavusturulmasi için her türlü çabayi göstermeye devam edecegiz” dedi.
14 Ekim 2021: Taliban hükümetinin Disisleri Bakan Vekili Emirhan Muttaki, beraberindeki heyetle Ankara’ya gayri resmi çalisma ziyaretinde bulundu.
21 Ekim 2021: Mali Eylem Görev Gücü, Paris’te yapilan üç günlük toplantinin ardindan yaptigi açiklamada, Türkiye'yi 'kara para aklama' ve 'terörizmin finansmani' ile mücadele konusunda 'yeterince çaba göstermeyen' ülkelerin bulundugu 'gri liste'ye aldiklarini duyurdu. Hazine ve Maliye Bakanligi, “Yapilan uyumluluk çalismalarina ragmen ülkemizin gri listeye alinmasi hak edilmeyen bir sonuç ortaya çikarmistir” diyerek tepki gösterdi.
10 BÜYÜKELÇIDEN KAVALA AÇIKLAMASI
18 Ekim 2021: Almanya, ABD, Danimarka, Finlandiya, Fransa, Hollanda, Isveç, Kanada, Norveç ve Yeni Zelanda büyükelçilikleri Osman Kavala’nin serbest birakilmasi için yaptiklari ortak açiklamada “AIHM’nin bu husustaki kararlari dogrultusunda Osman Kavala’nin derhal serbest birakilmasinin saglanmasi için Türkiye’ye çagrida bulunuyoruz” denildi.
23 Ekim 2021: Cumhurbaskani Erdogan Eskisehir’deki konusmasinda Osman Kavala açiklamasi yapan 10 büyükelçinin “istenmeyen kisi” ilan edilmeleri için Disisleri Bakani Çavusoglu’na talimat verdigini söyledi.
24 Subat 2022: Rusya Devlet Baskani Putin, Ukrayna'nin dogusundaki Donbas bölgesine özel askeri operasyon baslattiklarini duyurdu. Cumhurbaskani Erdogan baskanligindaki güvenlik zirvesi toplandi.
9 Mart 2022: Israil Cumhurbaskani Isaac Herzog, Cumhurbaskani Erdogan’in resmi davetlisi olarak Ankara’ya geldi. Israil’den Türkiye’ye 14 yil son ilk üst düzey ziyaret yapildi.
10 Mart 2022: Antalya Diplomasi Forumu marjinda Ukrayna-Rusya-Türkiye Disisleri Bakanlari arasinda üçlü görüsme yapildi.
KAVALA, AGIRLASTIRILMIS MÜEBBET HAPIS CEZASINA ÇARPTIRILDI
26 Nisan 2022: 17 kisinin yargilandigi Gezi Parki davasinda is insani Osman Kavala, agirlastirilmis müebbet hapis cezasina çarptirildi. Davada diger saniklardan Mücella Yapici, Çigdem Mater, Hakan Altinay, Mine Özerden, Can Atalay, Tayfun Kahraman, Yigit Ali Ekmekçi'nin de 18'er yil hapis cezasina çarptirilmalarina ve tutuklanmalarina karar verildi. Gezi Parki davasindan çikan karara yurt disindan tepkiler geldi. Tepkiler söyle:
ABD Disisleri Bakanligi: “ABD, bugün mahkemenin Osman Kavala'ya mahkûmiyet karari vermesinden dolayi son derece tedirgin ve üzgündür. Haksiz mahkumiyeti insan haklarina, temel özgürlüklere saygi ve hukukun üstünlügü ile bagdasmamaktadir.”
Almanya Disisleri Bakani Baerbock: “Bu karar, Türkiye'nin, Avrupa Konseyi üyesi ve Avrupa Birligi'ne aday ülke olarak kabul ettigi hukuk devleti standartlari ve uluslararasi yükümlülükler ile bariz olarak tezat içindedir. Osman Kavala derhal serbest birakilmalidir. AIHM, Türkiye’ye bu yönde baglayici bir taahhütte bulunmustur.”
AP Raportörü Amor ve AB-Türkiye Parlamento Delegasyonu Baskani Lagodinsk: “Istanbul 13.Agir Ceza Mahkemesi’nin bu üzücü karari, AIHM’nin kararlarina açikça bir saygisizliktir ve Avrupa Konseyi'nde görülen ihlal prosedürleri bakimindan mutlaka sonuçlari olacaktir.”
Avrupa Komisyonu Baskan Yardimcisi Fontelles: “Türk Mahkemesi’nin Osman Kavala için müebbet cezasi ve diger saniklara verilen agir hapis cezalari en büyük acimasizligi göstermektedir. AIHM’nin kararini göz ardi etmektedirler.”
23 Mayis 2022: Cumhurbaskani Erdogan, Kabine Toplantisi sonrasinda, Yunanistan Basbakani Kiriakos Miçotakis’in ABD Kongresi'nde Kongre üyelerinden Türkiye’ye silah satisina onay vermemelerini istemesine iliskin “Artik benim için Miçotakis diye birisi yok” dedi.
