Istanbul'un Sile ilçesinde köyleri ziyaret eden CHP Parti Meclis (PM) Üyesi Eren Erdem'e maliyetlerle ilgili dert yanan bugday üreticisi bir çiftçi, gübre ve mazot fiyatlarindaki artisa dikkat çekerek, 'Burada en fazla tarlayi ben ekiyorum. Ama Büyüksehir Belediyesi bana gübre ile fideyi vermeseydi ben ekmeyecektim. Zarar ediyordum. Bu gidisle ekmek 10 liranin altinda olmaz. Inan 10 lirayi görür ekmek. Olmaz yani' dedi.
Iklim degisikligi, kuraklik, pandeminin etkisi ve Rusya-Ukrayna savasi dünyayi gida krizine sürüklüyor. Hububatta disa bagimli hale gelen Türkiye’de yükselen maliyetlerden kaynakli çiftçiler ekim yapmaktan vazgeçiyor. CHP Parti Meclisi Üyesi Eren Erdem de Sile'nin köylerini dolasti, vatandaslarin sorunlarini dinledi.
Sile'nin Akçakese Köyü'nde traktöre bindi, mazot aldi, tarlaya gitti maliyet hesabi çikarmaya çalisti. Akçakese Köyü'nde 5 dönümlük bir arazisi bulunan bugday üreticisi ile sohbet eden Erdem, 'Durmus amca ile beraber bir yolculuga çiktik. Onun sürekli yasadigi çiftçi olarak toprakla sürekli hasir nesir olan bir toprak emekçisi olarak her gün yasadigi olayi beraber yasadik. Önce bir benzinlige gittik (fisi göstererek) burada 50 litre yaklasik 70 litre aliyor ama içinde 20 litre var bayagi tasarruflu kullanmis çiftçimiz. 50 litre mazotu bin 405 TL aldik. Bunun ortalama bin 600 lira oldugunu var sayalim. Durmus amcanin 5 dönümlük bugday ekiminde çiftçinin kazanci nedir bugünkü fiyatlar üzerinden bunun hesabini yaptik. Simdi durmus amcaya da soracagim. Biz bu tarlayi iki defa sürecegiz dogru degil mi? Biz bu her sürmeye bin 500 lira mazot mu verecegiz? Yani ikisi 3 bin lira mi yapiyor?
Çiftçi Durmus Tonel: Evet
Eren Erdem: Her sürmede gübre atacagiz degil mi?
Çiftçi Durmus Tonel: Gübreyi bir seferde atacagiz. Büyüdükten sonra bir defa daha atacagiz. Iki kere atacagiz. Bir taban gübresi, bir çayir gübresi
Eren Erdem: Bunlardan kaç torba atacagiz? 8-10 torba mi?
Çiftçi Durmus Tonel: Dönümüne bir torba.
Eren Erdem: Bes dönüme 5 torba yani.
Çiftçi Durmus Tonel: 5 torba bir seferde, 5 torbada da yesillik gübresi, 10 torba.
Eren Erdem: Toplam ne kadar gübre atacagiz biz?
Çiftçi Durmus Tonel: Mesela 15- 20 torbayi bulur.
Eren Erdem: Fiyati ne kadar gübrenin?
Çiftçi Durmus Tonel: 800 lira.
Eren Erdem: Yani 4 bin lira bir atacagiz
Çiftçi Durmus Tonel: Bir digeri de 500 lira. Çayir gübresi 500 lira.
Eren Erdem: Yani ne yapti? 4 bin o, digeri de 2 bin 500 toplam 7 bin 500 lira. Mazotumuzla birlikte bizim maliyetimiz 10 bin lirayi geçiyor. Isçilik var. Peki bes dönümden ne kadar bugday aliriz?
Çiftçi Durmus Tonel: 400 kilo dönüme verir.
Eren Erdem: 400 kilo verir yani 2 ton aliriz. O zaman bizim 7 lira devletin açikladigi fiyatla çiftçi zarar ediyor.
Çiftçi Durmus Tonel: Zarar ediyor.
Eren Erdem: O yüzden mi bu tarlalar bos?
Çiftçi Durmus Tonel: Bombos bombos. Burada en fazla tarlayi ben ekiyorum. Ama büyüksehir belediyesi bana gübre ile fideyi vermeseydi ben ekmeyecektim. Zarar ediyordum.
Eren Erdem: Büyüksehir (IBB) vermesiydi ekmiyor muydunuz?
“GÜBRE ILE FIDEYI BANA BÜYÜKSEHIR BELEDIYESI VERMESE BEN EKMEYECEKTIM”
Çiftçi Durmus Tonel: Ekemiyordum zarar ediyordum. Gübre ile fideyi bana Büyüksehir Belediyesi vermese ben ekmeyecektim.
Eren Erdem: Peki bu durumda çiftçinin durumu su: Bugday eken zarar ediyor. Bu bugdayin ton fiyati artinca da ekmegin fiyati artiyor. Biz önümüzdeki yil ekmegi kaçtan yeriz tahminen?
“BU GIDISLE EKMEK 10 LIRAYI GÖRÜR”
Durmus Tonel: 10 liranin altinda olmaz. Inan 10 lirayi görür ekmek. Olmaz yani
'ÇOK VAHIM TABLO, INSANLAR EKMIYOR, BIZMIYOR'
Eren Erdem: Durum bu. Çok vahim bir tablo. Bir de kolay bir isçilik de degil. Bayagi beden isçiligi bir tarla sürmek yorucu bir is. Tarla sürmeyle is bitse keske. Müthis bir emek var burada ama bu topraklar görüyorsunuz bombos atil duruyorlar. Insanlar ekmiyor, biçmiyor zarar ediyor görüyorsunuz. Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) bugdayda ton fiyatini 400 lira, arpada 200 lira artirdi ama ise yaramiyor. 7,5 liraya çiftçi kar etmiyor. Bu yüzden de çiftçi üretmiyor. Peki nasil olacak? Türkiye’nin tahil ihtiyaci nasil giderilecek? Iste Hindistan’dan, Ukrayna’dan bugday ithal etmeye çalisiyoruz. Türkiye’nin ihtiyacini karsilamak için disa bagimli bir durumda. Durum çok kötü, derhal hükümetin bu mazot fiyatlarini ve gübre fiyatlarini asagiya çekmesi lazim. Aksi takdirde çiftçinin üretme sansi yok. Allahtan Istanbul Büyüksehir Belediyesi var Istanbul’daki çiftçilerimize fide destegi veriyor. Ve çiftçi bir nebze maliyetleri asagiya çekebildigi için ekebiliyor. Görüyorsunuz 'Fide destegi, gübre destegi olmasa ben tarlalarimi ekmem' diyor çiftçi.
“GÜBRE VE MAZOT FIYATLARI BÖYLE OLDUGU SÜRECE EKEMIYORSUN ZARAR EDIYORSUN”
Çiftçi Durmus Tonel: Bos birakirim ekmem. Aha burasi bombos (bulundugu tarlayi gösteriyor). Buraya karpuz ekersin, domates, biber ekersin bu isçilerin beste bir, onda bir ihtiyacini karsilar. Ama gübre ve mazot fiyatlari böyle oldugu sürece ekemiyorsun zarar ediyorsun.
“TÜRKIYE KENDI TÜKETECEGI KADAR DAHI ÜRETEMEZ HALE GELDI'
Eren Erdem: Bu durumu düzeltecegiz. Mazotu ÖTV’siz verecegiz, vergileri asagiya çekecegiz, gübrelerde ciddi bir devlet tesviki karsilayacagiz. Türkiye’de çiftçinin bütün dagi tasi ekmesi lazim. Bu konuda devlet desteklerini vermemiz gerekiyor. Yüzde 1’lik çiftçinin bütçe payini kesintisiz yatirmamiz gerekiyor. Çiftçiyi banka kuyruklarina sokmamiz gerekiyor. Özellikle mazot çilginligindan çikilmasi gerekiyor. Çiftçiyi kurtarmak gerekiyor. Bir de buraya gelirken benzinlikte bir hadise yasadik. Eskiden Ugur Dündar’in pastanelere yaptigi baskinlar olurdu. Benzinlige kamera ile girince bir anda panik havasi, oradakiler 'Çekim yapamazsiniz' dediler. Oradaki çalisanlari suçlamiyoruz tabii. Benzinlik pompa fiyatlarini netice itibariyle hükümetin kontrolünde belirleniyor. Dolayisiyla Türkiye’nin bir an önce normallesmesi gerekiyor. Aksi taktirde görüyorsunuz iste bu tarlalar böyle atil üzerinde hiçbir çalisma olmadan yatiyor. Çiftçi felaketten felaket begenmek zorunda birakilmis.
