AY: Sosyal medyada hep klarnet bitmistir diye tweet atiyorsunuz. Siz, “her çalgiyi onarmak” degil de klarnet üzerine mi yogunlastiniz?
IYIGÜN: Aslinda bakim onarim için enstrüman tercihim yok. Elektronik müzik aletleri haricinde birçok enstrümanin bakim onarimini yapmaktayim. Atölyeme gelen enstrümanlarin çesitliligi biraz da atölyemin kapasitesi ve bulundurdugum ekipmanlarla ilgili. Atölyemde; ud, keman, tanbur, baglama, kanun, gitar, çello gibi enstrümanlarinda bakim onarimini rahatlikla yapmaktayim. Klarnet ve nefesli sazlarin agirlikli olmasi klarnet sanatçisi olmamdan dolayi olusan çevrem ve ülkemizde nefesli sazlar bakim onarimini yapan atölye sayisinin az olmasidir.
AY: Klarnetinin bakim onarimi, diger çalgilara göre zor mu?
IYIGÜN: Klarnet bir nefesli çalgi oldugundan yayli ve mizrapli çalgilar gibi icraci tarafindan akort edilebilen bir çalgi degildir. Imalat sirasinda akortlu olarak üretilir. Bakim onarim sirasinda ise; güderi, mantar, yay degisimi gerekir. Bu islemleri yaparken perdelerin açilma kapanma mesafelerini, yaylarin sertligini iyi hesaplayip akortlu bir sekilde icraciya teslim etmeniz gerekir. Klarnet bakim onarimi bu nedenle biraz daha mesakkatlidir. Çünkü çalgida dogru sesin çikmasinin yani sira tus hassasiyetinin de dengeli olmasi çok önemlidir. Özellikle reglaj ayari yapilmamis çalgilarda dogru ses çiksa bile icracida kas zorlanmalarina sebep olabilir.
AY: Çalgilarin saklandigi/bulundugu yerler nasil olmali?
IYIGÜN: Tüm çalgilar; oda sicakliginda, nemden arinmis, kapali ortamlarda tutulmalidir. Çalgilar duvara yaslanmamalidir. Eskiden asilirdi. Simdi her çalgi için stand var. Buralarda muhafaza etmek daha dogru olacaktir. Günlük çalisma yapilmiyorsa kutusunda muhafaza etmelisiniz.
AY: Hala çalgi müzemiz yok. Balikesir Sempozyumu’nda Prof. Dr. Ugur Türkmen; “iyi bir Müzik Müzesi kurulmasi için, çok farkli salonlara ve uzman kisilere ihtiyaç var. O yüzden ülkemizde bir çalisma da yok” dedi. Ne dersiniz?
IYIGÜN: Hocamizin yorumuna katilmiyorum. Bence problem öncelikler ve bakis açisindan kaynaklaniyor. Benim ögrencilik yillarimda toplumun genelinin müzikle olan ilgisi sadece eglenceye yönelik ve dügünlerle sinirliydi. Sanatçi olmak garip karsilaniyordu. Sevindirici olan su ki son yillarda Türk müzigine ve çalgisal müzige olan ilgi artarak devam etmekte. Müzige olan bakisimiz bir kültür ve folklor olarak algilanmaya baslar, kiymet ve saygi görürse birçok seyin elde edilebilecegini düsünüyorum. Özellikle devletin kurumlara ayirdigi bütçelerde kültür ve sanat ön siralara çikabilirse birçok sey hayata geçirilebilir. Ülkemizde çalgi yapim ve müzik teknolojileri bölümlerinden mezun olan çok kiymetli Organologlar (Enstrüman Bilimciler) vardir. Firsat verilirse her sey mümkün olur.
AY: Afyon ve Bursa Müzik (Müzesi) Koleksiyonlarini ve AKM’de açilan Çalgi Sergisi’ni gezdiniz mi? Görüslerinizi almak isteriz.
IYIGÜN: Müzeleri ve AKM’de açilan çalgi sergisini gezme firsatim olmadi. Sosyal medyadan takip ettim. Ankara’da yeni açilan CSO Salonumuzun bir bölümünde açilan eski çalgilar sergisini gezdim. Üniversitede Ögretim Görevlisi oldugum yillarda bir bahar senliginde Rektörlügün de destegiyle farkli enstrümanlardan olusan bir sergi açma firsatim oldu. Bu tip sergilerden önce enstrümanlar üzerinde bakimlar yapilmali. Böylece ziyaretçilerin daha çok ilgisi çekilebilir.
AY: Sizce ülkemizde neden bir Müzik Müzesi kurulamiyor? “Müzik ara insan gücü” yetistirilemiyor?
IYIGÜN: Önceliklerimizin burada devreye girdigine inaniyorum. Sanata gereken destek verilirse bu sorunlar yavas yavas ortadan kalkacaktir.
AY: Çalgi bakim-onarim pahali bir is mi? Çalgilarda, kaç yilda bir bakim yapilmali?
IYIGÜN: Çalgi bakim ve onariminda kullandigimiz malzemelerin büyük bir kismi maalesef yurtdisindan gelmektedir. Dolayisiyla günümüz sartlarinda biraz masrafli olabiliyor. Ancak Avrupa ülkeleri ile kiyaslarsak yine de malzeme ve isçilik ücretleri oldukça düsük kalacaktir.
Çalgilarda bakimlar 6 ayda bir yapilmali. Genel bakim ise 2 yilda bir mutlaka yapilmalidir. Klarnet özelinde örnek verecek olursak; 6 ayda bir genel temizlik yapilmali, akort ve reglaj ayarlari yenilenmelidir. 2. yilin sonunda genel bakimda güderi, mantar ve yaylar degistirilmelidir.
AY: “Naim Iyigün Müzik Aletleri Bakim Onarim Merkezi” var. Sizi sosyal medyadan mi buluyorlar?
IYIGÜN: Evet genelde sosyal medyadan ulasiyorlar. “enstrumanbakimonarim.com” adinda bana ait bir web sitem de var. Müzisyen çevrem ve daha önce bakim onarim yaptigim degerli icracilarin da tavsiyeleri insanlar bana ulasiyor. Sahsen ya da kargo ile enstrümanlar bana ulastiriliyor. Ben de bakim onarim yaptiktan sonra kendilerine iletiyorum. Soyadimdan dolayi bir de sloganim var; “IYIGÜN’lerde kullansinlar.”
AY: Türkiye’de çok fazla çalgi bakim-onarimi yapan var mi? Aralarinda bilgi alisverisi var mi? Bir birlik/dernek/vakif var mi?
IYIGÜN: Sadece bakim onarim yapan atölye sayisi çok fazla degil aslinda. Ancak Türk Musikisi çalgilarinin yapimi üzerine yeteri kadar atölye var. Imalat atölyelerinin çogunda da bakim onarim hizmeti veriliyor. Enstrüman satis magazalarinin çogunda da tel, esik degisimi gibi islemleri yapiliyor.
Türkiye’de bati müzigi nefesli çalgilari (flüt, saksafon vb.) üretimi yok. Sadece Türk Müzigi Klarneti (Sol Klarnet) üretimi yapan markalasmis atölyeler var ama sayilari çok az. Dolayisiyla bati müzigi nefesli çalgilarinin bakim onarimini yapan özel atölyeler oldukça az sayida. Askeri bandolar ve birkaç konservatuarda ve Kültür Bakanligi bünyesinde kadrolu lütiyeler var ama bu kisiler de kurum içi hizmet vermektedirler.
Lütiyeler olarak çogumuz birbirimizi tanir, bilgi alisverisi ve destekte bulunuruz ama maalesef bir dernek, vakif vb. birligimiz yok.
AY: Konservatuvarlarla birlikte “Çalgi yapim ve onarimi, artik bilimsel ölçütlere göre yapilmaktadir” desek, katilir misiniz?
IYIGÜN: Evet katilirim. Konservatuar Çalgi Yapim Bölümlerinin kurulmasi ile birlikte özellikle Türk Musikisi çalgilarinda bir standart olusmustur. Kurucumuz Rahmetli Hocam Cafer Açin, çalgilarin anatomik yapilarini, perde araliklarini, Türk Musikisi yayli çalgilari ailelerini olusturmus ve bir standart getirmistir. Hocamizin yillar süren kiymetli çalismalarinin sayesinde artik Türk Musikisi orkestralarinda birçok çalgi ayni anda ahenk içinde icralarini gerçeklestirmektedir.
AY: Eklemek istediginiz bir konu var mi?
IYIGÜN: Müzik ola, ask ola.
AY. Tesekkür ederiz…Üretimin artmasi dilegiyle….
IYIGÜN: Ben tesekkür ederim kiymetli hocam. Sanat dolu daha IYIGÜN’ler bizlerin ve evlatlarimizin olsun.