Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanligi’nin bütçe görüsmelerinde konusan IYI Parti Isparta Milletvekili Aylin Cesur, “Sosyal devlet olmanin gerekliligi, yoksullugu bitirmektir, yoksullugu yönetmek ve sürdürmek degildir ve bu, sizin için aslinda bir utanç kaynagi olmalidir. Sizinle ne oldu biliyor musunuz? Halkimizin alim gücü her geçen gün degeri düsen Türk lirasiyla ve artan enflasyonla eridi, yoksulluk derinleserek genis bir tabana yayildi ve Bakanliginizin 2021 yili faaliyet raporu da zaten bunu destekliyor. Bakanligin verilerine göre geçen yil 5 milyon 913 bin 515 hanenin sosyal yardimlardan yararlandigi, 2 milyon 476 bin 457 hanenin ise düzenli sosyal yardim aldigi belirtiliyor, öz ailesinin bakimini saglayamadigi için 141 bin 275 çocuga sosyal ve ekonomik destek verildigi yaziyor. Bakimsiz ve sagliksiz hane sayisi 30 bin 363, genel saglik sigortasi borçlusu sayisi 9 milyon 400 bin, gida yardimi alan kisi sayisi 11 milyon” dedi.
TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda bütçe görüsmeleri devam ediyor. Komisyonda bugün, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanligi’nin 2023 yili bütçe teklifi görüsülüyor.
IYI Parti Isparta Milletvekili Aylin Cesur, sunlari söyledi:
“CUMHURBASKANLIGI HÜKÜMET SISTEMI’NE GEÇISLE MECLIS’IN BÜTÇE ÜZERINDE DEGISIKLIK YAPMA YETKISI ELINDEN ALINMISTIR”
“Demokratik rejimle yönetilen tüm ülkelerde bütçeyi onaylama ve denetleme yetkisi halka aittir. Cumhurbaskanligi Hükümet Sistemi’ne geçisle Meclis’in bütçe üzerinde degisiklik yapma yetkisi elinden alinmistir. Görüsülen 2023 Bütçe Teklifi’nde 4 trilyon 470 milyar liralik merkezi bütçenin sadece yüzde 3,35’i Bakanliginiza ayrilmis; bu çok yetersiz, yetersiz buluyoruz. Hükümetiniz, aile ve sosyal hizmetleri aslinda 3,35’lik Bakanlik yapmis desek aslinda yanlis olmaz.
20 yillik iktidarinizda halkin genis bir kesimi ciddi bir yoksulluk içerisinde. Türk-Is’in Ekim ayi verilerine göre 4 kisilik bir aile için 7 bin 425 lira ve asgari ücretin de bin 925 lira üzerinde bu rakam. Yoksulluk siniri 24 bin 185 lira. Asgari ücret alan bir vatandas esi ve iki çocuguna bakamiyor eve ekmek getiremiyor. 4 kisilik ailenin bütün fertleri asgari ücretli bir iste çalissa bile yoksulluk sinirinda gelir elde edemiyor. OECD üyeleri arasinda gelir dagilimi adaletsizliginin en yüksek oldugu 4’üncü ülkeyiz ve TÜIK’e göre halkin yüzde 40’i gelirin yüzde 16,5’ini aliyor, en zengin yüzde 20’si gelirin yüzde 47,5’ini aliyor.
“BU RAKAMLAR ENGELLI VE YASLILARI YOKSULLUGA NE DENLI SÜRÜKLEDIGINIZIN APAÇIK ISPATI”
Bakanliginiza bagli Yoksullukla Mücadele ve Sosyal Yardimlasma Programi’na 2023’te 136 milyar lira ödenek ayrilmis. Bu programa bagli bir alt program var, bunun adi: ‘Yoksullukla Mücadele’ Bu alt program tabiri caizse çuvallamis. Bu program, ihtiyaç sahibi engellilerin dest eklenmesi için 2021’de 5,8 milyar lira, ihtiyaç sahibi yaslilarin desteklenmesi için 2021’de 6,8 milyar lira, sosyal güvenligi olmayan vatandaslarin saglik primlerinin karsilanmasi için 2021’de 15,9 milyar lira ayirmis. Simdi, bu rakamlar ne biliyor musunuz? Ihtiyaç sahibi vatandaslarimiza iktidar olarak verdiginiz deger bu. Koskoca Türkiye Cumhuriyeti’nin, ihtiyaç sahiplerine çok daha fazla ödenek ayirmasi gerekiyor. 2021 faaliyet raporlarina göre Yoksullukla Mücadele Alt Programi’na 47 milyar lira harcama yapilmis; bu, 47 milyar harcamanin 34 milyari sosyal güvenligi olmayanlarin saglik primlerinin karsilanmasi adina harcanmis; 2021 yilinda yaslilarin mali olarak desteklenmesi için 7,4 milyar lira, ihtiyaç sahibi engellilere 5,8 milyar lira harcanmis. Bu rakamlar engelli ve yaslilari yoksulluga ne denli sürüklediginizin apaçik ispati.
Sosyal yardim bütçesinin millî gelirimize orani 2002’de yüzde 0,4, 2023’te bu oran 1,4’e yükselmis ve siz bununla sürekli övünüyorsunuz ya hani, iste, her seçim önceleri bu yardimlari aslinda iktidarinizin beceriksiz yönetiminizde daha da yardima muhtaç hâle gelen halktan oy almak için kullaniyorsunuz.
“SOSYAL DEVLET OLMANIN GEREKLILIGI, YOKSULLUGU BITIRMEKTIR”
Sosyal devlet olmanin gerekliligi, yoksullugu bitirmektir, yoksullugu yönetmek ve sürdürmek degildir ve bu, sizin için aslinda bir utanç kaynagi olmalidir. Sizinle ne oldu biliyor musunuz? Halkimizin alim gücü her geçen gün degeri düsen Türk lirasiyla ve artan enflasyonla eridi, yoksulluk derinleserek genis bir tabana yayildi ve Bakanliginizin 2021 yili faaliyet raporu da zaten bunu destekliyor. Bakanligin verilerine göre geçen yil 5 milyon 913 bin 515 hanenin sosyal yardimlardan yararlandigi, 2 milyon 476 bin 457 hanenin ise düzenli sosyal yardim aldigi belirtiliyor, öz ailesinin bakimini saglayamadigi için 141 bin 275 çocuga sosyal ve ekonomik destek verildigi yaziyor. Bakimsiz ve sagliksiz hane sayisi 30 bin 363, genel saglik sigortasi borçlu su sayisi 9 milyon 400 bin, gida yardimi alan kisi sayisi 11 milyon.
“KADINLAR GÜVENCESIZ, KAYIT DISI, DÜSÜK ÜCRETLI ISLERDE ÇALISTIRIYORLAR”
Bakanliginizin sorumlulugu altinda olan ve esit haklara sahip olmayan dezavantajli gruplarin en önemlilerinden bir tanesi kadinlarimiz. Özellikle kadin yoksullugu, toplumsal cinsiyet esitsizliginin bir sonucu olarak karsimizda; kadinlar güvencesiz, kayit disi, düsük ücretli islerde çalistiriyorlar. Ev islerinden çocuk bakimina, yasli bakimindan engelli bakimina kadar birçok bakim ekonomisine giren konularda yük, kadinlarin omuzlarinda.
TÜIK’e göre çalisan kadinlar hane halki ve ev bakimina üç saat otuz bes dakikalik bir süre ayirirken erkekler kirk alti dakika harciyor. Türkiye bu bakimdan cinsiyetler arasi bakim emegi bölüsümünde dünyadaki en esitsiz üç ülkeden bir tanesi ve Dünya Ekonomik Forumunun 2022 Küresel Cinsiyet Esitsizligi Raporu’na göre Türkiye 146 ülke arasinda 124’üncülüge düsmüs; Banglades, Etiyopya, Endonezya, Gana ve Nijerya gibi ülkeler bizden önceler. Rapora göre Türkiye, Egitim Düzeyindeki Cinsiyetler Arasi Esitlik Endeksi’nde 101 ’inci, Saglik ve Yasam Süreci Konusunda Cinsiyetler Arasi Dengeyi Ölçme Endeksi’nde 99’uncu, siyasette kadin temsilinde 112’nci, ekonomiye katilimda 134’üncü; bununla övünüyor olamazsiniz.
“BU YARDIMLAR KADINLARIMIZ IÇIN EVE HAPSOLMAK, TOPLUMSAL HAYATTAN KOPMAK VE DAHA YOKSUL OLMAK ANLAMINA GELIYOR”
Cumhurbaskanligi Strateji ve Bütçe Baskanliginin paylastigi veriye göre düzenli sosyal yardim hak sahiplerinin yüzde 65’i yine kadinlar. Verilen bu sosyal yardim kadinlar için harcanmiyor, kadin yoksullugunu bitirmek ya da kadini güçlendirmek için de kullanilmiyor. Uzmanlara göre bu veri sosyal yardimin direkt kadina baglanmasiyla ilgili çünkü kadinlar evde bakim hizmetinin daha fazla sorumlulugunu almasindan kaynakli bu yani bu yardimlar kadinlarimiz için eve hapsolmak, toplumsal hayattan kopmak ve daha yoksul olmak anlamina geliyor. Toplumsal cinsiyet esitliginin önündeki bu engelleri bu sekilde kaldiramazsiniz.
“SON YIRMI YILDA 15-17 YAS ARASI DOGUM YAPAN ÇOCUKLARIN SAYISI 548 BIN 488; FECI BIR TABLO BU”
TÜIK dogum istatistikleri verilerine göre geçen sene 7 bin 190 çocuk dogum yapmis, bunun 117’si 15 yas alti, 7 bin 73’ü 15-17 yas grubu. 2001-2021 yillarinda 15 yas alti 20 bin 895 çocuk dogum yapmis ve son yirmi yilda 15-17 yas arasi dogum yapan çocuklarin sayisi 548 bin 488; feci bir tablo bu. Bu utanç tablosu karsisinda taraf devletlere çocuklarin korunmasi yükümlülügünü veren bir sözlesme etkin uygulanmali ve tehlikeye atilmamali. Bu vesileyle, Istanbul Sözlesmesi’nden, 6284 sayili Kanun’dan, Lanzarote Sözlesmesi’nden ve kazandigimiz hiçbir haktan vazgeçmeyecegimizi ifade ediyorum.
Türkiye 'de çocuklarin çalisma nedenlerine bakilinca ilk sirada yüzde 35,9’la ekonomik faaliyetlere, aileye yardim geliyor maalesef ve Isçi Sagligi ve Is Güvenligi Meclisi verilerine göre, 2021’de Türkiye'de en az 62 çocugumuzun çalisirken hayatini kaybettigini görüyoruz. 2013’ten bu yana ölen çocuk isçi sayisi en az 556. Bu utanç verilerini ne kader ne de fitrat olarak degerlendirmenize de müsaade etmeyecegiz.”