Uluslararasi Af Örgütü, TBMM’de kabul edilerek yürürlüge giren ‘sansür yasasi’na iliskin, “Uluslararasi Af Örgütü, ‘dezenformasyon yasasi’ olarak bilinen yasa degisikligi paketinin hazirladigi zeminden kaygi duymaktadir. Bu nedenle Uluslararasi Af Örgütü, Türkiye’yi, söz konusu mevzuati yürürlükten kaldirmaya çagirmaktadir” açiklamasini yapti.
Uluslararasi Af Örgütü, 13 Ekim’de TBMM’de kabul edilen ve Cumhurbaskani Recep Tayyip Erdogan tarafindan onaylanarak yürürlüge giren ‘sansür yasasi’na iliskin bugün yazili bir açiklama yapti. Af Örgütü, “2023’te yapilmasi planlanan milletvekili ve cumhurbaskanligi seçimleri baglaminda bu mevzuat, kamusal istisare alanini açikça daraltacak yeni bir tehdit olusturmaktadir” degerlendirmesini yapti.
Uluslararasi Af Örgütü’nün yazili açiklamasi söyle:
“Uluslararasi Af Örgütü, ‘dezenformasyon yasasi’ olarak bilinen yasa degisikligi paketinin, herhangi bir kisinin ulusal güvenligi, kamu düzenini veya genel sagligi ilgilendiren konularda Türkiye mahkemelerinin ‘gerçege aykiri veya panik yaratmaya yönelik’ addettigi bilgileri retweet ettigi, begendigi veya paylastigi gerekçesiyle üç yila kadar hapis cezasina mahkum edilmesine zemin hazirlayabileceginden kaygi duymaktadir. 2023’te yapilmasi planlanan milletvekili ve cumhurbaskanligi seçimleri baglaminda bu mevzuat, kamusal istisare alanini açikça daraltacak yeni bir tehdit olusturmaktadir. 26 Mayis 2022’de, iktidardaki AK Parti ve MHP, TBMM’le Basin Kanunu ile Bazi Kanunlarda Degisiklik Yapilmasina Dair Kanun Teklifi verdi. Ardindan Dijital Mecralar Komisyonu ve Adalet Komisyonu’ndan sinirli degisikliklerle geçen teklif, 13 Ekim 2022’de parlamentoda kabul edildi.
“BU DEGISIKLIK MADDESININ ASIRI GENIS VE MUGLAK BIR BIÇIMDE IFADE EDILMESI, ÜLKEDE IFADE ÖZGÜRLÜGÜ HAKKININ KULLANILMASINA YÖNELIK BÜYÜK BIR TEHDIT OLUSTURMAKTADIR”
Yasayi savunanlar, genel gerekçe bölümünde, degisikligin dezenformasyonla mücadele etmeyi ve ‘suçsuz kisilerin benzeri içeriklerle yaniltilmasinin önüne geçmeyi amaçladigini’ belirtti. Yasa, çesitli degisikliklerin yani sira Türk Ceza Kanunu’nun ‘Kamu Barisina Karsi Suçlar’ bölümündeki madde 127’ye yeni bir suç ekleyerek, insanlari ‘halki yaniltici bilgiyi alenen yaymak’ gerekçesiyle suçlu haline getirecek. Bu degisiklik maddesinin asiri genis ve muglak bir biçimde ifade edilmesi ve yasa tasarisinin içerdigi diger tedbirler, ülkede ifade özgürlügü hakkinin kullanilmasina yönelik büyük bir tehdit olusturmaktadir. Türkiye hükümeti, dezenformasyonla mücadele etmek için insanlari suçlu haline getirmek veya baska bir sekilde susturmak yerine güvenilir, muteber, nesnel ve erisilebilir bilginin herkese ulasmasini saglama çabalarini artirmalidir.
“YASADA YAPILAN DEGISIKLIKLER, YETKILILERE IÇERIKLERE ERISIMI ENGELLEMEK KONUSUNDA DAHA FAZLA YETKI TANIYARAK HÜKÜMETIN MEDYA ÜZERINDEKI DENETIMINI POTANSIYEL OLARAK ARTIRMAKTADIR”
Yasa, ayni zamanda sosyal medya platformlarini, kullanicilari tarafindan paylasilan içeriklerden sorumlu tutmak yoluyla hedef alarak insanlarin fikir ve düsüncelerini özgürce ifade etme alanini da daraltmaktadir. Yasada yapilan degisiklikler, yetkililere içeriklere erisimi engellemek ve sosyal medya sirketlerine para cezasi kesmek konusunda daha fazla yetki taniyarak hükümetin medya üzerindeki denetimini de potansiyel olarak artirmaktadir. Sinir Tanimayan Gazeteciler (RSF) örgütünün bildirdigine göre, Türkiye hükümeti, halihazirda ulusal basinin yüzde 90’ini kontrol etmektedir ve yetkilileri elestiren medya kuruluslari gereksiz mali ve yargisal baskilarla karsi karsiya kalmaktadir.
“ULUSLARARASI AF ÖRGÜTÜ, TÜRKIYE’YI, SÖZ KONUSU MEVZUATI YÜRÜRLÜKTEN KALDIRMAYA ÇAGIRMAKTADIR”
Uluslararasi insan haklari hukuku ve standartlari uyarinca, ‘gerçege aykiri bilgi’ veya ‘panik’ gibi muglak ve belirsiz kavramlara dayali olanlar da dahil olmak üzere bilginin yayilmasina genel yasaklar getiren kisitlamalara izin verilemez. Bununla birlikte, yasanin öngördügü sert cezalar, kamuoyu ve basin üzerinde caydirici bir etki yaratarak misilleme kaygisiyla otosansüre yol açma riski tasiyor. Bu nedenle Uluslararasi Af Örgütü, Türkiye’yi, söz konusu mevzuati yürürlükten kaldirmaya ve dezenformasyonla mücadele amaci tasiyan yasalar dahil olmak üzere ifade özgürlügü hakkini düzenleyen tüm yasalari Türkiye’nin uluslararasi hukuk kapsamindaki yükümlülüklerine uygun hale getirilmesini saglamaya çagirmaktadir.
“ARTAN KISITLAMALAR DAHIL YENI MADDELER ACILEN YÜRÜRLÜKTEN KALDIRMALI”
Yeni mevzuat, Türkiye’de ifade özgürlügü hakkina yönelik büyük bir tehdit olusturmaktadir. Sansür ve cezalandirma, yanlis bilgilerin meydana getirdigi güçlüklerle mücadele etmek yerine yanlis bilgilerin daha da fazla yayilabildigi bir korku ve baski ortami yaratacaktir. Yetkililer, Türkiye’nin uluslararasi insan haklari hukuku kapsamindaki yükümlülükleri dogrultusunda, ‘gerçege aykiri’ bilgi yaymaya cezai sorumluluk getirilmesi ve sosyal medya platformlari üzerindeki artan kisitlamalar dahil, yeni maddeleri acilen yürürlükten kaldirmali ve insanlarin misilleme kaygisi tasimadan ifade özgürlügü haklarini kullanabilmelerini saglayacak adimlar atmalidir.”
