AKP ve MHP tarafindan hazirladigi 40 maddelik "sansür yasasi" teklifinin TBMM Genel Kurulu’ndaki görüsmelerinde bugün 14. Madde de kabul edildi. Basin Karti Komisyonu'nun üye sayisi, AKP-MHP’nin "komisyonun daha çogulcu ve katilimci hale getirilmesi amaciyla" verdigi önergenin kabul edilmesiyle 9’dan 19’a yükseltildi.
Kamuoyunda "Sansür yasasi" olarak nitelendirilen "Basin Kanunu ve Bazi Kanunlarda Degisiklik Yapilmasina Dair Kanun Teklifi" görüsmeleri TBMM Genel Kurulu’nda bugün 3'üncü madde ile basladi.
Madde 3’e göre: Her basilmis eserde, basildigi yer ve tarih, basimcinin ve varsa yayimcinin adlari, varsa ticarî unvanlari ve isyeri adresleri gösterilecek. Haber ajansi yayinlari hariç her türlü süreli yayinda, ayrica yönetim yeri, sahibinin, varsa temsilcisinin, sorumlu müdürün adlari ve yayinin türü gösterilecek.
5187 sayili Basin Kanunu 4’üncü maddesine eklenen 3’üncü fikra ile internet haber sitelerinde ayrica, faaliyet gösterdigi is yeri adresi, ticari unvani, elektronik posta adresi, iletisim telefonu ve elektronik tebligat adresi ile yer saglayicisinin adi ve adresi kendileri ait internet ortaminda kullanicilarin ana sayfadan dogrudan ulasabilecegi sekilde ve iletisim basligi altinda bulundurulacak. Internet haber sitelerinde bir içerigin ilk kez sunulmaya baslandigi tarih ile sonraki güncelleme tarihleri, her erisildiginde degismeyecek sekilde içerigin üzerinde belirtilecek.
Kabul edilen önerge ile 4. Maddede; 5187 sayili Basin Kanunu’nun 7’inci maddesinin ikinci fikrasinda yapilan degisiklik ile Süreli yayinlarin çikarilmasi için, Basin Ilan Kurumu yerine Cumhuriyet Bassavciligina beyanname verilmesi yeterli olacak.
Teklifin kabul edilen 5.maddesine göre; Beyannamenin ve eklerinin gerekli veya gerçek bilgileri içermemesi veya yayin sahibinin veya temsilcisinin veya sorumlu müdürün 5 inci ve 6 nci maddelerde yazili sartlara sahip olmamasi halinde, savcilik; beyannamenin verilmesinden itibaren iki hafta içinde eksikligin giderilmesini veya gerçege aykiri bilgilerin düzeltilmesini yayin sahibinden isteyecek. Bu istemin tebligi tarihinden itibaren iki hafta içerisinde yerine getirilmemesi halinde, savcilik yayimin durdurulmasini asliye ceza mahkemesinden talep edecek. Mahkeme ise en geç iki hafta içinde karar verecek. Mahkemenin verecegi karara itiraz yolu açik olacak. Sorumlu müdürün bu görevden ayrilmasi halinde, yenisi tayin edilinceye kadar sorumluluk yayin sahibine veya temsilcisine aittir.
Internet medyasinin yayin nüshalarini Cumhuriyet Bassavciligina teslim etmesini içeren Madde 6’ya göre: Basimci, bastigi her türlü yayinin imzali iki nüshasini, dagitim veya yayimin yapildigi gün, mahallin Cumhuriyet Bassavciligina teslim etmekle yükümlüdür. Bu yükümlülük, basilmis eserin içerik ve biçim yönünden herhangi bir degisikligi içeren daha sonraki basimlari ile tipki basimlari için de geçerli olacak.
HABER SITELERI YAYINLARI IKI YIL SAKLAYACAK
Internet haber sitesinde yayinlanan içerikleri, gerektiginde talep eden Cumhuriyet Bassavciligina teslim edilmek üzere dogrulugu ve bütünlügü saglanmis sekilde iki yil süre ile muhafaza edilecek. Yargi mercileri tarafindan yayinin sorusturma ve kovusturma konusu oldugunun internet haber sitesine yazili olarak bildirilmesi halinde, bu islemlerin sonuçlandiginin bildirilmesine kadar sorusturma ve kovusturma konusu yayin kaydinin saklanmasi zorunlu olacak.
HABER KALDIRILSA BILE DÜZELTME VE CEVAP METNI ANA SAYFADA 1 HAFTA BOYUNCA YAYINLANACAK
Internet haber sitelerine tekzip yayinlama zorunlulugu getiren 7.madde ise söyle:
"Internet haber sitelerinde ise zarar gören kisinin düzeltme ve cevap yazisinin; sorumlu müdür, hiçbir düzeltme ve ekleme yapmaksizin, yaziyi aldigi tarihten itibaren en geç bir gün içinde, ilgili yayinin yer aldigi sayfa ve sütunlarda, URL baglantisi saglanmak suretiyle, ayni puntolarla ve ayni sekilde yayimlamak zorundadir. Yayin hakkinda verilen erisimin engellenmesi ve/veya içerigin çikarilmasi kararinin uygulanmasi ya da internet haber sitesi tarafindan içerigin kendiliginden çikarilmasi durumunda, düzeltme ve cevap metni ilgili yayinin yapildigi internet haber sitesinin ana sayfasinda bir hafta süreyle yayimlanir."
"BASIMCI" IBARESINE, "TESLIM VE MUHAFAZA YÜKÜMLÜLÜGÜNÜ YERINE GETIRMEYEN INTERNET HABER SITESI SORUMLU MÜDÜR" EKLENDI
Kabul edilen 8'inci maddeye göre; 5187 Sayili Kanun'un 17'nci maddesinin basligi, "Teslim ve muhafaza yükümlülügüne uyma" seklinde degistirildi. Maddenin ayrica birinci fikrasinda yer alan "basimci" ibaresi ise "Basimci ile teslim ve muhafaza yükümlülügünü yerine getirmeyen internet haber sitesi sorumlu müdürü" olarak degistirildi.
Günlük süreli yayinlar ve diger basilmis eserler yönünden dava açma süreleri ve bu sürelerin ne zaman baslayacagina iliskin hükümlerin belirlendigi ve internet haber sitelerinin de bu kapsama alindigi Madde 9 söyle:
“Basilmis eserler veya internet haber siteleri yoluyla islenen veya bu Kanunda öngörülen diger suçlarla ilgili ceza davalarinin bir muhakeme sarti olarak, günlük süreli yayinlar ve internet haber siteleri yönünden dört ay, diger basilmis eserler yönünden alti ay içinde açilmasi zorunludur. Bu süreler basilmis eserlerin Cumhuriyet Bassavciligina teslim edildigi tarihten, internet haber siteleri için ise habere iliskin suç ihbarinin yapildigi tarihten baslar. Basilmis eserlerin Cumhuriyet Bassavciligina teslim edilmemesi halinde yukaridaki sürelerin baslama tarihi, suçu olusturan fiilin Cumhuriyet Bassavciligi tarafindan ögrenildigi tarihtir. Ancak bu süreler, Türk Ceza Kanunu’nun dava zamanasimina iliskin maddesinde öngörülen sürelerin yarisini asamaz ve bu süre sonunda yayinin yenilenmesi hali ile suçun temadi ettiginin belirlendigi hallerde, dava zamanasimi süresi tam olarak uygulanir.
Sorumlu müdürün ve sorumlu müdürün bagli oldugu yetkilinin karsi çikmasina ragmen yayimlatildigi iddia edilen eserden dolayi yayimlatan aleyhine açilacak dava yönünden süre, sorumlu müdür ve sorumlu müdürün bagli oldugu yetkili hakkinda verilecek beraat kararinin kesinlesmesinden itibaren baslar. Sorumlu müdürün yayimlanan eserin sahibini bildirmesi durumunda, eser sahibi aleyhine açilacak davada süre, bildirim tarihinden itibaren baslar. Kovusturulmasi sikâyete bagli suçlarda dava açma süreleri, suç için kanunun öngördügü dava zamanasimi süresini asmamak sartiyla, suçun islendiginin ögrenildigi tarihten baslar. Kamu davasinin açilmasi izin veya karar alinmasina bagli olan suçlarda, izin veya karar için gerekli basvurunun yapilmasiyla dava açma süresi durur. Durma süresi dört ayi geçemez."
BASIN KARTI RESMI NITELIKLE KIMLIK OLACAK
Teklifin 10'uncu maddesinde basin karti türleri; "Göreve bagli basin karti, Süreli basin karti (yabancilar için) , Geçici basin karti (yabancilar için), Serbest basin karti, Sürekli basin karti” olarak belirlendi. Maddeyle ayrica basin kartinin da resmi nitelikte kimlik oldugu yazaya islenmis olacak.
"CUMHURBASKANI KARARIYLA TESPIT EDILEN DERNEK VE VAKIF YÖNETICILERINE BASIN KARTI VERILECEK
Kabul edilen 11'inci madde de ise basin kartinin kimlere verilebilecegi düzenlendi. Buna göre; Türkiye’de faaliyet gösteren medya kuruluslarinin Türk vatandasi medya mensuplarina; süreli yayinlarin sahiplerine veya tüzel kisi temsilcileri ile radyo ve televizyonlarin yönetim kurulu baskanlarina; medya kuruluslari adina hareket eden ve görev alani Türkiye’yi kapsayan yabanci medya mensuplari ile görev alani Türkiye’yi kapsamamakla beraber geçici bir süreyle Türkiye’ye haber amaçli gelen yabanci medya mensuplarina; yurt disinda yayin yapan medya kuruluslarinin, Türk vatandasi sahiplerine ve çalisanlarina; yurt disinda serbest gazetecilik yapan Türk vatandasi medya mensuplarina; medya alaninda hizmet veren kamu kurum ve kuruluslarinda ve kamu kurum ve kuruluslarinin yürüttükleri enformasyon hizmetlerinde çalisan kamu personeline; medya alaninda faaliyet göstermeleri sartiyla, sendikalar ile kamu yararina faaliyette bulundugu Cumhurbaskani karariyla tespit edilen dernek ve vakiflarin yöneticilerine verilecek.
BASIN KARTI ALACAK KISILERIN; MEDYA FAALIYETI DISINDA TICARI FAALIYETI OLMAMASI GEREKIYOR
12'nci maddede; basin karti alabilecek kisilerin sartlari belirledi. Buna göre;
"18 yasini bitirmis olmasi,
En az lise veya dengi bir egitim kurumundan mezun olmasi,
Kisitli veya kamu hizmetlerinden yasakli olmamasi,
ç) 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayili Türk Ceza Kanunu'nun 53 üncü maddesinde belirtilen süreler geçmis olsa bile; kasten islenen bir suçtan dolayi 5 yil veya daha fazla süreyle hapis cezasina ya da santaj, hirsizlik, sahtecilik, dolandiricilik, güveni kötüye kullanma, yalan taniklik, yalan yere yemin, iftira, suç uydurma, müstehcenlik, fuhus, hileli iflas, zimmet, irtikâp, rüsvet, kaçakçilik, ihaleye fesat karistirma, edimin ifasina fesat karistirma, suçtan kaynaklanan malvarligi degerlerini aklama suçlari ile cinsel dokunulmazliga karsi suçlar, kamu barisina karsi suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin isleyisine karsi suçlar, milli savunmaya karsi suçlar, devlet sirlarina karsi suçlar ve casusluk suçlarindan hüküm giymemis olma.
- d) 12/4/1991 tarihli ve 3713 sayili Terörle Mücadele Kanunu’nun 3 üncü maddesinde sayilan terör suçlari ile 4 üncü maddesinde sayilan terör amaci ile islenen suçlardan veya 6 inci maddede belirtilen suçlar ile 7/2/2013 tarihli ve 6415 sayili Terörizmin Finansmaninin Önlenmesi Hakkinda Kanunun 4 üncü maddesi uyarinca hüküm giymemis olmasi,
- e) Bu Kanunun 25 inci maddesinin ikinci fikrasinda yer alan suçlardan hüküm giymemis olmasi,
- f) 13/6/1952 tarihli ve 5953 sayili Basin Mesleginde Çalisanlarla Çalistiranlar Arasindaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkinda Kanun hükümlerine uygun sözlesme yapmis olmasi ve mücbir sebepler disinda isten ayrildigi tarihten itibaren bir aydan fazla olmamak üzere ara vermeden çalismasi
- g) Medya faaliyeti disinda ticari faaliyette bulunmamasi sarttir.
Basin karti talep eden süreli yayin sahipleri veya tüzel kisi temsilcileri ile radyo ve televizyonlarin yönetim kurulu baskanlarinda kamu kurum ve kuruluslarinda basin karti alabilecek çalisanlarda ve yabanci basin-yayin kuruluslarindan çalisan Türk vatandasi medya mensuplarindan basin karti talep edenlerde birinci fikranin (f) ve (g) bentlerinde belirtilen sartlar aranmaz.
Sürekli ve serbest basin karti talep edenler ile Türkiye Radyo Televizyon Kurumu araciligiyla göreve bagli basin karti talep edenlerde birinci fikranin (f) bendinde belirtilen sart aranmaz."
YABANCI BASIN MENSUPLARINDA, BASIN KARTI IÇIN ÇALISMA IZNI SARTI ARANACAK
Kabul edilen 13'üncü maddeye göre; yabanci basin mensuplarinin basin karti alabilmek için; "çalisma izni" sarti aranacak. Yabanci basin mensuplarinin çalistiklari medya kuruluslari tarafindan görevlendirme belgesi; bagli bulunduklari kurulusun idare merkezinin bulundugu ülkenin Türkiye’deki büyükelçilik, elçilik veya konsolosluklarindan aldiklari takdim mektubunu ibraz etmeleri durumunda "karsiliklilik esasi gözetilerek" basin karti alabilecekler.
BASIN KARTI KOMISYONU ÜYE SAYISI 19'A YÜKSELTILDI
Basin Karti Komisyonu'na iliskin olan 14'üncü maddede; var olan 9 kisilik üye sayisi AKP-MHP'nin kabul edilen ortak önergesi ile 19'a yükseltildi. Iletisim Baskanligi’ni temsil eden üye sayisi 2’den üçe çikarildi; Ankara, Istanbul ve Izmir illeri disindaki basin-yayin meslek kuruluslarinin sahip ve/veya çalisanlari tarafindan kurulmus basin-yayin meslek kuruluslarindan en fazla basin karti sahibi üyesi bulunan meslek kurulusu tarafindan belirlenecek "bir üye" yerine "dört üye"; sürekli nitelikte basin karti sahipleri arasindan Baskanlikça seçilecek "bir üye" yerine "dört üye" getirildi. Ayrica isçi sendikalarina taninan bir üye de ikiye çikartilirken, iletisim fakültesi dekanlari veya basin karti sahibi gazeteciler arasindan Baskanlikça belirlenecek bir yerine 3 kisi de komisyon üyesi olacak. Böylelikle Basin Karti Komisyonu üye sayisi 9'dan 19'a yükseldi.
Teklif üzerindeki görüsmelere; 11 Ekim 2022 Sali günü devam edilecek.
