RABAT (AA) - M. AKİF TURAN - Fas'ın Avrupa Birliği (AB) ve Birleşmiş Milletler (BM) ile ilişkilerinin gerginleştiği bir dönemde Kral 6'ncı Muhammed'in Rusya ziyareti, 'yeni stratejik müttefik arayışı' olarak değerlendiriliyor.
Fas Başbakanı Abdulillah Benkiran, AB ve Fas arasında imzalanan tarım ürünlerine ilişkin serbest ticaret anlaşmasının, Avrupa Adalet Divanı tarafından, Batı Sahra ürünlerinin satışına destek amacıyla iptal edilmesi üzerine, AB ile temasları durdurduğunu belirtmişti.
BM Genel Sekreteri Ban Ki-mun 5 Mart'ta Cezayir'in güneybatısında yer alan Tinduf bölgesindeki Batı Sahralı mültecileri ziyaret etmişti. Fas hükümetinin sert bir dille eleştirdiği Ban'ın ziyareti ve burada yaptığı açıklamaları, ülkenin çeşitli kentlerinde geniş katılımlı mitinglerle protesto edilmişti.
Son zamanlarda Cezayir'den peş peşe gelen Batı Sahra ile ilgili açıklamalara da cevap vermeyen Fas, Kral 6'ncı Muhammed'in ziyaretiyle, Cezayir'in en önemli stratejik ortağı olan ve üzerinde büyük etkisi olan Rusya ile yakınlaşarak bu ülkeye karşı avantaj elde etmek istiyor.
Kuşkusuz Rusya ile yakınlaşmak sadece siyasi stratejik ortaklıktan ziyade ticari bir takım stratejik birliktelikleri de getiriyor. Özellikle Rusya'nın turizm ve tarım ürünleri alanında Türkiye, Ukrayna ve Mısır'a alternatif arayışına girmesi de Fas ile yakınlaşmanın altında yatan sebeplerden olduğu biliniyor.
-'Uluslararası ve bölgesel siyasi dengeler devamlı değişiyor'
Kral 6'ncı Muhammed'in Rusya ziyaretini AA muhabirine değerlendiren Faslı Akademisyen ve Uluslararası İlişkiler Uzmanı Prof. Dr. Mustafa Menar, Rusya ile siyasi ittifakı bir 'mecburiyet' olarak nitelendirdi.
Menar, 'Uluslararası ve bölgesel siyasi dengeler devamlı değişiyor, AB'nin ve Polisario Cephesi'ne destek veren Cezayir'in siyasi tavırları, Fas'ı Batı Sahra konusunda tarafsız olan ve diğer yandan Cezayir ile güçlü işbirliği olan Rusya ile yakın ilişkiler kurmaya itiyor' diye konuştu.
Uluslararası İlişkiler Uzmanı ve Afrika Araştırmaları Enstitüsü Başkanı Halid eş-Şakravi de 'BM'nin önemli üyelerinden biri olan Rusya ile siyasi ilişkilerin güçlendirilmesi, Fas'ı ülkenin en önemli milli meselesi olan Batı Sahra konusunda elini güçlendirecektir' ifadelerine yer verdi.
Bölgesel dengede Rusya ile oluşturulacak bir ittifakın önemine vurgu yapan Şakravi, 'Cezayir, Polisario Cephesi'ne destek vermeye devam ediyor ve adım adım Fas ile gerginliği yükseltiyor. Bu noktada Fas'ın farklı stratejik ortaklık arayışına girmesi tabiidir' diye konuştu.
- Fas- Rusya yakınlaşması
Öte yandan Fas-Rusya arasındaki ticari hareketlenmenin de özellikle 2014 yılında yapılan Rusya-Fas Yüksek Ortaklık Komitesi ile ivme kazandığı görülüyor. 2015 yılında Rusya Enerji Bakan Yardımcısı Yuri Sentorin başkanlığında iş adamları ve yetkililerden oluşan resmi bir heyetin Fas'ı ziyaret etmesinin ardından, Fas Kralı 6'ncı Muhammed'in yıl sonunda Rusya'yı ziyaret edeceği bildirilmişti.
Geçen pazar günü, aralarında Adalet ve Özgürlükler Bakanı, İslami İşler ve Vakıflar Bakanı, Maliye ve Ekonomi Bakanı, Tarım ve Balıkçılık Bakanı, Ulaştırma, Lojistik ve Ekipman Bakanı, Çevre, Su, Madenler ve Enerji Bakanının da bulunduğu kalabalık bir heyetle Kral 6'ncı Muhammed Rusya'ya gitti.
Söz konusu ziyaret nedeniyle, Rusya ile siyasi ilişkilerin geliştirilmesinin yanı sıra, tarım, balıkçılık, bilimsel teknik araştırma, uzay ve iletişim teknolojileri alanlarında ikili antlaşmalar yapıldı.
Ziyaret kapsamında Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Başbakan Dmitriy Medvedev ile bir araya gelen 6'ncı Muhammed, uzun zamandır planlanan Rusya ziyaretinden en üst seviyede yararlandı.
2015 yılı verilerine göre iki ülke arasındaki ticaret hacmi 2,5 milyar dolar civarında. Fas'ın Rusya'dan ithal ettiği ürünlerin başında yüzde 60 ile petrol yer alırken, diğer yüzde 40'ı ise demir çelik ürünleri, gübre ve kimyasal maddeler oluşturuyor. Rusya ise Fas'tan tarım ve balıkçılık alanlarında çeşitli ürün ithalatı yapıyor.
Sağlık sorunlarından dolayı Rusya ziyaretini bir kaç kez ertelemek zorunda kalan Fas Kralı 6'ncı Muhammed, Rusya'ya ilk ve son ziyaretini 2002 yılında gerçekleştirmiş, Rusya Devlet Başkanı Putin ise 2006 yılında Fas'ı ziyaret etmişti.
