ANKARA (AA) - BAHATTİN GÖNÜLTAŞ - Arap ülkeleri içinde Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri'nin ardından üçüncü büyük ekonomiye sahip Mısır, askeri darbenin ardından eski parlak günlerini arar hale geldi.
Ülkenin ilk seçilmiş Cumhurbaşkanı Muhammed Mursi'nin darbeyle görevinden uzaklaştırılmasının ardından, Körfez ülkeleri ve IMF'den maddi yardım alan Mısır'ın ekonomisi buna rağmen toparlanamadı.
AA muhabirinin derlediği bilgilere göre, ülkenin toplam borcu 294 milyar dolara ulaştı. Son olarak Körfez ülkelerinden yatırım çekmek için yapılan 'ekonomik zirve' de başarılı olmadı.
Mısır ekonomisindeki kötü gidişin ana sebepleri arasında, 'Süveyş Kanalı'ndan geçişlerin azalması, güvenlik nedeniyle turizm gelirlerinin düşmesinin yarattığı döviz sıkıntısı ve darbe yönetiminin uyguladığı ekonomik politikalar' gösteriliyor.
- Döviz rezervleri eridi
Mısır Merkez Bankasının verilerine göre, ülkenin uluslararası döviz rezervleri 2011'den bu yana yüzde 55,6 geriledi.
Bu kapsamda yaklaşık 36 milyar dolar olan ülkenin uluslararası döviz rezervleri, iktidarın Mısır Cüneyhi'ndeki değer kaybını önlemek amacıyla piyasaya dolar arzında bulunması ve sübvansiyon desteklerinin rezervlerden karşılanmasından dolayı 16 milyar dolara geriledi. Söz konusu rezerv ülkenin üç aylık ithalatına denk geliyor.
- Bütçe açığı yüzde 27 arttı
Darbe döneminde ülkenin gelirleri ciddi oranda geriledi. Bu durum, ülkenin mali tablosuna da olumsuz yansıdı.
Mısır Maliye Bakanlığı verilerine göre, 2015-2016 mali yılının ilk yarısında, bütçe açığı bir önceki döneme göre yüzde 27 artarak 16,8 milyar dolardan 21,4 milyar dolara ulaştı. Bakanlık, bütçe açığının söz konusu mali yılda milli gelire oran olarak daha önce öngörülen yüzde 8,9 yerine yüzde 11,5 seviyesinde gerçekleşeceği öngörüsünde bulundu.
- Dış borç artıyor
Ekonomik sıkıntıları aşmak için bölge ülkelerinden kredi elde etme arayışlarını sürdüren Mısır'da, bu durumun bir sonucu olarak borç yükü de her geçen gün artıyor.
Mısır Maliye Bakanlığı verilerine göre, ülkenin toplam borcu 2015'in haziran ayı sonunda 294 milyar dolara ulaştı. Bunun 246 milyar dolarlık kısmını iç borç, 48 milyar dolarlık kısmını dış borç yükü oluşturdu. Söz konusu borç yükü, ülkenin milli gelirinin yüzde 93,7'sine çıktı.
Darbe öncesi dönemle karşılaştırıldığında ise borçlara ödenen faiz 30 milyar dolardan 40 milyar dolara yükseldi.
- Yerel para birimi değer kaybediyor
Ülke ekonomisindeki kötü gidişattan mali ve borç yükü tablosunun yanı sıra yerel para birimi Mısır Cüneyhi de etkilendi.
Mısır Merkez Bankası bu hafta yabancı yatırımcıları çekmek ve turizmi canlandırmak için daha esnek bir kur politikası izleme kararı aldı. Bu kapsamda para birimini dolar karşısında yüzde 13 devalüe etti.
Son 5 aydır interbank ihalelerinde doları 7,73 Mısır Cüneyhi seviyesinden satan Merkez Bankası, son yaptığı ihalede pariteyi 8,85 seviyesine çıkardı. Söz konusu parite Muhammed Mursi döneminde 7 Mısır Cüneyhi civarındaydı.
- Büyüme hızı da yavaşladı
Darbe yönetiminin ardından ülkenin büyüme hızı da yavaşladı. 2010'da yüzde 5,1 büyüyen Mısır ekonomisi daha sonraki yıllarda bu seviyeye yaklaşamadı.
Ülkenin risk priminin artırmasıyla 2011-2014 döneminde büyüme hızı sırasıyla yüzde 1,8, yüzde 2,2, yüzde 2,1 ve yüzde 2,2 oldu.
Dünya Bankası da 2015-2016 mali yılı için Mısır'a ilişkin büyüme beklentilerini yüzde 4,5'den yüzde 3,8'e düşürdü.
- İhracat yüzde 35 düştü
Dış ticaret, askeri darbenin en fazla etkilediği alanlardan biri olarak dikkati çekti.
Ülkenin ihracatı 2014'te bir önceki yıla göre yüzde 10 azalarak 26 milyar 771 milyon dolar, ithalatı yüzde 7 artarak 70 milyar 879 milyar dolara ulaştı.
Ülkenin geçen yılın ilk 9 ayındaki ihracatı da bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 20 düşerek 16 milyar dolar seviyesinde kaldı. Bu dönemde ithalat da yüzde 1 gerilemeyle 51,3 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti.
- Turizm gelirlerinde önemli düşüş
Ülkenin turizm gelirleri 5 yıl içinde yaklaşık yüzde 36 azaldı. Mısır'ın milli gelirinin yüzde 12'sini oluşturan turizm gelirleri, bu dönemde 12,5 milyar dolardan 8 milyar dolara indi.
Bu arada, petrol fiyatlarının düşmesi Süveyş Kanalı'ndan elde edilen gelirlerde de büyük kayba yol açtı. Petrol fiyatlarının düşmesi geçiş maliyeti yüksek olan Süveyş Kanalı'nda trafiği azaltırken, kanaldan elde edilen gelir bir yılda 290 milyon dolar düşerek geçen yıl itibarıyla 5,2 milyar dolar oldu.
- İşsizlik yüzde 12?yi aşıyor
İşsizlik oranı 2012?de yüzde 12,37 iken 2013'de yüzde 13 ve 2014'te yüzde 13,37'ye yükseldi. 2015 yılı işsizlik rakamı da yüzde 12,88 olarak açıklandı. Ancak uzmanlar işsizliğin resmi rakamlardan daha fazla olduğunu yönünde açıklamalar yapıyor.
Ordunun Mursi iktidarını devirerek yönetime el koymasının ardından küresel şirketlerin çoğu ülkeyi hızla terk etmiş ve siyasi bir krize ekonomik bir kriz de eklenmişti. Fabrikaların kapanması ve turizm gibi ülkenin önemli gelir kaynağını oluşturan sektörlerin daralması işsizliği tetikledi. Dünya Bankası verilerine göre genç işsizlik 2012'de yüzde 37,9 iken 2014 yılında yüzde 42'ye yükseldi. 2015 yılı içinde yüzde 40 olarak öngörülüyor.
- Enflasyon yükseldi
Ülkede yüksek dış ticaret açığı enflasyonu da tetikledi. Enflasyon 2012'de yıllık yüzde 7,1 iken 2013 yılında yüzde 9,4'e yükseldi. Enflasyon 2014'de yüzde 10,1'e ve geçen yıl da yüzde 11'e çıktı.
