Manisa’nın Demirci ilçesi İcikler Köyü isminin nereden geldiği konusundaki tartışmalar yıllardır hiç bitmemiştir. İcikler’de yaşayanlar bu konuya hep kafa yormuşlar ama bugüne kadar İcikler’in kelime anlamını bilen veya çözen olmamıştı. Bilinen hikaye; İcikler üç İcik Yörüğü tarafından yaklaşık beş asır önce kurulduğu tahmin edilen bir köydür. Tek yazılı belge bundan 224 yıl önce (Hicri: 26 Zilkade 1216) 1796 yılında III. Selim tarafından İcikler Karyesi’ne İmam atanması ile ilgili fermandır. Genelde yerleşim yerleri oraya ilk yerleşen kişilerin, beylerin veya obaların isimleri ile adlandırılmıştır. Ama icik kelimesin anlamı bugünden itibaren çözülmüştür. Nasıl mı? Anlatayım.
İzmir’de yaşayan Simavlı araştırmacı gazeteci ağabeyim Alaattin Gürırmak 4 Kasım 2019 günü heyecanla beni aradı. “İcikler’in anlamını buldum, sana bazı belgeler gödereceğim” dedi. Ben de heyecanlandım ve ağabey hemen gönder bakayım dedim. “Dışarıdayım akşam eve gidince gönderirim” dedi. Açıkçası hem merak ettim hem heyecanlandım. Akşam yemekten sonra okuduğu kitapta İcik ismi geçen sayfaları bana gönderdi. Beni de şaşırtan ve bundan sonra hepimizin İcikler köyümüz ile ilgili bilgilerimize yeni ufuklar açacak açıklamalar içeriyordu. Yoğunluğumdan dolayı konuyu yazmak tüm dünyayı etkisi altına alan ve pandemi ilanına yol açan yeni tip Corona virüs (Covit19)’un baş gösterdiği ev izolasyon günlerime kaldı.
Yazar Selahi Diker tarafından 2000 yılında yazılan ve İzmir Oral Matbaasının bastığı “Anadolu’da On Bin Yıl –Türk Dili’nin Beş Bin Yılı” isimli kitabın “Isık Yazıtının Çözümü” başlıklı bölümün 431. sayfasında geçiyor “İçik” ve “İçigig” kelimeleri. Cümle içinde de kullanılıyor. Orta Asya’da Isık Gölü kenarında kazılan Kurganlardaki yazıtların çözülmesi ile İçik sözcüğünün gizeminin çözüldüğünü görüyoruz. İçigig “Gönüllüler” anlamında kullanılıyor. Kitaptaki cümleyi olduğu gibi aktarıyorum. “Yazıtta ‘içigig’ ifadesi akuzatif halde bulunan bir ismi takip ettiği için, geçmiş zaman partisipi gibi işler. Böylece, ‘er-ni içik-ig kötir’ “erleri (sana) katılmış olarak (gönüllü) götür (yukarı çıkar)” anlamı orta çıkar” Günümüz Türkçesi ile ifade edecek olursak “Gönüllü erleri götür” anlamı çıkıyor. Gönüllüler gerçekten inandıkları kişilere karşı kendilerini feda eden fedai anlamında gönüllüler. Öyle ki Hükümdarları veya bağlı oldukları soylular öldüğünde kendilerini canlı canlı onlarla gömdürecek kadar gönüllü insanlar.
Sonraki paragraf şöyle devam ediyor. “Arkeolojik keşfin ortaya çıkardığı Isık metninden, Türkçe konuşan eski milletlere has gömme adetlerine ait önemli bilgiler ediniyoruz. Heredot’un İskitler için verdiği bilgiler (Heredot IV. 71) daha sonra yaşayan Türk Topluluklarının, bilhassa göçebe Hun, Avar, Kuman, Oğuz ve Türk-Moğol boylarının gelenekleri ile uyumludur. Yazıtımız gösteriyor ki, birçok bilginlerin inanışlarının tersine, ölen hükümdar veya soylu ile birlikte gömülen insanlar bir kurban gibi öldürülmüyorlar, aksine kendi istekleriyle gönüllü (içigig) olarak öbür dünyaya sevdikleri ile beraber gitmek için mezara giriyorlardı.” Görüldüğü gibi açık biçimde İçik günümüzde çoğul olarak köyümüze isim olan ve İcikler haline dönüşen, köyümüzün kelime anlamı “Gönüllüler” olduğu anlaşılıyor. Kitabın diğer bir satırında ise: “Bu gönüllü sadakat olayını (Türkçe İçigig ‘gönüllü’ < içik- ‘gönüllü olarak katılmak’) Orta Asya’da Isık Gölü yakında kazılan bir kurganda keşfedilen bir yazı tercümesinden öğreniyoruz” şeklindeki ifadeler İcik kelimesinin anlamının “gönüllü” olduğu konusunda şüphe bırakmıyor.
Yıllar önce ağabeyim İsmail Sarıçay İcikler köyümüzün ilk internet sitesini açtığında Ankara’dan soyadı İcik olan bir kişi aramıştı ve soyadının anlamını sormuştu. Geçenlerde soyal medyada gezerken Afyonkarahisar ili Şuhut ilçesine bağlı İcikli Köyü ile karşılaştım.. Nevşehir merkez İcik Köyü muhtarlığı 1847 yılında kurulmuş. Yine Yozgat Erkekli Köyünden İcikler Gazetesinden Yunus Uyar’a yazan ‘Seyfettin İcik’ soyadının anlamını araştırıyordu. Kahramanmaraş Elbistan ilçesinde ve Kayseri’de İcik soyadlı kişilerin olduğunu da biliyoruz. İcik Yörüğü denilen ve bizim atalarımız olan kişiler Anadolu’nun pek çok yerine dağılmış ve gittikleri yerlere adını vermiş veya soyad olarak almışlar.
İnsan ve yer isimlerinin mutlaka bir hikayesi ve anlamı bulunmaktadır. Orta Asya’dan geldiğimiz aşikar ama İcikler isminin geldiği yeri ve anlamını bu güne kadar tam olarak çözememiştik. Yukarıda alıntılar yaptığım kitaptaki bilgiler bizler için yeni bilgiler ve ilk defa öğrendiğimiz anlamlar içeriyor. Bundan sonra İcik, İcikler, İcikli ismi taşıyan coğrafi yerler ve İcik soyadı taşıyan kişler için bu bilgiler bir milat olarak hafızalarında kalacaktır diye düşünüyorum.
Demirci İcikler köyü sakinleri gerçekten gönlü zengin insanlardır. Köyümüz çalışmaya gönüllü, toprağına bağlı, vatanını sevme konusunda oldukça gönüllü insanlardan oluşur. Pek çok gönül ve vatan eri yetişmiştir. Osmanlı Ordusunda ve Kurtuluş Savaşında pek çok gönüllü köylümüz ya şehit olmuş ya gazi olarak İcikler’e dönmüştür.
Gönlü, sofrası ve ufku geniş İcik, İcikli ve İciklerlilere selam olsun.
