SGK nın yayınlanmış verilerini de baz alarak, 4b statüsünde olup da emekli olmayı bekleyen bağkurlunun silinmiş günlerinin geri kazanımı / ihya beklentisinin karşılanması gerektiğini paylaşmak istiyorum.
SGK verilerine göre,
4b; Aktif Bağkurlu kişi sayısı Aralık 2022 de 3.252.606 kişi iken, Ağustos 2023 de 3.105.326 kişiye düşmüş. Aktif bağkurludan azalan yöndeki fark: 147.280- kişi.
Bu farkın nedenleri; Eyt / normal emeklilik / ortaklıktan çıkma / mükellefiyetlikten çıkma / kayıt dışı kalma olabilir.
Pasif Bağkurlu kişi sayısı Aralık 2022 de 2.718.417 kişi iken, Ağustos 2023 de 2.837.766 kişi sayısına çıkmış.
Pasif bağkurlu kayıtlarda artan yöndeki fark: 119.349- kişi.
Aktif bağkur sayısından düşmüş 147.280- kişiden 119.349 kişinin pasif sigortalı kaydına geçtiği, yani yaşlılık/malullük/ölüm/sürekliişgörmezlik.. gibi nedenler dolayısıyla aylık bağlandığını geriye kalan 27.931 kişisin ise, vergi mükellefiyetliğinden çıkma şirket ortaklığından çıkma / kayıt dışı çalışma / işsiz kalma durumlarında olabileceğini söyleyebiliriz.
4a;Aktif SGK lı sayısı Aralık 2022 de 19.814.531 iken Ağustos 2023 de 18.188.871 kişiye düşmüş. Aktif sigortalıda azalan yönde fark 1.625.660- kişi. Bu farkın nedenleri Eyt / normal emeklilik / kayıt dışı kalma / işsiz…olabilir.
Pasif SGK lı kişi sayısı Aralık 2022 de 8.814.482 kişi iken, Ağustos 2023 de 10.325.717- kişi sayısına çıkmış.
Pasif sigortalı kayıtlarda artan yöndeki fark: 1.511.235- kişi.
Aktif sigortalı sayısından düşmüş 1.625.660 kişiden 1.511.235 kişinin pasif sigortalı kaydına geçtiği, yani yaşlılık/malullük/ölüm/sürekliişgörmezlik .. gibi nedenler dolayısıyla aylık bağlandığını geriye kalan 114.425- kişinin ise, işsiz kalma / kayıtdışı çalışma durumlarında olabileceğini söyleyebiliriz.
4c; Aktif 4c sigortalı çalışan sayısı Aralık 2022 de 3.277.097 iken Ağustos 2023 de 3.653.361 kişiye çıkmış. 4c statüsünde kamuda çalışanların sayısı 376.264- kişi artmış. Pasif 4c sigortalı sayısı 2.400.121 kişi iken, 2.464.546- kişi sayısına çıkması ile fark 64.425- kişinin yaşlılık/malullük/ölüm/işgörmezlik.. gibi nedenler dolayısıyla aylık bağlandığını söyleyebiliriz.
Aktif Bağkurlu fark sayısının Aktif SGK lı fark sayısından daha düşük kalmasının nedenlerine; işverene bağlı çalışan sayısının fazla olması öncelikte kalması durumu ile, Emekli olabilme şartlarından biri olan prim günü tamamlama şartlarının bağkurlu ile sgk lı için eşit gün sayısında olmaması ve Bağkurlunun geriye dönük prim borçlarını ödeyememesi nedeniyle primlerinin silinmiş olması ve silinmiş primlerini ihya edememesi ve ödeme güçlüğü çekmesi .. gibi nedenler sayılabilir.
Bu durumdaki bir çok bağ-kur lu EYT kapsamına girmiş olsa bile emekli olamamakta, bir çoğu çıkacak ihya yolunu beklemektedir.
Ekonomik zorluklar nedeniyle gelir elde edemeyen / ciro düşüklüğü yaşayan Emeklilik yaşına kadar geçecek sürede de Aylık Bağlama Oranına da takılmamak için bir çok işveren 4b statüsündeki bağkur prim borçlarını ödemeyerek ve/veya ödeyemeyerek sildirmişti.
4b statüsündeki bağkurlu işveren emekli yaşına ulaşıncaya kadar prim günlerimi tamamlarım diye planlama sürecini yaşıyordu ki 08/09/1999 öncesinde sigorta tescili olup ta Emeklilikte Yaşa Takılanlara /EYT lilere emeklilikte yaş şartının kaldırılmasına ilişkin yasa çıktı. 03/03/2023 de Resmi Gazetede yayınlandı. Çıkmış yasa da prim günleri silinmiş bağkurluya ihya yolu yoktu. Dolayısıyla, zaten ekonomik zorluk içerisinde olan ve prim günlerini ödeyemediği için sildirmiş olan bir çok küçük esnaf, bir çok şirket ortağı, birçok şahıs tacir bağkurlu prim gün noksanlığı nedeniyle emekli olamadı. Bu durumda kalan birçok bağkurlu emeklilikte yaş şartına maruz kalınmayacak olması durumuna tam olarak da sevinemedi ve Mart 2023 den itibaren emekli aylığı alabilecek iken maalesef alamadı.
Diğer yönden, işveren emekli olamadı yanındaki çalışanı emekli oldu. Bir işverene bağlı çalışan kişinin (4a sigortalı) kendi namına çalışan kişiden (4bbağkur) daha az prim günü ödeyerek ve daha erken sürede emekli olabilmesi durumu, birçok kişiyi işverenlikte kalma yada bir işverene bağlı sözleşmeye dayalı çalışmaya karar verme sürecine de yöneltebilmektedir.
Sonuç olarak, Ağırlıklı EYT nedenli emekli olanların sayısının artmasının getirdiği mali yükün Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca nasıl taşınacağı önemli bir soru olarak yerini korusun Ancak, işveren statüsündeki Bağkurlu nun emekli olabilmeyi bekliyor olmasına da ihya yolu açılarak çözüm sağlanmalıdır. 30/11/2023
Raziye GÖK AKTAŞ
Bağımsız Denetçi-Mali Müşavir