Cumhuriyet cumhurun sistemidir, halkın kendi kendisini idare ettiği, en katılımcı sistem.
Ayrıca bütün insanlığın kabul ettiği bir idare tarzıdır. Bir şey insanlığa uygunsa İslam’a da uygundur. Cumhuriyetin dışında kalan monarşi, oligarşi ve tiranlığı dışlar Kur’an. Zira “İnsanlığın ortak iyilerini alın, kötülerini atın” ifadesi Kur’an’da çok yerde geçen Rabbimizin hatırlatmasıdır.
Şura, yani meşveret bir ilahi öğüttür. Eğer kitaba ve onu gönderene inanıyorsanız, O size birlikte yönetimi, katılımı ve ortak aklı emrediyor. Bunun dışında adaleti, ehliyet ve liyakati, merhameti ve hakikati de öğütlüyor.
“Kim ehilse onları yönetime getirin” diyor; akraba, hısım eş dost, hemşeri, kabile, dindaş, mezhepdaş, yandaşları değil.
Cumhuriyete hayır diyen birinin Kur’an’a da hayır demesi lazım…
HANGİ CUMHURİYET?
SSCB’nin adı da cumhuriyetti, Libya Halk Cemahiriyesi’nin de… Bir şeyin adının cumhuriyet konmakla cumhuriyet olmuyor.
Cumhuriyet; demokrasidir, kuvvetler ayrılığıdır, kurum ve kurallardır, insan hak ve özgürlüğüdür, kadın-erkek eşitliğidir, hukuktur, lâikliktir.
"Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir" deme cesaretini gösterebilmektir.
Monarşiden, demokrasiye geçiştir. Kişilerden ilkelere geçmek, tek adamlığa son vermektir.
Her işimizde aklı öncelemek, bilimin ışığında yol almak, hukukun üstünlüğüne saygı duymak ve demokrasiyi bütün kurullarınca çalıştırmaktır.
Güçten önce güç ahlakına sahip olmak, “önce insan” demektir.
Biz bu güzelliğe 100 yıldır sahibiz çok şükür. Cumhuriyetimizin özelliklerini bozmayalım, ona sahip çıkalım ve daha da güzelleştirelim.
Nice 100 yıllara duasıyla…
Kutlu olsun
İzmir, 29 Ekim 2023
Prof. Dr. Orhan Arslan