Güzel olan her şey bir dizi sorularla bir dizi şüphelerden geçerek yerini alır.
Nobel Barış Ödülü sahibi Al Gore ‘un GELECEK adlı kitabını kendini okumaya adamış sessiz bilginlerden biri olduğunu düşündüğüm saygıdeğer bir tanıdığım önermişti.
Bu okumakta olduğunuz yazımı söz verdiğim zamanda yayına yetiştirilmesi için sabahın ilk ışıkları yenice kendini göstermeye başladığı zaman diliminde kaçan uykumdan sonra yazmaya başladım.
Al Gore un Gelecek kitabının 2. Baskısı 2014 de çıkmış. 2. Baskının ilk sayfalarında yazar sanki bugünleri görmüştü.
“Geçmişle karşılaştırıldığında sermaye akışıyla, iş gücüyle, tüketici piyasalarıyla ve ulusal hükümetlerle tamamiyle yeni ve değişik bir ilişkide, tamamen entegre, bütüncül bir varlık olarak faaliyet gösteren, öğeleri birbirine derinden bağlı küresel bir ekonominin ortaya çıkışı” nı şeklinde özetlediği birinci dinamik olarak gördüğü unsurları şimdilerde çok derinden yaşıyoruz. Bu belirtilmiş dinamikteki her unsur ayrı değerlendirme konusu olmakla küreselleşmeye giden yolda yaşanan yasal bir yeniliğin yansımalarına özetle değineceğim.
Günümüz global ticaretinin unsurlarını yasal unsurlarla bütünlemeye çalışan tek ülke elbette biz değiliz.
Mevcut yasalarımızın ne kadar genç yasalar olduğu ve mevcut yasaların sürekli olarak genişletildiği veya değiştirildiği/çıkarıldığı gibi durumların yansımalarını her vatandaşımız fark ederek veya fark etmeyerek yaşamış olsa da yasal her yeni düzenlemenin yankılarını derinden hissedeni aktif/dürüst ticaret yapanlar olmuştur.
Ama, yasal düzenlemelerin kayıt ve düzen noktasında uygulama kısmına gelince de en ağır şekilde hissedeni Mali Müşavirler olmuştur.
Her yeni yasal düzenlemenin izahı, vergisel boyutunun izahı, kabul ettirilmesi süreçlerindeki kısımlarının anlatım yükümlülüğü meslek odalarında olmasına rağmen mali müşavirler bu yükü taşımak zorunda bırakılmışlardır.
Yıllardır mali müşavirler bir çok işin kendi üzerlerinde bir angarya yarattığını bu işlerin kendilerine ait olmadığını asıl sorumluların bu yükü taşımaları gerektiğini bazen yürüyüşlerle bazen basın açıklaması ile bazen mitinglerle hep anlatmaya çalışmışlardır. Kimi zaman beklentilerine uygun sonuçlanan yasal düzenlemelerdeki değişiklikler çoğu zamanda beklentilerine uygun sonuçlanmamıştır.
Her ay belli tarihlerde belli bazı iş ve işlemleri yaparak mükellef adına kayıt ve beyan sorumluluğunu zamanında yerine getirmeye çalışan mali müşavirler her gün kendilerini yenilemek zorundadır. Bu yenileme yasal yenilikleri takip etme olduğu gibi bürolarının fiziki düzeni, çalışma düzeni, nitelikli çalışan sayıları, mükellef sayıları / tutabilecekleri defter kapasiteleri gibi kısımlarda kendilerini yenilemeye devam etmelilerdir. Hatta yenilemelerine hız katmalılardır.
“Enflasyonu biz mi çıkardık.”
Oysa ki, her seçim döneminde her parti için enflasyonla mücadele birinci öncelik olmuştu.
Mevcut iktidar partisi hükümeti devir aldıktan sonra 2004 yılında yürürlüğe girmek üzere enflasyon muhasebesine ilişkin düzenleme yaptı. Ancak, düzenlemeye ilişkin uygulama sürekli ertelendi.
Ta ki, enflasyon denilen canavarın her şeyi yutmaya başladığı, kargaşa yaratmaya başladığı döneme kadar.
Özellikle hissedilir enflasyon 2022 – 2023 yıllarında etkisini çok daha fazla göstermişti.
İş dünyası kayıtlı değer ile reel değer arasındaki farklar dolayısıyla özellikle satış işlemleri akabinde ciddi vergi yükü ile karşılaştıklarını bu yükün etkisinin arındırılması gerektiğini söylerken Maliye Bakanlığı çoktan kolları sıvamaya başlamıştı.
Maliye Bakanlığı 2022 yılında uygulanması noktasında gayrete girdiği enflasyon muhasebesi uygulaması 31/12/2023 sonu kapsayacak şekilde yıllık beyanlara yansıtılması konusunda kararlılık gösterdi. Maliye Bakanlığı değişen gelişen teknolojiye hızla erişim sağlamaya, enflasyon muhasebesi konusunda kendini hızla yenilemeye yapay zeka ile muhasebe çalışmalarına doğru ilerliyordu. Ama Mali müşavirler için aynı hız söz konusu değildi.
Süreç mali müşavirlerin gece yarılarına kadar çalışmalarına neden oldu.
Mali müşavirler hastalansa da olağanüstü durumlar yaşasalar da enflasyon muhasebesi kayıtlarını oluşturmak zorunda kaldılar. Kaldılar ancak, kullandıkları programların yazılımlarının yetersiz kalması, bazı programların henüz test aşamasını tamamlamamış olması, yeni kazandıkları mükelleflerinin eski kayıtlarının kendi program kayıtlarında olmaması, arşivlerden fatura tarihleri araştırılması süreçleri gibi nedenler dolayısıyla bir çok mali müşavir enflasyon muhasebesi kayıtlarını excel tablolarda ve zorlukla oluşturmak zorunda kaldı.
Maliye Bakanlığı meslek birliği, meslek odaları, sosyal medya olsun bir çok kanaldan mali müşavirlerin bu süreci zorlukla geçirdiği ve enflasyon muhasebesi uygulamasının yıllık yapılması gerektiği konusunda ısrar etti.
Maliye Bakanlığı 2024/1.çeyrek vergilendirme dönemi için enflasyon muhasebesi kayıtlarını 2024/2.çeyrek vergilendirme döneminden itibaren uygulanmasına karar verdi ve mali müşavirlerin Ankara mitinginden sonra mali müşavirlerin iş yükü dolayısıyla enflasyon muhasebesi uygulanarak verilecek beyanın verilme süresini 10 gün ileri tarihe aldığını duyurdu.
Aslında bu duyuru bence kaynakta ticaret ve sanayi, esnaf odalarına yapılmış bir duyurudur. Ticaret ve sanayi odaları mali müşavirlerin enflasyon muhasebesi işlemleri yıllık yapılmalı şeklindeki taleplerinin aslına kendi üyeleri için istenen talepler olduğunu üyelerine enflasyon muhasebesinden kaynaklı vergi tahakkuk ettiği zaman mı kuvvetle sahiplenecek ?
“Güzel olan her şey bir dizi sorularla bir dizi şüphelerden geçerek yerini alır.”
Maliye Bakanlığı küresel ekonomiye uyum sağlamaya çalışırken güzel bir sonuç yakalamayı hedeflerken bu sürecin sancılarına maruz kalanlar hep mali müşavirler mi olmalı? .
Enflasyonu Safiye teyzenin evinin önünde yetiştirip mahalle pazarında satmaya çalıştığı sebzelerine uyguladığı fiyat politikası mı neden oldu?
Açıklanmış enflasyon oranı ile hissedilir enflasyon oranı arasındaki fark nasıl kapatılacak?
Hedef enflasyon muhasebesi uygulaması ile gerçek değere erişmek mi ? Yoksa yeni vergi tahsilatlarının kapısını aralayarak yeni girdi sağlamak mı? 10/08/2024
Raziye GÖK AKTAŞ-Antalya
Bağımsız Denetçi-Mali Müşavir
Sürdürülebilir Kalkınma Uzmanı