“Şeb-i Yelda'yı müneccimle muvakkit ne bilir
Müptelayı gama sor kim geceler kaç saat”
(En uzun gecenin hangisi olduğunu takvim yapanlar ve yıldız ilmi ile uğraşanlar ne bilsin! Aşk yüzünden gam müptelası olmuşa sorun ki, geceler kaç saattir)
****
“Şeb-i Yelda’da uzar fecre kadar kıssa-ı aşk
Tâ ki Mecnun bitirir nutkunu Leylâ söyler”
(Aşk hikâyesi, yılın en uzun gecesinde bile şafak sökene kadar sürer; öyle ki Mecnun sözünü bitirse Leylâ başlar; Leylâ sussa Mecnun anlatır)
****
“Yılda bir olur Şeb-i Yelda veli ey subh-ruh
Âlem-i hecrün ıgen çoktur Şeb-i Yeldaları”
(Ey sabah yanaklı sevgili, en uzun gece yılda bir kez olur, ama ayrılık âleminin uzun geceleri çoktur)
****
HARİKA BİR UZUN GECE ŞİİRİ
Ta derinliklerde bir süveyda olmalı
İnsanı ağlatmaya serde sevda olmalı…
Halkalanmalı kalpler, gümbür gümbür atmalı
Geleceğe bugünden hikâye anlatmalı
Bölüşmeli geceyi, yıldızları tatmalı...
Evet... Derinliklerde bir süveyda olmalı
Beni böyle kavuran Ahu Şeyda olmalı
Ya bu gece bana çok uzun geldi,
Ya da bir tanem Şeb-i Yelda olmalı...
GECEDE NE Mİ OLUR?
İşte birkaç örnek…
Gecede Kur’an indirilir: “Biz onu Kadir gecesinde indirdik (Kadir 97:1).”
Gecede Nebi’nin Yürüyüşü olur (İsra): “Allah O gece; Kulu Muhammed’i işaret ve delillerinden bir kısmını göstereyim diye Mescid-i Haram’dan alıp Mescid-i Aksa’ya götürdü (İsra 17:1).”
Gecede verimli okuma ve çalışma yapılır: “Elbet (şu) gece okuması ve çalışması var ya, işte o zihin, kalp ve ruh üzerinde çok tesirli iz bırakır, okunanı dinleme ve anlama bakımından çok daha verimlidir (Müzzemmil 73:6).”
Gecede Büyük Taarruz başlar: “26 Ağustos, gece sabaha karşı,
Topların çelik ağzı çaldı bir hücum marşı (26 Ağustos 1922).”
GECEDE ŞARKI DA SÖYLENİR, TÜRKÜ DE…
- “Bir gece ansızın gelebilirim”
- “Geceler yârim oldu”
- “Beni düşünceye salan geceler”
- “Gece sessiz ve karanlık yine her şey uyumuş”
- “Gecenin matemini aşkıma örtüp sarayım”
- “Dün gece mehtaba dalıp hep seni andım”
- “Geceler ay geceler, ay batan ay geceler, seni gören gözlerim, ne yatar ne dinceler”
GÜNDÜZ FİZİĞİN, GECE METAFİZİĞİN…
Gece etrafta kimse yoktur, insan kendisiyle kalır, Kendini dinleme fırsatı bulur ve kendini tanır. Kendisi ve olaylar hakkında tahliller yapar. Tefekkürün en çok olduğu zaman dilimleri gecelerdir. Onun için gece çalışmaları verimli geçer.
Geceler, fizik ve metafiziğin birlikte var olduğu güzel zamanlardır.
Zira doğa bilimi ile ona eşlik eden ve ona yön veren metafizik arasında çok güçlü bir bağ vardır.
Bütün bilimler aksiyomlardan hareket ettiği için, bu aksiyomları ortaya koymak ve onların geçerliliğini test etmek de metafiziğin görevidir.
Bu yüzden fizik bilimi metafiziğe bağlıdır. Bütün özel bilimlerin kullandığı neden, sebep gibi kavramların incelenmesi de metafiziğin alanına dâhildir. Metafizik bu kavramları tahlil eder, özel bilimler ise bunları kullanır.
BİZE DÖNENCELER VEREN ALLAH’IM
Her günü ayrı uzunlukta, güzellikte ve farklı mevsimde lütfeden Allah’ım. Biz Seni bu uzun gecede sınırsızca, övüyor, vahyini ve isimlerini tefekkür ediyor ve çok seviyoruz.
En uzun geceniz bereketli olsun…
Ankara, 21 Aralık 2023
Prof. Dr. Orhan Arslan
