Türkiye’nin kurulan ilk uçak fabrikası TOMTAŞ Kayseri’de kurulmuştur. Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin kurucusu büyük önderimiz Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün havacılığın gelişmesine büyük önem vermesi sonucu 16 Şubat 1925’te Türkiye Tayyare Cemiyeti kurulmuştu. Halkın büyük desteğini de gören Cemiyet üç ay gibi kısa bir sürede Türkiye genelinde yüz şube açmıştı. Türkiye ve Junkers arasında 15 Ağustos 1925’te kurulacak fabrikanın sözleşmesi imzalandı. Junkers ve Türk Tayyare Cemiyeti’nin ortak olduğu şirketin adı Tayyare ve Motor Türk Anonim Şirketi (TOMTAŞ) oldu. Fabrikanın, Kayseri’ye yapılması kararlaştırıldı. Fabrikada ilk aşamada 50 Türk ve 120 Alman işçi çalışıyordu. Türk personel, fabrika açılmadan önce Almanya’ya giderek gerekli eğitimi almıştı.
Ancak Junkers’la ortaklık çok uzun sürmedi. 3 Mayıs 1928’de Junkers, tüm hisselerini Türk ortağına devrederek projeden ayrıldı. 1931’de bu defa “Kayseri Tayyare Fabrikası” adıyla yola devam edildi. Fabrikada Türk havacılığı için 200 civarında uçak üretildi. II. Dünya Savaşı’yla birlikte fabrikada üretim yerine bakım ve onarım işlerine ağırlık verildi. Savaş sonrasında ise ABD’nin Marshall Planı devreye girdi. Marshall Planı çerçevesinde Türkiye’ye uçak ve motor da verildi. Bu nedenle fabrikada üretim durdu. Fabrika, 1950’de “Kayseri Hava İkmal ve Bakım Merkezi” olarak hizmet vermeye başladı.
Türkiye’de uçak sanayisi 1970’li yıllarla beraber tekrar ivme kazanmaya başladı. Yeniden canlanmanın ilk adımı, 28 Haziran 1973’te Türk Uçak Sanayii Anonim Ortaklığının (TUSAŞ) kurulmasıyla atıldı. O günden bu yana da önemli gelişmeler kaydedildi. Türkiye’nin havacılık macerasında gelinen son aşamada “Hürkuş Projesi” büyük öneme sahip. Türk Hava Kuvvetlerinin pilot yetiştirmek için kullandığı yeni nesil eğitim uçaklarına, havacılığın öncü ismi Vecihi Hürkuş’un adı verildi.
Kurtuluş savaşı mücadelesinden büyük bir zaferle ayrılan Türkiye büyük önder Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün girişimci ve liderlik yapısından kaynaklanan özelliğiyle kamu iktisadi teşebbüslerine büyük önem verdi. Sadece uçak fabrikasının kurulması veya devrim arabası sürecinde değil şeker fabrikasının açılması, basınımız adına çok öneme sahip olan SEKA’nın açılması bunların örneklerinden sadece bir kaçıdır. Evet devlet olarak KİT’lere mutlaka önem verilmesi bu manada atılımlar yapılması mutlak gerekli. Türkiye o dönemlere baktığımızda çok büyük başarılara imza atmıştır. Ama aynı zamanda devlet şirket mantığıyla yönetilmez gerçeğinin de bir başka örneğini net bir şekilde ortaya koymuştur.
