Alevilik, İslâm’ın değişik yorumu olmakla beraber Aleviliğin de kendi içerisinde hem hasbi (samimi) yorumu, hem de siyasi yorumu vardır. Elbette ki, bizim hasbi olan Alevilerle bir meselemiz olamaz. Bizim meselemiz siyasi maksatlı kullanılır hale gelmiş Alevilikledir. Maalesef siyasi taraftarlarca Alevi vatandaşlarımızın iyi niyetleri istismar edilip birçok sol tandanslı fraksiyonların sloganlarına kurban edilebiliyorlar. Bu durum Aleviliğin radikal hareket alanına kaydırılmasının yanı sıra ayrıca Alevi-Sünni çatışmasına yol açacak tezgâhın bir provası olarak karşımıza çıkabiliyor.
Hz. Ali (k.v)’i sevme noktasında elbette ki hiç bir Ehl-i Sünnet mensubu bir Müslümanın itirazı olamaz. Ancak sevmenin de bir ölçüsü olduğunu bilmemiz icap eder. Malumunuz Hıristiyanlar Hz. İsa (a.s)’ı sevme noktasında aşırıya kaçıp, haşa “İsa Allah’ın oğludur” demişlerdi. O halde şimdi sormak gerekir; bu ifrat değilse, peki ya nedir? Düşünsenize Hz. İsa (a.s)’a atfen yapılan teslis inancında olduğu gibi bir başka yönden atıf yapılarak ilmin kapısı Hz. Ali (k.v.)’e de bir şekilde ulûhiyet isnat edilen bir noktaya gelinmişse, elbette ki bu durumda Müslümanlar arasında bunun bir fitne sebebi olacağı muhakkak. Anlaşılan o ki, İbn-i Sebe ve Hasan Sabbah türü fitne mümessili önderler düne mahsus değil, her devirde karşımıza çıkabiliyor. Zaten bu tür fitne odaklarının işi gücü Müslümanlar arasında, birliği ve dirliği yok etmektir. Nitekim Hz. Osman (r.a.) zamanında fitne tohumları ekilip Hz. Ali (k.v.) devrinde ise alev alması bu durumu teyit ediyor zaten. Gerçi Hz. Ali (k.v) zamanında Müslümanlar arasında yapılan savaşların bir kısmı içtihadı farklılıktan doğan vakalar olsa da fitne unsurlarının içtihadı farklılıktan doğan hadiseleri kendi çirkin gizli emelleri doğrultusunda kullanıp tarihin her devrinde boş durmayacakları malum.
Öyle ya mademki Ehl-i Beyt sevgisi sadece Aleviliğe mahsus olmayıp Sünnilere de has bir duygu seli, o halde durduk yere birbirimize ayrı gayri gözle bakmak niye? Hem madem Ehl-i sünnet itikadında Ehl-i Beyt nesli kurtuluş gemisi olarak addediliyor, o halde başka limanlara yelken açmak niye? Nitekim bu tür soruların cevabının Cafer-i Sadık Hazretlerinin bizatihi Nakşibendi Hacegân silsilesinin Gönül Sultanları halkasında yer alması hasebiyle aslında Alevilerle Sünnilerin aynı muhabbet ikliminde beslendiğini göstermeye yeter artar da. Malumunuz İmam-ı Azam Ebu Hanife mezhep imamızdır. O aynı zamanda Cafer-i Sadık Hazretlerinden feyiz almışlığı söz konusu olup onun hakkında: “Şayet son iki yılımda Cafer-i Sadık Hz.lerini görmeseydim Numan helâk olurdu” demekten kendini alamamıştır. Anlaşılan o ki Horasan Erenlerinin mensup oldukları Tarikat-ı Aliye silsilesinden dal budak salmış birçok kollar aynı zamanda bizi Mevlâna, Yunus Emre, Hacı Bektaş-ı Veli ve Hacı Bayram-ı Veli gibi Gönül Sultanlarıyla da buluşturmakta.
Evet, Anadolu’nun İslamlaşmasında Horasan erenlerinin büyük katkı payı olduğunu yediden yetmişe hemen herkesin kabul ettiği bilinen bir gerçekliktir. İşte buluştuğumuz bu ortak paydada önemli olan muhabbet duyduğumuz Gönül Sultanlarını amacından saptırmaksızın onları doğru anlayabilmektir. Onların ağzından sadır olmayan sözleri sanki onlar söylemiş gibi isnat etmek haksızlık olacaktır. Hem kaldı ki muhabbet duyduğumuz Gönül Sultanlarının bulunduğu dönemlerde yaptıkları irşatları, ortaya koydukları yazılı ve sözlü eserleri ortada duruyor zaten, dolayısıyla gerçekleri özünden saptırmaya hiçte gerek yoktur.
Peki, şu birtakım kendini bilmez bir takım aklı evveller Alevilik konusu gündeme geldiğinde sıkça maksatlı olarak dile getirdikleri “Aleviler rejimin emniyet supabıdır” tarzı beyanlarına ne demeli? Belli ki bu sözde akil adamların derdi üzüm yemek değil bağcı dövmek, bu yüzden bu tür sözde akil adamların rejim muhafızlığına soyunaraktan Sünnileri dışlayıp Alevileri devlete güvence sigortası göstererekten yeni bir ayrılık tohumlarının ekilmesine yönelik çaba içerisine girdikleri muhakkak. Oysa din-devlet ilişkilerinde tarafgir devlet anlayışı sadece totaliter rejimlere has bir durumdur. Malum “devlet birey için vardır” ilkesini temel esas alan devlet anlayışında ise bütün dini oluşumlara karşı eşit mesafede devletin hakemliği ve hadimliği (hizmetkârlığı) söz konusudur. Zaten Hadim devlet anlayışında sivil toplum teşkilatlarının hepsine eşit bir şekilde hakemlik rolüyle hizmetkâr olmak gerçeği vardır. Hatta sadece hadim olunmakta yetmez ülke sınırları içinde değişik isimler altında teşkilatlanmış sivil toplum unsurlarını bölücülük olarak algılamayıp “Hepimiz aynı kilimin desenleriyiz” çerçevesinde zenginlik olarak görmeyi de gerektirir. Bakınız Şeyh Edebali ne de güzel ifade etmiş: “Oğul insanı yaşat ki devlet yaşasın” diye. Madem öyle, toplumu idare edecek yöneticiler Şeyh Edebali’nin nasihatini baş tacı edinerekten farklılıkları bölücülük değil zenginlik olarak algılayıp her bir sivil toplum unsurları arasında ayırım gözetmeksizin eşit bir şekilde teşkilatlanmalarına ön ayak olmalı ki devletimiz de ebed-müddet ilelebet yaşayabilsin. Hem kaldı ki bu ülkenin güvence sigortası sadece Aleviler değil, Sünnilerde bu ülkenin güvence sigortasıdırlar. Dolayısıyla devleti idare edenlerin Sivil toplum unsurlarından birini övüp, diğerlerini yok saymak gibi bir tutum içerisine girmesi ciddi manada kutuplaşma ye ve bölücülüğe alan açmak olacaktır. Nitekim Devlet sivil toplum unsurları arasında hakemlik rolünü eşit bir şekilde yerine getirmesi gerekir ki Din-Devlet ve Sivil Toplum-Devlet ilişkilerinde hakkaniyet ölçüsü adil bir şekilde gerçekleşmiş olsun.
Malumunuz her dinde olduğu gibi, İslâmiyet dairesi içerisinde de çeşitlilik mevcuttur. Ancak bizim çeşitliliğimizin diğerlerinden farkı İslami daire içerisinde zenginlik oluşturmamızdır. İşte bu zenginliğin ilk ayağını içtihat farklılıkları oluşturur. Nitekim içtihat farklılığına dayalı zenginliğimizden dolayı mezhepler doğmuştur. Hakeza Allah’ı zikretmede ve nefsi terbiye etme hususunda ise değişik usullerin tatbikiyle ortaya çıkan tarikatlarda meşrebi yönden zenginliğimiz olarak günümüze kadar gelmişlerdir. Tabii bu arada zenginliğimize gölge düşürmeye yönelik Ehl-i Sünnet yolunun dışında kendini konumlandıran batıl mezhep ve batıl tarikatların varlığı da söz konusudur. Onlar ehlisünnet çizginin dışında kendilerini konumlandıra dursunlar, oysaki ölçümüz Kur’an ve Sünnet olduğu müddetçe hiçbir batıl akımın Müberra dinimizin varlığına gölge düşürmeye güçleri yetmeyecektir. Kelimenin tam anlamıyla Kur’an ahkâmına ve Sünnet-i Seniyye çizgisinde yürüyen her türlü mezhep ve meşrepteki ekolleri İslâm’ın hizmetkârı teşekküller olarak görürüz. Bunun dışında ortaya çıkan her türlü fitne odaklı ve ehl-i sünnet dışı fırkaları ise Firak-ı Dalle (sapık kol) ekoller olarak niteleriz.
İşte Edille-i Şer’iyye çerçevesinde ölçümüzün Kur’an ve Sünnet olduğu gerçeğine rağmen, her defasında bitmek tükenmek bilmeyen Alevilik ekolü sanki dinmiş gibi iki de bir önümüze konulup ayrılık tohumları olarak servis edilebiliyor. Oysaki Alevilik üst kimlik bir din değil, alt kimlik meşrep bir yoldur. Dahası Alevilik İslam dininin çatısı altında bir meşrebi yol olarak yorumlanması gerekirken, sanki başlı başına bir dinmiş gibi lanse edilmekte habire. Malumunuz camiiler, sinagoglar, kiliseler kendi dinlerinin öğretileri çerçevesinde ibadet yapmak için varlardır. Medrese, Cemevi, Tekke ve Zaviye gibi teşekküller ise kendi müntesiplerinin ilim tedrisatı, semah ve zikir yapmaları için vardır. Dolayısıyla ne medrese, ne dergâh, ne de cemevi camiinin alternatifi mekânlar değillerdir. Bunlar bir tür manevi sivil toplum ocaklarıdırlar. İşte tüm mesele, cemevini camiinin karşısına alternatif olarak koyulmaya çalışılmasından kaynaklanmakta. Öyle ya, mademki Dinimiz İslâmiyet olduğuna göre, o halde mabedi de elbette ki camiidir. Asla içerisinde zikir, semah ve cem yapılan dergâh ve cemevi türünden ocaklar caminin rolünü üstlenmiş mabetler değillerdir, olsa olsa camiye renk katacak gül bahçeleridirler. Bu demek oluyor ki, tehlike cemevlerinde değil, asıl tehlike cemevlerini camiye karşı alternatif olarak sunulma çabalarıdır. Şayet Alevilik alt bir kimlik ve meşrep olarak değil de Hıristiyanlık veya Yahudilik gibi din olarak ortaya çıksaydı, o zaman cemevini de tıpkı bir kilise, bir havra gibi mabet kategorisinde yorumlayabilirdik.
Bir kere her şeyden önce gerek din adına, gerek mezhep adına, gerekse meşrep adına ortaya çıkan her bir sivil toplum teşekkülünün, kendi tanımlamasını, gayesini, metodunu ve uygulamasını belirtmediği sürece üzerinde tartışılması kaçınılmazdır. O halde herhangi bir sivil toplum kuruluşunun kuruluş gayesini, usulünü, uygulamasını ve kullandığı kavramların tanımlayıp ortaya koymasında her daim fayda vardır. Aksi takdirde mezheple meşrep, meşreple mezhep, dinle mezhep ve dinle meşrep arasında sapla samanı birbirinden ayıramaz tam bir kaotik ortam oluşacaktır. Hem nasıl ki bir kilim üzerinde değişik desenler mevcut olduğundan hiç bir desen tek başına 'kilim' adıyla etiketlenmiyorsa, aynen öyle de mezhepler ve meşreplerde tek başına İslam’ı temsil eden etiketlenmiş teşekküller değillerdir. Ta ki etiket unsurlar bir araya gelip bütün olduğunda ancak o zaman adıyla sanıyla bir anlam ifade eden teşekkül olarak anılabiliyorlar. Dahası kilim, değişik renk tonu ve değişik türden işlenmiş nakış desenlerin bir araya gelmesiyle birlikte bütüncül ismiyle bir anlam ifade etmekte. Hakeza din de öyledir. Din kiliminin içinde çeşitli yol, mezhep ve meşrepler vardır. Dolayısıyla mezhepler ve meşrepler herhangi bir kilime işlenen desenler misali tek başına dini temsil edemezler, sadece din kilimi altında çeşitli renkte zengin desenler olarak telakki edilirler.
Hiç kuşkusuz yeryüzü aynı zamanda bir mescittir. Nitekim her temiz mekânda Allah’a ibadet etmeyi kulluk vazifesi biliriz. Zaten tarihi süreç içerisinde göçer konarlıktan yerleşikliğe geçişte her bir dine mensup insanların ibadet yapmak için camii, kilise ve havra ismi altında mabetler inşa ettikleri bilinen bir gerçekliktir.. Hakeza tarihi süreç içerisinde mesela dini bakımından İslami daire içerisinde meşrebi yönden tekkeler inşa edilirken, ilmi yönden ise medreseler inşa edilmiştir. O halde bu gerçeklerden hareketle cemevini caminin üstünde bir konuma veya karşısına oturtmak gayreti içerisinde olan her tür girişimi abesle iştigal buluruz. İşte bu saydığımız dergâh, cemevi ve camii gibi ilim, irfan ve ibadet mekânları asla birbirlerinin hukukuna tecavüz için inşa edilmiş değillerdir. Tam aksine İslami çatı altında kendi mezhebi ve meşrebi ihtisas alanında ilim, irfan ve zikir meclisi oluşturmak için inşa edilmişlerdir.
Şu bir gerçek medreseler, dergâhlar ve cemevleri birbirinden farklı fonksiyon icra eden ocaklar olarak dikkatleri üzerine çekmekteler. Hiç şüphe yoktur ki bu ilim, irfan ve ibadet ocaklarını bir arada tutacak en üst düzeyde ibadet mekânı ise camii’dir. Aynı zamanda yeryüzünde konumlanmış tüm camiiler minaresiyle, vaaz kürsüsüyle ve minberiyle birlikte değişik mezhep ve meşrepteki Müslümanları aynı safta toplayan mabetlerimizdir. Öyle ki minareler tevhidi simgeleyen elifimiz olurken, minberlerimiz kürsümüz, mihraplarımız ise bizi ötelere götüren miracımız olmaktalar. Hele hele bir de mübarek cuma günümüz vardır ki, o da Müslümanların cümlesini haftada camilerimizde cem eyleyen birliğimizin ve dirliğimizin teminatı meşalemizdir. Malumunuz cuma olduğunda ister medresede ilim tahsil eden talebe olsun, ister tekkede zikreden mürid olsun, ister cemevinde semah eyleyen alevi olsun hiç fark etmez, sonuçta mümin olan her Allah’ın kulu camiye koşup cem olmak mecburiyetindedir. Zira cuma; ismiyle müsemma toplanmak (cem) demektir.
İşte yukarıda zikrettiğimiz tüm bu örnekleri vermekten maksadımız hiç şüphe yoktur ki cemevi gibi manevi sivil toplum ocaklarının camii gibi umumu kuşatan mabede alternatif ibadet yeri gösterilme çabalarının yanlışlığını ortaya koymak içindir.
Unutmayalım ki; Şehit Muhsin Yazıcıoğlu’nun dile getirdiği “Hepimiz aynı kilimin desenleriyiz” sözü kulağımıza küpe olacak şiarımız olmalıdır.
Devam edecek