Tekrar belirtelim ki; “Rapor çeşitli illerde çalıştaylar yapılarak, Müzik ve Güzel Sanatlar alanı mensuplarının görüşleri alınarak titiz bir çalışma sonucu hazırlanmış. Bu raporun YÖK ve ÜAK tarafından değerlendirilmesi ve Prof. Türkmen ‘e yetki verilerek “kanun/yönetmelik teklifleri hazırlanması” ve bunların “onaylanması” ile “uygulamaya” geçmesi zaruridir.”
Fakülte yapılanmaları:
a) “1. Mimarlık Fakültesi (Mimarlık, Şehir ve Bölge Planlama, İç Mimarlık ...)
2. Güzel Sanatlar Fakültesi (Resim, Seramik, Geleneksel Türk Sanatları ...)
3. Tasarım Fakültesi (Moda Tasarım, Ayakkabı Tasarım ...) olarak kabul edilebilir mi?”
AY: Elbette, doğru olan bu…
g) “Grafik sanatlar, grafik? Nasıl bir çözüm olabilir?”
AY: Grafik: “Bir olayın, niceliğin türlü durumlarını göstermeye ya da birkaç şey arasında karşılaştırma yapmaya yarayan, çizgilerden oluşmuş biçim.” veya “biçim, desen ya da çizgilerle gösterme, anlatmadır.”
Grafik sanatı ise; “Genellikle iki boyutlu kaligrafi, fotoğraf, çizim, resim, özgün baskı, litografi (taş baskı), tipografi, serigrafi (ipek baskı) ve ciltlemeyi içerir.” Bu nedenle “Grafik Sanatları Bölümü” doğru bir isimdir. Ancak, “Anadolu Ün. ve Marmara Ün. GSF” içinde, “MSGSU İletişim Fak.” içindedir. Amaçlarına baktığımızda GSF içinde olması daha doğrudur.
h) Web siteleri incelendiğinde bazı okullardaki yapılanma net olarak anlaşılamamaktadır. Bu nasıl çözülebilir?
i) “Müzik Bilimleri Bölümü altında anasanat dalı (Kafkas Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi) olabilir mi?”
j) “Radyo Televizyon ve Sinema mı? Radyo Televizyon Sinema mı?”
AY: Elbette “İletişim Fakültesi Radyo, Televizyon ve Sinema Bölümü” doğru isimlendirmedir. Burada MSGSU’da GSF içinde yer alan “Sinema ve Televizyon Bölümü “İletişim Fakültesi” içine kaydırılmalıdır.
k) “Temel Eğitim kalmalı mı?”
AY: “Temel Eğitimi Bölümü” mezunları “Okulöncesi Eğitim Kurumları ile İlkokullarda öğretmen olarak görev almak” üzere planlandığına göre bu isim kalmalı ve “Eğitim Fakültesi” bünyesinde yer almalıdır.
l) “Mimarlık Güzel Sanatlar ve Tasarım Fakültesi? Mimarlık Tasarım ve Güzel Sanatlar Fakültesi? Bu ve benzeri durumlar ortadan kalkmalı mı?
m) Güzel Sanatlar Fakültesi bünyesinde mimarlık? olmalı mı?”
AY: Geçen yazımızda belirtiğimiz gibi “Güzel Sanatlar Fakültesi” bağımsız olmalı, başka bir alanla birleştirilmemelidir. “Mimarlık ve Tasarım Fakültesi” doğru isimlendirmedir.
n) “Temel Eğitim Bölümlerinin adı “Temel Sanat Eğitimi Bölümü" olarak değiştirilmeli mi?”
AY: Hayır… “Eğitim Fakültesi Temel Eğitim Bölümü”nün işlevi farklı, “GSF Temel Sanat Eğitimi Bölümü”nün işlevi farklıdır. Güzel Sanatlar Fakültesi bünyesinde yer alan “Temel Sanat Eğitimi Bölümü”, sadece GSF öğrencileri için değil; “diğer Fakülte ve Bölüm öğrencilerinin sanatsal gelişimlerine katkı sağlamak, kendi alanları dışındaki ilgi ve becerilerini keşfetmelerine ve öğrencilerin farklı disiplinler arasında sağlıklı ilişkiler kurabilmelerine yardımcı olmak ve üniversitede okuyan her öğrencinin bilinçli bir sanatsever olarak yetişmesine katkı sunmak” amacıyla açılmaktadır.
o) “Sinema Televizyon vb. bölümler nasıl adlandırılmalı? Hangi fakülteler altında olmalı?”
AY: “İletişim Fakültesi Radyo, Sinema ve Televizyon Bölümü” doğru olandır.
Görüşler / Eğitim Konseyi
a) “Adlandırmanın ‘Görsel İletişim Tasarımı’ olarak değişmesi.”
AY: “Görsel İletişim Tasarımı” bazı üniversitelerde Bölüm (Hacı Bayram Veli Ün.GSF ve Eskişehir Osmangazi Ün. / Sanat ve Tasarım Fak., ESOGU’ İletişim Fak. içinde), bazı üniversitelerde Program (Anadolu Ün. AÖF içinde) olarak geçmektedir. “HBV:Ün./ “Görsel Tasarımcı; prodüksiyon, reklam filmleri, video, yaratıcı metin, görüntüler, hareket ve ses gibi iletişim araçlarını gerek yeni medya, televizyon, bilgisayar, akıllı iletişim araçları ve mekanlar, arayüz/etkileşim tasarımı, basılı ürünler ve tüm iletişim mecraları üzerinde kullanır. Görsel İletişim Tasarımı eğitiminde öğrenciler; tasarım prensiplerine odaklı yaratıcı problem çözme, görsel düşünme, güçlü ve etkili iletişim becerileri kazanma, konsept geliştirme/kavramsal düşünme, kurum kimliği tasarımı oluşturma, markalaşma sürecinde reklam mecralarının tasarımı seçimi ve kullanımı üzerine odaklanır.” dediğine göre GSF içinde yer alamaz.
“ESOG Ün./ “Öğrenciler yöntem, prototip, estetik, insan faktörü, teknoloji, malzeme, sunum ve hedef kitleyi uyum içinde bir araya getirerek kağıda, ekrana ve çevreye biçim veren strateji ve çözümler geliştirirler. Öğretim üyelerimiz ve öğretim görevlilerimiz yapım sürecinden çok tasarım amaçlarını vurgularlar ve çok farklı uygulamalarla hedeflenen, kullanıcıyı bilgilendiren, ona yorum yapan veya onu bir şeyler yapmaya ikna eden yenilikçi görsel fikirleri teşvik ederler.” dediğine göre yeri Bölüm olarak Sanat ve Tasarım Fak. içinde olmalıdır.
6. “İletişim ve Güzel Sanatlar Fakültelerinde Sinema Bölümlerinin / derslerinin durumunun gözden geçirilmesi.
Görüşler
Sinemanın kendi başına bir dil, uygulama kısaca sanat ve estetik olarak özümsenmesi gereken yedinci sanat olduğu gerçeği göz önüne alındığında, sinema eğitiminin Güzel Sanatlar Fakülteleri’nde yer alması gerekliliği görüşü daha fazla ortaya çıkmakta ve savunulmaktadır.
İletişim Fakültelerinde yer alan Radyo Televizyon ve Sinema bölümleri geleceğin iletişimcilerini yetiştirmekte, Güzel Sanatlar Fakülteleri Sinema ve Film Tasarımı bölümleri de uygulama bağlamında geleceğin sinema sanatçılarını yetiştirme üzerine kurgulanmıştır.
AY: Katılmıyorum. İletişim Fak. Radyo, Tv ve Sinema Bölümlerinde uygulamalı dersler, çekim ve projelerle tasarım, çekim teknikleri, sahnede renklerin-dekorun önemi, metin/senaryo yazarlığı vb. dersler verilmektedir. GSF’nin ana yapısı bozulmamalıdır. GSF içinde olan Müzik Bölümleri ve Halk Oyunları Bölümleri kaldırılmalı ya da ara insan gücünü yetiştirecek hale getirilmelidir.
7. Sanat dalı olmayan fakültelerin konseyde yer alma durumları. (Mimarlık ve Tasarım Fakültesi)
AY: “Tasarım, genellikle çevre, orman ve mimarlık ile ilgilidir. Elbette, Mimarlık ve Tasarım Fakültesi Konsey’de olmayacaktır.
Görüşler
“Tasarım, sanat dalı olan bir fakültenin parçasıdır” kalmalıdır.
8. Öğretim üyesi sayısı yeterli olmayan Bölüm/ABD/ASD öğrenci alımlarına izin verilmesi.
AY: Galiba “izin verilmemesi” olacaktı. Doğrudur.
9. YÖK'ün 1. Mimarlık Fakültesi (Mimarlık, Şehir ve Bölge Planlama, İç Mimarlık ......) 2. Güzel Sanatlar Fakültesi (Resim, Seramik, Geleneksel Türk Sanatları ...) 3. Tasarım Fakültesi (Moda Tasarım, Ayakkabı Tasarım ...) 4. Konservatuvar ayrımına gitmesi.
AY: Evet, ancak “5.Müzik ve Sahne Sanatları Fakültesi ( Çalgı, Müzikoloji, Kompozisyon vb.) ” de eklenmelidir.
Görüşler
a) “Sanatta tasarım, tasarımda sanat vardır bu ikisi ayrılmamalıdır”
b) Tekstil ve Moda Tasarımı Bölümlerinin köklü geleneği ile Güzel Sanatlar Fakülteleri altında yer almaları ve öğrenci kabulünün yetenek sınavı ve portfolyo değerlendirilmesi şeklinde olması yönündedir.
AY: Üniversitelerin %90’ında “Tekstil ve Moda Tasarımı Bölümü” GSF içinde “doğru” olarak yer alırken “Eskişehir Teknik Ün./ Mimarlık ve Tasarım Fakültesi” içinde yer alması çok ilginçtir. Üstelik Fakülte içinde yer alan: İç Mimarlık Bölümü, Endüstriyel Tasarım Bölümü ve Mimarlık Bölümü” ile de bir ilgisi yoktur.
Bu durum son yıllarda çok fazla açılan ‘Gastronomi ve Mutfak Sanatları Bölümleri’nin doğru yapılanma olan “Turizm Fakültesi” yerine isminde “sanat” var diye GSF içinde yer alması gibi çok yanlıştır.
Üst yönetimleri sadece olanı devam ettirmek, yılı doldurmak yerine 2026 Türkiye’sinde, Üniversitelerde yapılan yanlışları ve yapılanmaları açıklıkla ortaya koyan bu rapora destek vermeye, kendi alanlarına da uygulamalarına davet ediyorum.
10. “Seramik Bölümü öğrencilerinin de Pedagojik Formasyon Eğitimi alabilmelerinin sağlanması.”
AY: Bu bölüm öğrencileri MEB okullarına atanacaksa formasyon almalıdırlar. Formasyonsuz hiç kimse ücretli dahi olsa derse giremez.
11. “Akademik Teşvik başvurularında sanat dalları için puanlamanın gözden geçirilmesi.”
Görüşler
“Sanat alanında yapılan çalışmalara daha fazla yer ayrılması ve verilen puanların yükseltilmesi”
AY: Elbette, şimdi ki durum müzik ve güzel sanatlar alanı akademisyenlerini mağdur etmektedir.
12. “ÜAK Güzel sanatlar alanında doçentlik için niteliği arttırıcı değişiklik önerileri hakkında görüşülmesi. (kriterler, sözlü sınav vb.)”
AY: Niceliği değil niteliği artıran her kriter o alanı yüceltir.
13. “Eğitim Fakülteleri 800 bin barajı, yetenek sınavlarına olumlu ve olumsuz etkileri.”
AY: Elbette olumsuz etkilemektedir.
14. Güzel sanatlar alanında indeksler.
15. “Baskı sanatları bölümü öğrencilerinin de formasyon derslerini alabilmesi konusu.”
16. “GSF Mezunlarının öğretmen olabilme süreci hakkında bilgilendirme toplantılarının yapılması.”
17. “Sanat ve Tasarım alanında açık öğretim lisans programlarının açılmasının engellenmesi, mevcutta açık olanların öğrenci alımlarının durdurulması.”
AY: Çok doğru bir karar olacaktır.
18. “Mezuniyet çalışmaları için ortak bir yönerge çıkarılması.”
19. “Güzel Sanatlar Temel Alanında bilim alanı ve anahtar kelime önerileri.”
20. “Güzel Sanatlar Fakültelerinin uzmanlık alanı olarak ikiye ayrılması. A) Uygulamalı Sanat Programları, B) Teorik Sanat Programları.”
Görüşler
a)”Sanatın doğası gereği uygulama ve kuramı bir arada barındırdığı ve uygulama ve kuramsal (teorik) programlar olarak ayrılamaz”.
AY: Teorisiz uygulama, uygulamasız teori olmaz. Ancak, uygulama hep önce gelir.
b)“Lisansüstü ve Lisans düzeyinde sanat kuramı programlarının nitelik ve nicelik olarak zenginleştirilmesi gerekir. Bu doğrultuda özellikle sanat eğitiminde köklü üniversitelerin öncülüğünün önem taşıdığı, böylece aynı zamanda sanat kuramı alanında akademik istihdamın ve beraberinde sanat alanında akademik etkinliklerin (yayın, proje gibi) artmasının sağlanacağı da dikkate alınarak uygulama ve kuramın birlikteliğinin güçlendirilmesi adına Temel Sanat Eğitimi/ Temel Eğitim bölümlerinin ve bu bölümün altında bir “Sanat Kuramı” anabilim dalı yapılanmasının yaygınlaşması önemlidir.”
AY: Lisans Bitirme Ödevlerinde ve Lisansüstü Bitirme Tezlerinde çok önemli çalışmalar yapılmaktadır. Ancak, kimse bu çalışmaları okumamakta, arşivlerde durmaktadır. Müzik ve Güzel Sanatlar alanı akademisyenlerin de bu çalışmalara ilgi duyması ve öğrencilere tavsiye etmesi gerekir. Yeni bir ABD açmak yerine, akademisyenleri harekete geçirmek, her dersin içeriğine göre bu bilgileri vermek daha doğru olacaktır.
21. “Üniversitelerde Sanatsal Çevirmenlik programlarının açılması.”
AY: “Sanatsal ve edebi tercüme”, bir metnin yalnızca kelime anlamını değil, ruhunu, duygusal derinliğini ve kültürel ilişkisini de hedef dile aktarmayı gerektiren özel bir çeviri türüdür. Konservatuarımızda “Metin Çözümlemeleri” dersi vardı. Şarkı ve türkülerde geçen kelimeleri, cümleleri, anlamlarını öğrenirdik. Program yerine iki dönemlik bir dersle bu halledilebilecektir.
22. “Güzel Sanatlar Fakülteleri bünyesinde Resim ve Heykel bölümlerinin açılması zorunluluğunun gelmesi.”
AY: Bu maddeyi görünce baktım, evet çoğu GSF’de yok. “Resim Bölümü” açılmış ama “Heykel Bölümü” yok. Elbette masraflı ve akademisyenini bulmak kolay değil. “Kadrosu varsa açmalı” derim.
23. “Güzel Sanatlar Fakültelerine Hazırlık Sınıfı/Atölyesi zorunluluğunun gelmesi.”
AY: Katılmıyorum. Bir zamanlar Konservatuvarlarda vardı ve çok yararlıydı, ama YÖK sistemi ile kaldırıldı. Keşke yeniden konabilse. GSF’de gerek yok, zaman kaybı olur.
24. “Geleneksel Sanatların ayrı birimler altında kurulması.”
AY: Katılmıyorum. Geleneksel Sanatlar; geçmişten günümüze aktarılan kültürel mirasımızın (Hat, tezhip, ebru, minyatür, telkari, yazma, ahşap oyma vb.) estetik bir yansımasıdır. “Geleneksel Sanatlar Bölümü” veya “Geleneksel Türk Sanatları Bölümü” GSF içinde yer almalıdır.
25. BAP’ın yanı sıra “Sanatsal Araştırma Projeleri ve Oluşumu/Fonu” kurulması.
AY: Neden olmasın? Çok yararlı olacaktır.
26. Güzel Sanatlar Enstitüsü kurulması.
AY: Güzel Sanatlar Enstitüsü üniversitelerimizde zaten mevcuttur. Açılan programlar, nitelikli akademik yapılanma ve araştırma ile sanat kültürüne ait değişik alanlarda öğrenim gören öğrencilere önemli katkı sağlamaktadır. Açılan bazı alanlar:
Halk Oyunları
Dergicilik
Araştırma
Türk Müziği (THM-TSM) Çalışmaları
Çok Sesli Müzik Çalışmaları
Orkestra Çalışmaları
Tiyatro Çalışmaları vb.
27. “Her üniversitenin müze ve sergi salonunun olması zorunluluğu getirilmesi.”
AY: Müze ve sergi salonundan önce tam donanımlı Konser Salonu şat olmalı. Müze her üniversitenin başarabileceği bir iş değil.
28. “Öğretim elemanı ve öğrencilerin eserlerine özel destek verilmesi.”
29. “Sanatsal gezi, araştırmalar için destek verilmesi.”
30. “Tüm kamu kurum ve kuruluşlara özgün sanat eseri yerleştirme zorunluluğu gelmesi.
31. “Ödül alan sanatçıların eserlerinin rektörlüklerce satın alınması.”
AY: Bu dört maddenin hayata geçmesi için; müzik ve sanattan anlayan, toplumdaki önemini bilen ve değerlendirmek isteyen Rektör ve Yard. gerek. Ben henüz o aşamaya geldiğimize inanamıyorum. “Nota sehpasının ne olduğunu” soran, kendi müzik-sanat kurumunun “kuruluş yıldönümü konserine katılmayan” rektörlerle işimiz çok zor… İnşallah diyeceğim…
32. Yükseköğretim Yürütme Kurulunun 26.12.2023 tarihli toplantı kararı ile oluşturulan “Lisans Düzeyinde Ders Verecek Öğretim Üyesi Temininde Güçlük Çekilen Özellikli Alanlar” kapsamında “Öğretim Görevlisi İstihdam Edebilecek Lisans Düzeyinde Eğitim Yapılan Birimler” başlıklı Tablonun 3.Maddesine Mimarlık, İç Mimarlık, İç Mimarlık ve Çevre Tasarımı, Sinema Televizyon… Bölümlerinin eklenmesi.
AY: “3. maddeye: Mimarlık, İç Mimarlık, İç Mimarlık ve Çevre Tasarımı Bölümlerinin eklenmesi” SDEK’in alanı ve konusu değil ki?
33. “Güzel sanatlar alanı fakültelerde “Kuyumculuk ve Mücevher Tasarımı” öncelikli alanlar arasına eklenmeli.”
AY: “Kuyumculuk ve Mücevher Tasarımı Bölümü” Hacı Bayram Veli Ün./Sanat ve Tasarım Fak., Marmara Ün. /Uygulamalı Bilimler Fak., Mardin Artuklu Üni. / Midyat Sanat ve Tasarım Fakültesi ve birçok MYO bünyesinde yapılanmıştır. Bu alanın başıboş kaldığı görülmektedir. Mücevher ve kuyumculuk sektörüne yönelik tasarım, üretim ve yönetim becerilerini kazandırmayı amaçlayan bir bölüm olarak “MYO” içinde olması daha doğru olacaktır.
34. Güzel Sanatlar Fakültesi Geleneksel Türk Sanatları Bölümü öğrencilerinin Anasanat dalına öğrenci alımında mezun olduklarında diplomalarında anasanat dalı program olarak göründüğü için öğrencilerin öğretmenliklere başvuru yapamamaları.
AY: Yapılmaması gerekir…
Öneri
Eğitim Konseyi
Diplomalarına geleneksel Türk Sanatları Bölümü Tezhip Programı yazılıyor. Lakin YÖKSİS sisteminde program kodu farklı olduğu için diplomada bölüm adı yazıyor YÖKSİS programında yazmıyor. Bu durumun Geleneksel Türk Sanatları altında yer alan anasanat dallarının her biri bir program olarak kabul edildiği için YÖKSİS kodlarının her bir anasanat dalı için bölüm kodu ile aynı olması sorunu çözecektir. Ayrıca Talim Terbiyede Geleneksel Türk Sanatlarının altına anasanat dalları eklenirse o da çözüm olacaktır.
35. Akademik yükselme kriterleri bağlamında, Oyunculuk-Reji ile ilgili önerilere şu ifadelerin eklenmesi. Sadece doktora sonrası değil, doktora öncesi çalışmalara da yer verilebilsin. Özel Tiyatrolar ibaresi eklenmeli.
36. YKS Kılavuzunda sanat dalları kontenjanlarının düşürülmesi talebi.
37. Ortak müfredat pek mümkün değil ama güzel sanatlar fakültelerinde temel derslerde ortak bir program oluşturulması. Çünkü öğrenciler bir başka üniversite ve bölüme yatay geçiş düşündüğü zaman veya özel öğrenci olarak gitmek istediğinde dersler AKTS, kredi veya ders saati olarak uyuşmuyor ve ana dersler bile saydırılamıyor. Bu yüzden AKTS ve krediler gözden geçirilebilir.
38. Doçentlik sınavlarında sözlü sınav mutlaka getirilmesi talebi, dosyadan 5’te 5 geçen sözlüden kalabiliyor. İki sınavdan da bir ortalama alınabilir. %60, %40 gibi.
Devam edecek…